ویژگی‌های الگوی مطلوب برنامه‌های عدالت ترمیمی در پرونده‌های خشونت جنسی؛ با نگاهی به گفتمان قضایی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق، پژوهشکدۀ مطالعات سیاسی و روابط بین‌الملل و حقوق، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

در آخرین ویراست از کتابچۀ عدالت ترمیمی در سال 2020 میلادی، هر برنامه‌ای که از فرایندهای ترمیمی برای رسیدن به اهداف و نتایج ترمیمی بهره می‌برد، عدالت ترمیمی تعریف شده است. این تعریف نشان می‌دهد عدالت ترمیمی بدون آنکه به یک الگوی ایده‌آل، یک رویه یا فرایند مشخص محدود شود، از اهداف، هنجارها و معیارهای مشترکی برای اتخاذ تدابیر ترمیمی در بسترهای گوناگون حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تبعیت می‌کند. بر این اساس، مطلوبیت یک برنامۀ عدالت ترمیمی نه وابسته به یک الگو و مدل خاص، بلکه در داشتن ویژگی‌هایی است که بتواند مداخله‌های ترمیمی را تا حد ممکن به اهداف و نتایج پیش‌بینی شده از عدالت ترمیمی نزدیک کند. بر این اساس، این مقاله که به‌لحاظ نوع کیفی و به‌لحاظ روش توصیفی ـ تحلیلی است، به دو مسئلۀ اصلی می‌پردازد: نخست، ویژگی‌های یک الگوی مطلوب از عدالت ترمیمی کدامند؛ مطلوبیت از حیث میزان تحقق بیشترین اهداف و ارزش‌های ترمیمی، صرف نظر از اینکه یک برنامۀ ترمیمی در قالب چه الگو و مدلی باشد و دوم، باتوجه به طرح مباحث عدالت ترمیمی در نظام قانونی و قضایی ایران در سال‌های اخیر، با استفاده از مصاحبه با بیست قاضی دادگاه کیفری یک استان تهران و سی بزه‌دیدۀ خشونت جنسی (اعم از زن و مرد) به عوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای گردآوری اطلاعات، همچنین به این مسئله می‌پردازد که اگر قرار باشد تفسیرهای ترمیمی قاضی از اختیارات قضایی در پرونده‌های خشونت جنسی، یک گام از وضعیت موجود فاصله بگیرد و بیش‌ازپیش حاوی ویژگی‌های لازم برای تحقق بیشترین ارزش‌های ترمیمی باشد، آنگاه این رویه به چه شکل خواهد بود. نتیجۀ تحقیق نشان می‌دهد «استفاده از کنشگران آموزش‌دیدۀ عدالت ترمیمی داخل محاکم کیفری»، در شرایط موجودِ نظام عدالت کیفری ایران، رویه‌ای است که می‌تواند بیشترین تعداد از ویژگی‌های یک الگوی مطلوب را در پرونده‌های مزبور نمایندگی ‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Characteristics of the desirable model of restorative justice programs in cases of sexual violence: A look at the Iranian judicial discourse

نویسنده [English]

  • Sepideh Mirmajidi
Assistant Professor of Law, Research Institute for Political Studies and International Relations and Law, Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the latest edition of the 2020 Restorative Justice Handbook, restorative justice is defined as any program that uses restorative processes to achieve restorative goals and outcomes. This definition shows that restorative justice adheres to common goals, norms, and criteria for adopting restorative measures in various legal, social, cultural, and economic contexts, without being limited to an ideal pattern, procedure, or process.So, the desirability of a restorative justice program does not depend on a particular model, but on having features that can bring restorative interventions as close as possible to the goals and outcomes of restorative justice. Accordingly, this article, which is qualitative in nature and descriptive-analytical in method, addresses two main issues: First. What are the characteristics of a desirable model of restorative justice; desirability in terms of the extent to which the most restorative goals and values ​​are achieved, regardless of the model of restorative justice and second. using the method of interviewing twenty judges of criminal court (1) in a Tehran province and thirty victims of sexual violence (both men and women), also addresses this issue that if a judge's restorative interpretations are to be one step away from the status quo in cases of sexual violence and contain more and more features necessary to achieve the most restorative values, then what is the procedure? The result of the research shows that "using trained actors of restorative justice in criminal courts", in the current conditions of the Iranian criminal justice system, is a procedure that can represents the most number of features of a desirable model in these cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Restorative justice
  • Desirable model
  • criminal justice system
  • victim
  • needs
  • sexual violence

