نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
چکیده
جرمشناسان و کیفرشناسان، مدتهاست، به هر مناسبت، پیامدهای ناگوار زندان در زمینۀ بهداشتی، جرمشناختی، اخلاقی و اجتماعی را به متولیان سیاست جنایی گوشزد میکنند. در کشور ما نیز اگرچه، با توجه به همین هزینهها و آثار نامطلوب زندان، سیاست حبسزدایی بهویژه برای جرایم سبک و بزهکاران فاقد سابقۀ کیفری، در اولویت قرار گرفته است، لیکن اجرای آن در عمل، با چالشهای قضایی و اجرایی متعددی روبهروست. در این مقاله، بر اساس روش تحلیلی ـ توصیفی، چالشهای قضایی و اجرایی زندانزدایی در پرتو آرای محاکم، بررسی شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد فراوانی پروندههای کیفری، پایداری فرهنگ حبسمحوری در بین قضات از یکسو و فقدان زیرساختهای مناسب، ناآمادگی نهادهای پذیرنده و فرهنگ عمومی حبسپذیرِ جامعه، به ترتیب مهمترین چالشهای قضایی و اجرایی در این زمینه است. لذا، تغییر فرهنگ حبسگرای قضات با استفاده از ضمانتاجرای متناسب، افزایش توجه مراجع عالی قضایی به لوازم اعمال این سیاست، بهگونهای که رویۀ آمارمحوری دستگاه قضایی، سیاست حبسزدایی را خنثی ننماید؛ نظارت بر عملکرد قضات از حیث پایبندی به سیاستهای کلان قضایی در زمینۀ کیفرهای اجتماعمحور، نظارت واقعی و مستمر بر چگونگی تشکیل پرونده شخصیت، ارتقای سطح دانش حبسزدایی قضات با برگزاری دورههای آموزشی مستمر، ارتقاء سطح امکانات اعمال مجازاتهای غیرسالب آزادی از حیث سختافزاری و نرمافزاری و ارتقای آگاهی نهادهای مرتبط نسبت به حقوق و تکالیف خود و اصلاح فرهنگ حبسگرای عامه ازجمله مهمترین راه کارهای برون رفت از وضعیت کنونی به شمار میروند.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Operational & Judicial Challenges of Decarceration in Iranian Criminal Policy
نویسندگان [English]
- eshagh rasuli amirhajlu 1
- Shahram Ebrahimi 2
- fazl allah forughi 2
1 Doctoral student of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, School of Law and Political Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
چکیده [English]
Criminologists have long used every opportunity to warn criminal policymakers about the adverse health, criminological, moral and social consequences of incarceration. However, considering the abovementioned costs and adverse effects in Iran’s judicial system, decarceration has been given priority, especially for minor crimes and criminals without a criminal record; but its implementation in practice faces several judicial and operational challenges. In this paper, the judicial and operational challenges of decarceration are examined in light of court rulings, using an analytical-descriptive method. The obtained findings indicate that the most important identified challenges are the frequency of criminal cases, sustainable incarceration-oriented culture among judges, lack of proper infrastructure, unprepared accepting bodies and the society incarceration-centred public culture, respectively. Some of the proposed solutions to cope with the current situation are: Changing the culture of incarceration among judges by providing a proportionate execution guarantee; increasing the supreme judicial authority’s attention to the equipment needed to implement this policy in such a way that the statistics-oriented procedure of the judiciary does not distort the decarceration policy; monitoring the performance of judges in terms of adherence to macro-judicial policies in the field of community-based punishments; real and continuous monitoring of how to file Personality Record; improving the level of knowledge of judges by holding continuous training courses; upgrading the level of hardware and software facilities for applying non-custodial sentences and increasing the awareness of relevant institutions, regarding their rights and duties and reforming the culture of public punishment.
کلیدواژهها [English]
- Criminal Policy
- Decarceration
- Incarceration
- Prison
- آقابابایی، حسین (1396)، حریم خصوصی در حقوق کیفری اسلام، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- اسدی، لادن (1396)، آسیب شناسی اجرای مجازاتهای جایگزین حبس در حقوق ایران، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، کرمان: دانشکده حقوق و الهیات دانشگاه شهید باهنر.
- اسلامی پناه، علی (1397)، «رویه قضایی به منزله منبع حقوق»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 21، شماره 84.
- آشوری، داریوش (1366)، دانشنامه سیاسی، تهران: سهروردی، مروارید.
- آنسل، مارک (1388)، «از زندان تا کیفرزدایی»، ترجمه محمد آشوری، مجله دادنامه، شماره 2.
- آنسل، مارک (1395)، دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ پنجم، ویراست پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
- بختیاری، سیدمرتضی، غلامرضا شهری، احمد مظفری و حسن حمیدیان (1381)، «وارسی جایگزینهای مجازات زندان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 38.
- بولک، برنار (1387)، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، کیفرشناسی، چاپ هشتم، ویراست پنجم، تهران: انتشارات مجد.
- پرادل، ژان (1400)، تاریخ اندیشههای کیفری، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ دوازدهم، ویراست دوم، تهران: سمت.
- پیناتل، ژان (1365)، «کیفرهای جانشین و جرمشناسی»، فصلنامه حق، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، شماره ۶.
- ترزمی نژاد، وحیده و شهرام جمشیدی (1393)، «نقش رسانه و مطبوعات در تصمیمات کیفری قضات و اجرای احکام مبتنی بر عدالت»، فصلنامه مطالعات رسانه ای، سال نهم، شماره 26.
- تلیکانی، زهرا (1395)، بررسی تأثیر مجازاتهای جایگزین حبس در پیشگیری از تکرار جرم، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
- خاکسار، داوود و حسین غلامی (1397)، «سیاست جنایی قضایی ایران در رابطه با مجازاتهای جایگزین حبس»، نشریه پژوهشهای حقوق جزا و جرمشناسی، شماره ۱۱.
- خانعلی پور، سکینه (1390)، پیشگیری فنی از جرم، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- خضریان، الهام (1394)، مطالعه حقوقی- کیفرشناختی نظام نظارت الکترونیکی در ایران، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
- داوودی گرمارودی، هما (1385)، «گستره آزادی در تقابل با حقوق کیفری»، ندای صادق، سال یازدهم، شماره 43.
- دهشیری، محمدرضا (1388)، «رسانه و فرهنگ سازی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره ۸.
- سرگلزایی شریفی، عبدالله (1379)، «قوه قضائیه، لزوم و راهکارهای تعالی کیفیت علمی قضات»، نشریه دادرسی، شماره 24.
- صادقی، ولی الله (1398)، «فرایند کیفر زدایی در نظام عدالت کیفری ایران»، پژوهش حقوق کیفری، سال هشتم، شماره بیست و هشتم.
- صلاحی، جاوید (1392)، کیفرشناسی، چاپ سوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- طالع زاری، علی و حسینعلی ایزد (1396)، پرونده شخصیت در حقوق کیفری ایران، فرانسه و انگلستان، چاپ اول، تهران: انتشارات کتاب آوا.
- عیوضی، محمدرحیم (1388)، «مدیریت رسانهای و مهندسی افکار عمومی»، پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، سال دهم، شماره 2.
- قماشی، سعید و انور احمدی (1397)، «بسترهای پیدایش عوام گرایی در دادرسی کیفری»، فصلنامه تحقیقات حقوقی معاهده، دوره 2، شماره 4.
- گسن، رمون (1370)، جرمشناسی کاربردی، ترجمه مهدی کی نیا، چاپ اول، تهران: انتشارات مترجم.
- گسن، رمون (1371)، «بحران سیاستهای جنایی کشورهای غربی»، مجله تحقیقات حقوقی، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، شماره 10.
- لازرژ، کریستین (1400)، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه علی حسین نجفی ابرند آبادی، چاپ نهم، ویراست پنجم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- محمد کوره پز، حسین (1400)، موانع کاربست مجازات خدمات عمومی رایگان در نظام حقوقی ایران، چاپ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
- مؤذن زادگان، حسنعلی و محمد متین پارسا (1400)، «چالشهای تقنینی اجرای خدمات عمومی رایگان از منظر قضات»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 114.
- مهرا، نسرین (1376 و 1377)، «درآمدی بر جرمزدایی، کیفرزدایی، قضازدایی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 21 و 22.
- ناظر زاده کرمانی، فرناز و زینب امامی غفاری (1393)، «بررسی رویه و نگرش قضات دادگاههای اطفال تهران بهجایگزینهای مجازات حبس»، فصلنامه دیدگاههای حقوق قضایی، شماره 65.
- نجفی ابرند آبادی، علی حسین و حمید هاشم بیکی (1397)، دانشنامه جرمشناسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
- نجفی ابرندآبادی، علیحسین (1386)، «مجازاتهای جامعهمدار در لایحه قانون مجازاتهای اجتماعی جایگزین زندان: راهکاری برای کاهش جمعیت زندان»، مجموعه مقالات همایش راهکارهای جمعیت کیفری زندان، به کوشش: مائده میرشمس شهشهانی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- نجفی ابرندآبادی، علیحسین و علی زارع مهرجردی (1391)، «خصوصی سازی عدالت کیفری: چرایی و چالشها»، مجله تحقیقات حقوقی، ویژه نامه شماره ۱۱.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1395-1396)، «جامعه شناسی زندان»، تقریرات جامعه شناسی کیفری دوره دکتری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- نوریان، ایوب و همت محمدی (1396)، «حریم خصوصی در پرتو حقوق کیفری ایران و اسناد بینالمللی»، کنگره بینالمللی حقوق شهروندی، تهران.
- نیازپور، امیرحسن (1389)، «پاسخهای عدالت کیفری ایران به بزهکاری اطفال»، نشریه مطالعات پیشگیری از جرم، سال پنجم، شماره 14.
- نیازپور، امیرحسن (1400)، «گفتمان سیاست جنایی قوه قضائیه در دستورالعمل نحوه مشارکت و تعامل نهادهای مردمی با قوه قضائیه»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 116.
- ورورایی، اکبر، رضا سعادتی و حمید هاشمی (1393)، «تأثیر اخلاق در جرمانگاری و جرم زدایی در نظام حقوق کیفری اسلامی ایران»، پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره هشتم.
- یورگ آلبرشت، هانس (1395)، تورم جمعیت زندانها در جستوجوی کارآمدترین راهحلها، راهبردها و برترین اقدامات برای رویارویی با ازدحام در نهادهای اصلاح و تربیت، ترجمه محمد علی اردبیلی و دیگران، چاپ نخست، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.