اعتبار قرارداد انتخاب دادگاه در حقوق بین‌الملل خصوصی و تأثیر آن در شناسایی و اجرای آراء خارجی

غمامی, مجید; صانعیان, علی اصغر

doi:10.22106/jlj.2020.112818.2897

اعتبار قرارداد انتخاب دادگاه در حقوق بین‌الملل خصوصی و تأثیر آن در شناسایی و اجرای آراء خارجی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22106/jlj.2020.112818.2897

چکیده

چنانچه موافقت بر انتخاب دادگاه یا شرط تعیین دادگاه صلاحیت‌دار در ضمن قرارداد، در حقوق بین‌الملل خصوصی از اعتبار حقوقی برخوردار باشد، به دادگاه انتخاب‌شده، صلاحیت انحصاری رسیدگی به دعوا اعطاء کرده است و از دادگاه‌های سایر کشورها سلب صلاحیت می‌کند؛ مگر اینکه برخلاف انحصاری‌بودن دادگاه منتخب تراضی شده باشد. رأی صادره از دادگاه منتخب در کشور دیگر در صورتی مورد شناسایی یا اجرا قرار می‌گیرد که این نوع توافق بر مبنای قانون مقر دادگاه آن کشور دارای اعتبار باشد. نتایج این مقاله که به روش تحلیلی و توصیفی انجام شده است، نشان می‌دهد که چنین توافقی به‌طور کلی، نه بر خلاف نظم عمومی قضایی و نه برخلاف مقررات آمرۀ آیین دادرسی داخلی کشورها در تعیین صلاحیت دادگاه‌هاست؛ مگر در مواردی که به حکم قانون، توافق دو اراده نافذ نباشد؛ مانند موردی که رسیدگی به آن در صلاحیت انحصاری دادگاه‌های یک کشور قرار دارد. همچنین چنانچه این توافق در اثر تقلب یا حیله یا به‌صورت تحمیلی و غیرمنصفانه منعقد شده باشد، از اعتبار حقوقی برخوردار نخواهد بود. به‌اضافه، در موردی که دادگاه منتخبِ دو طرف هیچ ارتباطی با عناصر دعوا ندارد، دادگاه می‌تواند به‌علت عدم وجود نفع معقول و مشروع و برای اجتناب از تحمیل هزینه‌های دادرسی بر کشور متبوع خود، چنین صلاحیتی را معتبر ندانسته و از استماع دعوا خودداری کند؛ اما در صورت رسیدگی و صدور حکم، شناسایی و اجرای آن در خارج از کشور محل صدور، بستگی به دیدگاه دادگاه مورد درخواست در خصوص مشروعیت این نوع توافق بر صلاحیت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study of Validity of Court Choice Contract in Private International Law and its Impact on the Recognition and Enforcement of Foreign Judgments

نویسندگان [English]

Majid Ghamami ¹
Aliasghar Saneian ²

¹ Associate Professor, Department of Private and Islamic Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

² PhD Student in Private Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

If an agreement of the choice of court or choice of forum clause in international private law has legal effect, it may grant exclusive jurisdiction to the chosen court, and disqualified from the courts of other countries, unless agreed to be the chosen court is non-exclusive. Judgment of chosen court in another country shall be recognized or enforced if such agreement is valid under the law of the court of foreign judgment. The method of this article is analytical-descriptive and its result shows that such an agreement is generally neither contrary to public judicial policy nor contrary to the rules of internal civil procedure in determining the jurisdiction of courts, unless the agreement is not valid in terms of law (unlawful), such as the choice of court agreement is the case in the exclusive jurisdiction of another courts of country. Also, if this agreement has been concluded fraudulently or unfairly or by fraud, then it is not valid. Plus, if the chosen court of the two parties is not related to the elements of the dispute, the court can, due to the lack of a reasonable and legitimate interest and to avoid imposing court costs on its respective country, consider such jurisdiction invalid and refuse to hear the case; But if the judgment is issued, recognition and enforcement of it in abroad, depends on the court's opinion of the legitimacy of this type of agreement.

