صلاحیّت مجلس شورای اسلامی در تأسیس شوراهای عالی اجرایی « استقلال قوا یا تحدید صلاحیّت های قوه مجریه »

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دکتری حقوق عمومی، استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل دانشکده حقوق، دانشگاه قم

چکیده

وجود شوراهای عالی اجرایی متعدد در نظام حقوقی ایران و استقلال نسبی آن ها از ساختار قوه مجریه ابهاماتی را در خصوص جایگاه و صلاحیّت های این دسته از شوراها مطرح کرده است به نحوی که اقدام پارلمان در تأسیس شوراهای عالی اجرایی می تواند به تحدید صلاحیّت های یک قوه و توسعه اختیارات قوه دیگر منجر شود. بر همین اساس در مواردی که پارلمان به تأسیس شوراهای عالی در ساختار قوه مجریه اقدام کرده است از یک سو مباحثی تحت عنوان تداخل وظایف و صلاحیّت های میان قوای مقننه و مجریه مطرح می گردد و از سوی دیگر ساختار جدیدی در چرخه قدرت سیاسی- اداری کشور شکل گرفته است که ابزار مؤثری هم برای پاسخگوئی آن ها پیش بینی نشده است. در فصل پنجم قانون اساسی به «قوای ناشی از حق حاکمیّت مردم» تصریح شده است و اِعمال حق حاکمیّت صرفاً از طریق قوای سه گانه - بدون توجه به برتری و یا ویژگی منحصر به فرد قوه دیگر-  مورد تأکید قرار گرفته است و بر همین اساس دخالت هر یک از قوا در حوزه صلاحیّت قوه دیگر به «اصل حق حاکمیّت مردم و قوای ناشی از آن» خدشه وارد خواهد کرد ضمن این که «اصل عدم صلاحیّت» در حقوق عمومی به هیچ قوه ای اجازه نمی دهد تا نسبت به توسعه اختیارات خود بدون وجود تصریح در قانون اساسی اقدام نماید. بنابراین هر گونه تغییر در نحوه توزیع قدرت سیاسی از سوی هر یک از قوا در تعارض با اراده مردم است و به منزله نقض حق حاکمیّت ملّت تلقی می گردد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Competence of Parliament to create the supreme councils within the executive " Independence of powers or legislative supremacy "

نویسنده [English]

  • Alireza Dabirnia
چکیده [English]

The existence of numerous supreme councils in the iranian legal system and their’s practical independence from the executive has raised ambiguities in the status and authority of these councils thus research of them is important in constitutional and administrative law. Because the strict separation between the executive and legislative affairs has not been done in the legal system thus establishment of the supreme councils by parliament can limit the authority of executive and increase the power of parliament.The supreme councils which established by parliament within the executive, cause an imbalance of power between the legislative and executive. "sovereign from and by the people" - regardless of the superior of each powers - has emphasised in the fifth part of constitution thus any interference by each of the powers within the other, may be considered as a undemocratic methods.   Did you mean: از سوی دیگر «اصل صلاحیّت» در حقوق عمومی به هیچ قهوه ای اجازه نمی دهد تا نسبت به توسعه اختیارات خود بدون وجود تصریح در قانون اساسی اقدام نماید The principle of " Incompetence " in public law does not allow to any powers to increase their’s competence without any stipulation in the constitution, otherwise any unauthorized power development considered as a violation of people’s sovereignty. Regardless of the lack of strict separation between legislative and executive powers in the legal system, there are some supreme councils with the higher authorities but do not considered as a part of executive power. The supreme councils have features such as; legal position, regulatory or policy actions, using some powers of ministers, dominance of appointed members on Ministers and lack of effective supervision on activities of supreme councils.These features cause the formation of alternative political power to doing professional executive affairs beside the ministers’s authorities. In this situation, there is no supervision of the executive and legislative powers on the supreme councils activities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constitution
  • supreme council
  • independence of powers
  • state – supervision