مراجع

  • فارسی

    • اسپانلو، محمود و کیومرث کلانتری (1399)، «جبران خسارت بزه‌دیده مدعی تجاوز جنسی پس از تبرئه متهم در حقوق ایران»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 84، شمارۀ 11۰.
    • رضایی، مهدی و شیرین آبدار (1396)، «خشونت جنسی در خانواده: یک پژوهش کیفری»، پژوهشنامۀ زنان، سال هشتم، شمارۀ ۱.
    • فرجیها، محمد (۱۳۹۹)، عدالت ترمیمی در بازار سرمایه، پایگاه خبری بازار سرمایه ایران.
    • موریس، آلیسون و گابریل ماکسول (1382)، «عدالت ترمیمی؛ الگوی جدید تفکر در امور کیفری»، مترجم: حسین غلامی، پژوهش حقوق و سیاست، شمارۀ ۹.
    • ناظریان، محمد، محمد فرجیها و محمدجعفر حبیب‌زاده (1398)، «موانع دسترسی زنان متهم به جرائم جنسی به عدالت در پرتو نظریۀ «مدونا-حور»»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دورۀ 49، شمارۀ ۱.

    انگلیسی

    • Chantal Barone, Alexandra. (2016). An Alternative Response: Developing Restorative Justice for Sexual Violence on BC University Campuses, Master of Public Policy, Simon Fraser University.
    • Chapman, T. and Törzs, E. (eds.) (2018), Connecting People to Restore Just Relations: Practice guide on values and standards for restorative justice practices, Leuven, European Forum for Restorative Justice, see:

    www.euforumrj.org/sites/default/files/2019-11/efrj-values-and-standards-manual-to-print-24pp.pdf.

    • Dandurand, Yvon, Vog, Annette, (2020). Handbook on restorative justice programmes (criminal justice handbook series), second edition, Vienna, United Nation.
    • Fellegi, B. (2003), Meeting the Challenges of Introducing Victim-Offender Mediation in Central and Eastern Europe, Leuven: European Forum for Victim-Offender Mediation and Restorative Justice, pp. 74–76
    • Wright, M. (2015), ‘Making it Happen or Letting it Happen’, Restorative Justice: An International Journal, 3(1), pp. 119–128
    • Ferguson, Jean. (2009). “Professional Discretion and the Use of Restorative Justice Programs in Appropriate Domestic Violence Cases: An Effective Innovation”, American University Criminal Law Brief 4, no. 2: 3-22.
    • Galaway, B. (1998), Evaluating Restorative Community Justice Programs, Denver: The Colorado Forum on Community and Restorative Justice.
    • Koss, M. and Achilles, M. (2008). Restorative Justice Approaches to Sexual Violence, Harrisburg, PA: VAWnet, a project of the National Resource Center on Domestic Violence/Pennsylvania Coalition Against Domestic Violence. Retrieved month/day/year, from: http://www.vawnet.org.
    • Marsh, Francesca., Wager, Nadia M. (2015). “Restorative justicein cases of sexual violence: Exploringthe views of the publicand survivors”, Probation Journal, the Journal of Community and Criminal Justice, Vol. 62(4) 336–356.
    • Mercer V, Sten Madsen K. Keenan M and Zinsstag E. (2015). Doing restorative justice in cases of sexual violence: a practice guide, Leuven: University of Available at:

    http://www.euforumrj.org/wpcontent/uploads/2015/09/Doingrestorative- justice-in-cases-of-sexual-violence_practice-guide_Sept2015- 1.pdf.

    • The Economic and Social Council (ECOSOC Resolution) (2002), Basic principles on the use of restorative justice programmes in criminal matters, see: un.org.
    • Zehr, Howard, Gohar, Zehr, (2003), The little book of restorative justice, Pennsylvania, USA, Published by GoodBooks, Intercourse, See:

    www.goodbooks.com

    • Zinsstag, Estelle, (2017), “How Appropriate is the Use of Restorative Justice in Cases of Sexual Violence?” Scottish Justice Matters, V. 5, N.1.
مجله حقوقی دادگستری
دوره 85، شماره 114
تیر 1400
صفحه 433-463

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 02 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 01 بهمن 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار