نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 قاضی دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران شمال)، تهران، ایران
2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
آبشخور اصلی حق بر مجازات‌نشدنْ مشرب فکری طرفداران فردگرایی و حقوق طبیعی است. این حق مقوله‌ای نوظهور و محل مناقشۀ بسیار فراوان در میان فیلسوفان حقوق کیفری است. اوصاف چندبُعدی و مبهم‌بودن «حق» و «مجازات» دامنۀ مناقشۀ مزبور را فراخ‌تر کرده است. این مقاله، از رهگذر روش توصیفی‌تحلیلی (مطالعۀ کتابخانه‌ای)، ضمن ارائۀ مفهوم و تعریف حق بر مجازات‌نشدن، برخی از مبانی مهم فلسفی و جرم‌شناختی حق موصوف را بررسی و تحلیل می‌کند. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که حق بر مجازات‌نشدن در زمرۀ حقوق پیشینی، طبیعی و بنیادین آدمی و از نوع «حق‌ادعای منفی مقید» است. کرامت انسانی، اصول فلسفی ضرر (منع اضرار به غیر) و مزاحمت به‌عنوان مبانی فلسفی و نظریه‌های فشار، رادیکال (انتقادی) و برچسب‌زنی از جمله مبانی جرم‌شناختی شکل‌گیری این حق‌اند که پشتوانه‌های فلسفی آن را با ارجاع به تحقیقات دیگر در علوم اجتماعی فهم‌پذیرتر و پذیرفتنی‌تر کرده است. بدیهی است که التفات به مفهوم و مبانی حق بر مجازات‌نشدن به صرفه‌جویی معقول در حقوق کیفری در هر دو حوزۀ جرم‌انگاری و کیفردهی می‌انجامد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Foundations of the Right Not to be Punished in Penal Law
نویسندگان [English]
- SayedHamid Hoseyni 1
- Firouz Mahmoudi Janaki 2
1 Judge of Justice, PhD Student in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Islamic Azad University (North Tehran Branch), Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
he mental disposition of individualism and natural law advocates is the main trough of the "right not to be punished". This right is an innovative and great disputable issue among the law philosophers of Criminal Law. Multidimensionality and ambiguity of "right" and "punishment" have caused a wider area of the aforementioned challenge. This article presents the meaning of the "right to not be punished" besides doing some studies on its main philosophical and criminological foundations through the descriptive-analytic method. The findings of the study indicate that the "right to not be punished" is in the category of a priori, natural and fundamental human rights and is of the type of "conditional negative claim-right". Human dignity, philosophical principles of avoiding harm and harassment as philosophical theories of pressure, radical (critical) and labelling are among the criminological foundations of the formation of this right, which has made its philosophical underpinnings more understandable and acceptable by referring to other researches in social sciences. It is obvious that paying attention to the concept and foundations of the aforesaid right, results in reasonable saving on both criminalization and sentencing in criminal law.
کلیدواژه‌ها [English]
- Right not to be punished
- Principle of avoiding harm
- Principle of non-interference
- Criminal law as the last solution
فارسی
- آنسل، مارک (1395)، دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
- جان استوارت، میل (1375)، رساله درباره آزادی، ترجمۀ جواد شیخ الاسلامی، چاپ چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
- جونز، پیتر (1392)، فلسفه حقوق-حق‌ها (مبانی، ماهیت، قلمرو، محتوا و نارسایی‌ها)، ترجمۀ مشتاق زرگوش و مجتبی همتی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- دارابی، شهرداد (1398)، بزهکاری یقه سرخ‌ها، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
- راسخ، محمد (1393)، حق و مصلحت (مقالاتی در فلسفه حقوق فلسفه حق فلسفه ارزش)، جلد دوم، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
- رستمی، هادی (1393)، «جرم‌انگاری و کیفرگذاری در پرتو اصول محدودکنندۀ آزادی در نظریۀ لیبرال»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، شماره اول، بهار و تابستان (پیاپی 9).
- رستمی، هادی و تقی‌پور، علی‌رضا (1394)، «توجیه کیفر در سامانه عدالت به مثابه انصاف»، آموزه‌های حقوق کیفری، شماره نهم.
- روستایی، مهرانگیز (1394)، «مقایسه تطبیقی «اصل ضرر» و «قاعده لاضرر» در توجیه مداخله کیفری»، پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دوره 19، شماره دوم.
- سِلِرز، کریستین اِس و اَکرز، رونالد اِل (1390)، «نظریه‌های بی سامانی اجتماعی، بی هنجاری و فشار»، ترجمه و تلخیص بهروز جوانمرد، تعالی حقوق، سال سوم، شماره 12، مرداد و شهریور.
- شمعی، محمد (1392)، درآمدی بر جرم‌انگاری و جرم‌زدایی، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
- شمعی، محمد و سارا شهباز (1394)، جرم‌انگاری حداکثری، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
- عباچی، مریم (1392)، جرایم مبتنی بر نفرت،تازه‌های علوم جنایی(مجموعه مقاله‌ها)، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
- غلامی، حسین (1395)، کیفرشناسی؛ کلیات و مبانی پاسخ شناسی جرم، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- فرح‌بخش، مجتبی (1392)، جرم‌انگاری فایده‌گرایانه (جستاری در فلسفه حقوق کیفری)، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- فن در فرتن، دیتمار (۱۳۹۸)، ارجمندی انسان، ترجمه محمدحسن خویشتن دار، تهران: گنج دانش.
- فیض، رضا (1386)، «مفهوم کیفر از دیدگاه صوفیان، با تکیه بر مکتب ابن عربی»، فصلنامه اخلاق پزشکی، سال اول، شماره دوم.
- قماشی، سعید (1393)، کرامت انسانی و نقش آن در جرم‌انگاری، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- مارش، یان، گینور ملویله، کیت مورگان، گارت نوریس و زئو والکینگتن (1389)، نظریه‌های جرم، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- محمودی جانکی، فیروز (1386)، «مبانی فلسفی منع حقوقی و کیفری ایراد ضرر به خود (مطالعه موردی الزام استفاده از کمربند و کلاه ایمنی در رانندگی)»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال 37، شماره یکم.
- محمودی جانکی، فیروز و سارا آقایی (1387)، «بررسی نظریه بازدارندگی مجازات»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 38، شماره دوم.
- محمودی جانکی، فیروز و مهرانگیز روستایی (1392)، «توجیه مداخلۀ کیفری؛ اصول و ضرورت‌ها»، مجله پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره سوم.
- محمودی جانکی، فیروز (1393)، «جرم‌انگاری حق‌مدار؛ با تأکید بر نظریه آلمانی مصالح حقوقی»، مجله پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره نهم.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (1397)، «درآمدی بر جرم‌شناسی انتقادی و گونه‌های آن»، دانشنامه جرم‌شناسی محکومان (مجموعه مقالات)، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1397)، «جرم‌شناسی در آغاز هزاره سوم»، در: نجفی ابرندآبادی، علی حسین و هاشم‌بیکی، حمید، دانشنامه جرم‌شناسی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1390)، «از جرم‌شناسی تا آسیب اجتماعی شناسی»، مجله تحقیقات حقوقی، ضمیمه شماره 56.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1388)، «رویکرد جرم‌شناختیِ قانون «حقوق شهروندی» (درباره رابطه آیین دادرسی کیفری با جرم‌شناسی)»، مجموعه مقالات حقوق شهروندی، چاپ اول، تهران: نشر گرایش.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین، (نیم‌سال دوم سال تحصیلی 1374-1373)، مباحثی در علوم جنایی، تقریرات درس جرم‌شناسی (نظریه‌های جرم‌شناسی)، دوره کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، دسترس پذیر در Lawtest.ir.
- نجفی توانا، علی (1390)، جرم‌شناسی، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات آموزش و سنجش.
- وایت، راب و فیونا هینز (1386)، جرم و جرم‌شناسی؛ متن درسی نظریه‌های جرم و کجروی، ترجمه علی سلیمی، چاپ سوم، قم: نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- وِکیو، دل (1391)، فلسفه حقوق، ترجمه جواد واحدی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
- ویلیامز، فرانک پی و ماری لین دی مک شین (1386)، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
- هوساک، داگلاس (1390) جرم‌انگاری افراطی، ترجمه محمد تقی نوری، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
عربی
- حر عاملی، محمد بن حسن، (بی تا)، وسائل الشیعه، ج۱۱، بی جا.
انگلیسی
- Agnew, R. S, (2007), Strain theory and violent behavior.
- Bentham, Jeremy (1931), the theory of legislation, edited by C. K. Ogden, London.
- Edmundson, W. A (2004), An introduction to rights, Cambridge University Press.
- Feinberg, Joej (1985), offense to others - The moral limits of the criminal law, Oxford University Press, vol 2.
- Habibzadeh, Jafar (2005), “The Legality Principle of Crimes and Punishments in the Iranian Legal System”, Global Jurist Topics, Volume 5, Issue 1.
- Hadjimatheou, K. (2016), “Criminal Labelling, Publicity, and Punishment”, Law and Philosophy, 35(6), 567-593.
- Herring, Jonathan (2010), Criminal Law: The Basics, Publisher Taylor & Francis Ltd.
- Husak, Douglas (2008), Overcriminalization: The Limits of the Criminal Law, Oxford University Press.
- Husak, Douglas, (2004). “The Criminal Law as Last Resort”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 24, No. 2.
- Mehozay, Y, (2018). “Critical Criminology as a Guardian of Human Rights: An Action-Based Model”. Critical Criminology, 26(2), 149-168.
- Moreland-Capuia, A (2019), Labeling Theory, The Power of Words, and Implicit Bias. In Training for Change (pp. 207-237). Springer, Cham.
- Paine, Thomas, (1791-92). Rights of Man [Part the First and Part the Second]. London, Petersen, Thomas Søbirk (2014), No Offense! On the Offense Principle and Some New Challenges, Springer Science+Business Media Dordrecht.
- Presser, L., & Sandberg, S (2019), “Narrative criminology as critical criminology”, Critical Criminology, 27(1), 131-143.
- Rodrigues, Anabela Miranda (2019), “Fundamental rights and punishment: Is there an EU perspective?” New Journal of European Criminal Law, Vol. 10 (1).
- Von Hirsch, Andrew (2000), “The Offence Principle in Criminal Law: Affront to Sensibility or Wrongdoing?”, King's Law Journal, Volume 11, - Issue 1.
- Wertheimer, Alan (2002), “Liberty, Coercion, and the Limits of the State”, in book: The Blackwell Guide to Social and Political Philosophy, pp 38-59, Blackwell Publishers Ltd, Oxford.
- Zhang J. (2019), “The strain theory of suicide”, Journal of Pacific Rim Psychology, Volume 13, e27.
)