مراجع

الف- قوانین و مقررات
1- آیین نامه اجرایی موضوع تبصره 7 قانون الحاق 5 تبصره به قانون نحوه اجرای اصل 85 و 138 قانون اساسی،
    مصوب مجلس شورای اسلامی، 22/1/1379 .
2- دستورالعمل مورخ 24/7/1385، مصوب رئیس جمهور.
3 - قانون اساسی ایران، مصوب مجلس خبرگان قانون اساسی و رأی اکثریت شرکت کنندگان در همه پرسی، 1358 .
4- قانون اساسی ایران، مصوب مجلس بازنگری قانون اساسی و رأی اکثریت شرکت کنندگان در همه پرسی، 1368 .
5- قانون تعیین وضعیت شوراهای عالی، مصوب 20/1/1387 پارلمان و تأیید 6/7/1387 مجمع تشخیص مصلحت نظام.
6- قانون نحوه اجرای اصول 85 و 138 قانون اساسی و اصلاح آن، مصوب 26/10/1368 و  9/2/ 1388 پارلمان.
7- قانون دیوان عدالت اداری، مصوب مجلس شورای اسلامی، 1385 و تأیید مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1385.
8- قانون تشکیل شورای عالی آموزش و پرورش، مصوب جلسات مورخ 27/11/1358 و 10/2/1359 شورای انقلاب اسلامی ایران و جلسات مورخ 25/9/1365 و 29/7/1381 مجلس شورای اسلامی.
9- مصوبه مورخ 11/12/1378، شورای عالی اداری.
10- مصوبه مورخ 18/4/1386، شورای عالی اداری.
ب – کتب و مقالات فارسی
1- راسخ، محمد، بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری، انتشارات مرکز پژوهش های مجلس، چاپ اول، 1384.
2- راسخ، محمد، نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، انتشارات دراک، چاپ نخست، 1388.
3- زارعی، محمد حسین،  مقاله " جایگاه نظارتی مجلس و اصول حاکم بر آن" ، مجلس و پژوهش، ش 48، 1384.
4- زارعی، محمد حسین،  مقاله " حاکمیّت قانون در اندیشه های سیاسی و حقوقی" ، نامه مفید، ش 26، 1380.
4- طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اداری، نشرسمت، چاپ یازدهم، 1384.
5 – طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، حقوق اساسی، میزان، 1386.
6- عمید زنجانی، عباسعلی، حقوق اساسی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، 1385 .
7- قاضی شریعت پناهی، سید ابوالفضل، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، میزان، چاپ یازدهم، 1383 .
8- قاضی شریعت پناهی، سید ابوالفضل، بایسته های حقوق اساسی، نشردادگستر، چاپ دوم،1375.
9- کاتوزیان، ناصر، مبانی حقوق عمومی، نشر میزان، چاپ دوم، 1383.
10- کاتوزیان، ناصر، مبانی حقوق عمومی، انتشارات میزان، چاپ دوم، 1383.
11- مشهدی، علی و فریادی، مسعود، حقوق شوراهای اداری، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، 1389.
12- مرکز مالمیری، احمد، حاکمیّت قانون، نشر مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، 1385.
13- مزی، مایکل، ترجمه حسن وکیلیان، مقاله " روابط قوای مقننه و مجریه"، مجلس و پژوهش، ش 52، 1385.
 
1-Brunkhorst, H.(2011), Democratic Solidarity Under Pressure of Global Forces:
   Religion, Capitalism & Public Power, Routledge Press
2- Douzinas ,costas(2007) ,human rights & empire, Routledge cavendish, New York.
3- evans,carolyn(2001), freedom of religion under the european convention on human rights, oxford-university press, new York.  
4-Hedrick, T.(2010), Coping with Constitutional Indeterminacy: Jhon Rawls & Jurgen Habermas, Sage- Publication Com.
   Cambridge university press, new York. 
5-  , jackson, jhon. h .(2006) sovereinty the wto & changing fundamentals of international law  
 Cambridge university press, new York.
6-Levy, J.T. (2009), Constitutions Without Social Contract, Sage Press.
7-Moncrieffe, J.M.(2010), Accountability: Ideals, Constraints, Routledge Press.
8-Nasstrom,S.(2007), The Legitimacy of the People, Sage Publication Com.
9-Passavant, P.A. (2009), We Shouhd Be Liberals  at least, Sage Press.
10- preuss, ulrich.k. (1995), constitutional revolution, Translated by deborah lucas schneider, Humanities press, new jersey.    
11-Raadt, J.(2009), Contested Constitution- Legitimacy of Constitution Making & Constitutional
 Conflict in Central Eurrope, Sage Publication Com.
12-Rein Mullerson(1994) , International law, rights & politics, London , lse, routledge.
13-Thornhill, C.(2010), Niklas Luhmann & the Sociology of Constitution, Sage Press. 
14- w.j.m.mackenzi ,Jmillar (1967), free election , London , Ruskin House.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 اسفند 1393
  • تاریخ پذیرش: 05 اسفند 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار