نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دادیار دادسرای عمومی و انقلاب فریدون‌شهر

2 بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب تهران

چکیده

حمایت از شاهد، مجموعه‌ی اقدامات مالی، امنیتی، آموزشی و روان‌شناختی است که دستگاه عدالت کیفری برای مشارکت بیشتر شهود در فرآیند دادرسی به کار می‌بندد. اجرای این‌گونه برنامه‌ها که در جرایم سازمان‌یافته، تروریستی، جرایم علیه بشریت و جرایم جنگی، رویه‌ای عادی در کشورهای جهان و دادگاه‌های بین‌المللی است، در سه قالب برنامه‌های حمایتی- امنیتی، حمایتی- روان‌شناختی و برنامه‌هایی در جهت مخفی ماندن هویت شهود صورت می‌گیرد. از طرف دیگر، امروزه حقوق دفاعی متهم به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر یک دادرسی عادلانه مطابق با اسناد بین‌المللی، منطقه‌ای و مقررات داخلی کشورها محسوب شده و نمی‌توان آن را به هر بهانه‌ای محدود نمود؛ چه آن‌که این حق، میراثی است که جامعه‌ی بشری پس از تلاش فراوان، در پسِ قرن‌ها دادرسی به دست آورده است. در نگاه اول اجرای برخی از برنامه‌ها مانند مخفی ماندن هویت شهود و حمایت بیش از حد از وی در تعارض جدی با شماری از حقوق متهم از جمله حق پرسش از شهود و یا اصل تساوی سلاح‌ها در رسیدگی قرار می‌گیرد. امری که در عمل از طریق توسل به اقداماتی خاص می‌توان آن را به حداقل رسانیده و جهات دادرسی عادلانه را تا حدودی تضمین نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Protection of Witnesses As Contrasted with Defensive Rights of the Accused

نویسندگان [English]

  • Hamid Ra’oufian1 1
  • Abolfazl Hassanzade Mohammadi 2

چکیده [English]

Protection of witnesses is a set economic, security, educational and psychological actions which the criminal justice system takes to improve participation of witnesses in judgment procedure. Such programs, a common process in the world countries and also international courts pertaining to organized crimes, terrorist crimes, crimes against humanity and war crimes, are performed in three major ways; protection-security, protective- psychological and programs to hide the identity of witnesses. On the other hand, today defensive rights of the accused is an integral part of a fair justice according to international, regional and internal laws and cannot be confined unless for a good reason; because this is a legacy the human society has achieved by hard endeavor and after centuries of judgment. At first sight, performing some of the programs like hiding the identity of witnesses and excessive protection of them is in sharp contrast with some rights of the accused like asking witnesses or the principle of equal opportunities. The issue can be minimized taking special actions and as a result, the principles of fair justice can somewhat be guaranteed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Protective Programs
  • Defensive Rights of the Accused
  • witnesses
  • Organized Crimes
1- اسدی، لیلا سادات، مقاله حفظ امنیت و هویت بزه‌دیدگان و گواهان در دادرسی‌های بین‌المللی، تازه‌های علوم جنایی، نشر میزان، تهران، 1388.
2- آشوری، محمد، عدالت کیفری، انتشارات گنج دانش، تهران، 1376.
3-..................، آیین دادرسی کیفری، جلد 2، انتشارات سمت، تهران، 1385.
4- باقری‌نژاد، زینب، حمایت از شهود در حقوق ایران و فرانسه، مجله‌ی حقوقی دادگستری، 1389.
5- پرویزی‌فرد، آیت‌اله، حمایت از شهود در قوانین کیفری و اسناد بین المللی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 1385.
6- خالقی، علی، جستارهایی از حقوق بین الملل، شهردانش، تهران، 1388.
7- خزانی، منوچهر، فرآیند کیفری، کتابخانه گنج دانش، تهران، 1377.
8- دفتر مقابله با مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته ملل متحد، بهترین راهکارها برای حمایت از شهود در پرونده‌های کیفری مربوط به جرایم سازمان‌یافته، انتشارات روزنامه رسمی، تهران، 1388.
9- رئوفیان نائینی، حمید، شاهد در حقوق کیفری ایران، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم قضایی، 1389.
10- رحمدل، منصور، «مقاله دادرسی عادلانه و مقررات دادرسی کیفری ایران»، تازه‌های علوم جنایی، نشر میزان، تهران، 1388.
11- گرکاو، سام؛ مترجم: فرهمندفر، حیدر، «بزه‌دیدگان در دادگاه کیفری بین‌المللی»، مجله‌ی تعالی حقوق، شماره‌ی سوم، 1388.
12- شمس ناتری، محمدابراهیم، «اصل برائت و موارد عدول از آن در امور کیفری»، تازه‌های علوم جنایی، سمت، تهران، 1388.
13- لوک والین، مترجم: حبیب زاده، توکل؛ جعفری، مجتبی، «قربانیان و شهود در حقوق بین‌الملل از حق حمایت تا حق بیان»، مجله‌ی حقوقی، نشریه‌ی مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، شماره‌ی 34، 1385.
14- محقق داماد، مصطفی، مباحثی از اصول فقه، دفتر سوم، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، 1378.
15- میرمحمدصادقی، حسین، حقوق جزای بین‌الملل، نشر میزان، تهران،1386.
16- .............................. ، دادگاه کیفری بین‌المللی، نشر دادگستری، تهران،1387.
17- مترجم: تدین، عباس، آیین دادرسی کیفری فرانسه، تهران، انتشارات روزنامه رسمی، 1388.