کلیدواژه‌ها [English]

Court Choice
Contract
International jurisdiction
Exclusive jurisdiction
Recognition of foreign judgment

مراجع

فارسی
- الماسی، نجادعلی و سیدحسین اسعدی (1398)، «امکان سنجی توسعه صلاحیت محلی دادگاه پایتخت در دادرسی موازی بین‌المللی»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 83، شماره 105.
- پژوهشگاه قوه قضائیه (1392)، مجموعه آرای قضایی دادگاه تجدیدنظر استان تهران (حقوقی)، اداره انتشار رویه قضایی کشور.
- پور استاد، مجید (1392)، اصول آیین دادرسی مدنی فراملی، چاپ دوم، تهران: انتشارات شهر دانش.
- ساردویی نسب، محمد و سیدجعفر کاظم‌پور (1390)، «مولفه‌های غیرمنصفانه بودن قرارداد»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 75، شماره 75.
- سلجوقی، محمود (1396)، حقوق بین الملل خصوصی، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران: نشر میزان.
- شایگان، اسماعیل (1397)، شرط صلاحیت قضایی در حقوق بین الملل خصوصی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- شهیدی، مهدی (1377)، «قواعد ایرانی تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بین‌المللی خصوصی»، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، شماره 22-21، زمستان 1376 تا تابستان 1377.
- شمس، عبدالله (1384)، آیین دادرسی مدنی، جلد نخست، چاپ، تهران: انتشارات دراک.
- شیروی، عبدالحسین (1381)، «نظریه غیرمنصفانه بودن و خلاف وجدان بودن شروط قراردادی در حقوق کامن لا با تاکید بر حقوق انگلستان، امریکا و استرالیا»، مجله مجتمع آموزش عالی قم، سال چهارم، شماره چهاردهم.
- صادقی، محسن (1391)، «قابلیت انطباق حقوق ایران با پیش نویس کنوانسیون بین‌المللی راجع به صلاحیت و شناسایی احکام دادگاه‌ها در مسائل مالکیت فکری»، ارج نامه دکتر الماسی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- صفایی، سیدحسین (1393)، مباحثی از حقوق بین الملل خصوصی، چاپ سوم، تهران: نشر میزان.
- غمامی، مجید و حسن محسنی (1386)، اصول آیین دادرسی فراملی، تهران: نشر میزان.
- کاتوزیان، ناصر (1369)، قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، چاپ نخست، تهران: انتشارات بهنشر.
- کاتوزیان، ناصر (1390)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ بیست و هشتم، تهران: نشر میزان.
- کریمی، عباس (1381)، «شروط تحمیلی از دیدگاه قواعد عمومی قراردادها»، مجله پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، دوره 1، شماره 1.
انگلیسی
- Bennett, Annabelle & Grana, Sam (2017), The Intersection Between Intellectual Property Law and Private International Law, WIPO/ACE/12/7 REV., Available at:
https://www.wipo.int/meetings/en/doc_details.jsp?doc_id=382036; Last visit: 4/10/2020
- Brand, Ronald A. & Herrup, Paul (2008), The 2005 Hague Convention on Choice of Court Agreements, First Edition Cambridge University Press.
- Brand, Ronald A. (2012), Recognition and Enforcement of Foreign Judgments, Federal Judicial Center International Litigation Guide
- B. Svantesson, Dan Jerker (2007), Private International Law and the Internet, Kluwer Law International, The Netherlands.
- Carr, Indira (2005), International Trade Law, 3th Edition, Cavendish Publications
- Regan, James C. (1981), The Enforcement of foreign Judgments In france Under the Nouveau Code de Procedure Civile, Boston College International & Comprative Law Review, Vol. IV, No. 1
- Storm, Paul M (1993), Europe, Enforcement of Foreign Judgments Worldwide, Graham & Trotman, 2th Ed.
- Vedm, P. Nanda (2007), The Landmark 2005 Hague Convention on Choice of court Agreements, Texas International law journal, Volume 42, pp773-787
- McEleavy, F Peter (2006), The 20th Session of the Hague Conference: A New Choice of Court Convention and the Issue of EC Membership, International and Comparative Law Quarterly, Volume 55, pp 447-456
- W. Heiser, Walter (2010), The Hague Convention On Choice of Court agreement: The Impact On Forum Non Conveniens in United States Courts, University of Pennsylvania Journal, Volume 31:4, pp1013-1050
- EU Council Directive 93/13/EEC of 5 April 1993, On Unfair Terms In Consumer Contracts Regulation; available at:
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:31993L0013&from=EN; Last visit: 4/10/2020
- (EU) No. 1215/2012 Of the European Parliament and of The Council of 12 December 2012: On Jurisdiction and The Recognition and Enforcement of Judgments in Civil and Commercial Matters; available at:
https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:351:0001:0032:En:PDF; Last visit: 4/10/2020
- Convention on Choice of Court Agreements (Concluded 30 June 2005); available at: http://www.hcch.net/index_en.php?act=conventions.text&cid=98; Last visit: 4/10/2020
- Loi fédérale sur le droit international privé (LDIP) ; available at:
https://www.admin.ch/opc/fr/classified-compilation/19870312/index.html; Last visit: 4/10/2020