نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قانون مدنی علی‌رغم بیان احکام هر یک از خیارات و متعاقب آن بیان احکام خیارات به طور کلی، وضعیت منافع ایجاد شده در فاصله عقد تا فسخ را مسکوت گذاشته است. این سکوت باعث شکل گرفتن دیدگاه‌های متفاوتی میان حقوقدانان شده است. برای تشخیص وضع مالکیت منافع در فاصله عقد تا فسخ، رجوع به مواد قانون مدنی ضروری است که در این قانون دو ماده به ظاهر متعارض، بدین موضوع اشاره دارند. ماده 287 قانون مدنی در مواد مربوط به اقاله در مورد انواع منافع قائل به تفکیک بوده و صرفاً مالکیت منافع منفصل را برای کسی که به موجب عقد مالک عین اصلی شده است، مقرر می‌دارد؛ در حالی که ماده 459 این قانون، علی الاطلاق منافع (اعم از منفصل و متصل) را متعلق به مشتری (مالک عین اصلی به موجب عقد) دانسته و بدین طریق، در خصوص منافع متصل، حکمی متفاوت از ماده 287 قانون مدنی ارائه می‌دهد.
 برای روشن شدن موضوع و تشخیص وضع مالکیت منافع عوضین پس از فسخ، مواد مرتبط با این موضوع در قانون مدنی بررسی شده و از شیوه استقرا در مواد این قانون راه حل مسئله جستجو می‎شود. همچنین در این خصوص، از دیدگاه فقهای امامیه استفاده شده و وضع مالکیت منافع عوضین پس از فسخ، مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Status of the Benefits Resulting from Considerations after the Revocation of the Transaction in the Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Gholamali seifi 1
  • rasool bahrampoori 2
  • Hamed Sharifi 3

2 PhD Student, University of Tehran

3 shahid beheshti university

چکیده [English]

In spite of expression of the rules of each legal option and the subsequent expression of the general rules of legal options, the Civil Code has suspended the status of the benefits resulted between the time of conclusion and revocation of the transaction. This suspension has brought about different views among lawyers. To obtain the rule for the status of benefits, we have to refer to other articles of the Civil Code in which there are two seemingly conflicting regulations. Article 287 concerning the cancellation of bargain distinguishes the types of benefits and grants the ownership of only separate benefits to a person who is the owner of consideration under the contract. However, Article 459 grants the ownership of benefits (including separate and inseparate) to the buyer. 
To clarify the case further and to determine the status of the resulted benefits, we consider the general theory of the Civil Code and look for the solution of the problem in the Civil Code through the inductive method. The ideas of Shiite jurists on the status of benefits of consideration are also helpful in this exploration.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Revocation
  • Inseparate Benefit
  • Separate Benefit
  • Dependence of Benefits On Considerations
-      ابن فارس بن زکریا، احمد، معجم مقائیس اللغه، جلد 4، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1404 ق.
-      امامی، سید حسن، حقوق مدنی، جلد 1، انتشارات اسلامیه، 1370.
-      انصاری، شیخ مرتضی، مکاسب، جلد 6، انتشار کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415 ق.
-      بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، جلد 1، انتشارات اسماعیلیان، 1407 ق.
-      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، الفارق، جلد 4، انتشارات گنج دانش، 1391.
-       ـــــــــــــ ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 5، انتشارات گنج دانش، 1378.
-      خمینی، سید روح‌الله موسوی، تحریرالوسیله، جلد 2، موسسه مطبوعات دارالعلم، 1411 ق.
-      ساعی، سید محمد هادی، «بررسی تطبیقی اثر قهقرایی فسخ»، نامه مفید، شماره 79، شهریور 1389.
-      سیستانی، سید علی حسینی، منهاج الصالحین، جلد 2، انتشار دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی، 1417 ق.
-      شهیدی، مهدی، سقوط تعهدات، تهران، انتشارات مجد، 1390.
-      شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، الخلاف، جلد 3، دفتر انتشارات اسلامی، 1407 ق.
-      ـــــــــــــ ، المبسوط، جلد 2، المکتبه المرتضویه لاحیا آثار الجعفریه، 1387 ق.
-      عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه،جلد 14، دفتر انتشارات اسلامی، 1419 ق.
-      علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشریعة علی مذهب الامامیه، جلد 2، موسسه امام صادق، 1420 ق.
-      ـــــــــــــ ، تذکره الفقها، جلد 11، موسسه آل البیت، 1414 ق.
-      ـــــــــــــ ، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، جلد 5، دفتر انتشارات اسلامی، 1413 ق.
-      علی عاملی (شهید ثانی)، زین الدین، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 3، کتابفروشی داوری، 1410 ق.
-      ـــــــــــــ ، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، جلد 3، موسسه المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
-      قاضی ابن برّاج، عبدالعزیز طرابلسی، المهذب، جلد 1، دفتر انتشارات اسلامی، 1406 ق.
-      کاتوزیان، ناصر، اموال و مالکیت، انتشارات میزان، 1388.
-      ـــــــــــــ ، شفعه وصیت و ارث، انتشارات میزان، 1389.
-      ـــــــــــــ ، عقود معین (دوره مقدماتی)، جلد 1، انتشارات گنج دانش، 1390.
-      ـــــــــــــ ، عقود معین (دوره مقدماتی)، جلد 2، انتشارات گنج دانش، 1390.
-      ـــــــــــــ ، قواعد عمومی قراردادها، جلد 5، شرکت سهامی انتشار، 1392.
-      محقق ثانی(کرکی)، علی بن حسین عاملی، جامع القاصد فی شرح القوائد، جلد 4، موسسه آل البیت، 1414 ق.
-      محقق حلی، نجم الدین بن جعفر بن حسن، شرایع الاسلام فی شرح مسائل الحلال و الحرام، جلد 2، انتشارات اسماعیلیان، 1408 ق.
-      محمدی، ابوالحسن، قواعد فقه، انتشارات میزان، 1389.
-      ـــــــــــــ ، مبانی استنباط حقوق اسلامی (اصول فقه)، انتشارات دانشگاه تهران، 1388.
-      مصطفوی، سید محمد کاظم، مائه القواعد، دفتر انتشارات اسلامی، 1421 ق.
-      مکی عاملی (شهید اول)، محمد، القواعد و الفوائد، جلد 2، کتابفروشی مفید، 1400 ق.
-      موسوی خویی، سید ابوالقاسم، المستند فی شرح العروه الوثقی، جلد 4، دفتر انتشارات اسلامی، 1408 ق.
-      نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد 23، در الاحیاء التراث العربی، 1404 ق.
-      نراقی، مولا احمد، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، جلد 14، موسسه آل البیت، 1415 ق.
-      نعمان عکبری (شیخ مفید)، محمد، المقنعه، انتشارات کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413 ق.
-      یزدانیان، علیرضا، شرط فاسخ در حقوق ایران و فرانسه، حقوق مدنی تطبیقی، چاپ پنجم، انتشارات سمت، 1392.