نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در نظام حقوقی- سیاسی ایران، مسئلة حل اختلاف و تنظیم روابط قوا، علی‌الخصوص آنچه در تاریخ سی‌وچند سالة جمهوری اسلامی تراوش نموده و به‌تبعِ آن، بازنگری و ویرایش قانون اساسی را در پی داشته است، امری منحصربه‌فرد و خاص تلقی می‌شود زیرا معضلِ اختلافات و تعارضِ صلاحیت‌ها، در برهه‌هایی از این حیات سیاسی، منازعات و جدل‌هایی بی‌بدیل و مناقشه‌برانگیز پدیدار ساخته و تبلور برداشت‌های متفاوت از نصوص قانونی موجود و پیش از آن را عیان و آشکار ساخته است. در سال‌های اخیر این معضل علی‌رغم برخی ملاحظات ظاهری، مجدداً به آوردگاه سیاسی کشانده شده و ضرورت طرح مجدد و رفع جدّی آن را ایجاب نموده است. در بزنگاهی که ضرب‌آهنگ اختلافات و افتراقات به غایت نیل نمود، رهبری را بر آن داشت تا با اختیارات مندرج در بند 7 اصل 110 قانون اساسی، درانداختن طرحی چون تأسیس «هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه» را به عرصة سیاسی کشور بیفزاید. تفحصی در این هیئت جدیدالتأسیس در کنار مروری بر بند 7 اصل 110 به‌عنوان شاکلة نظام حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه در ایران، تاروپود این نوشتار را نُضج می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Resolving of Powers Disputes and Regulation of Powers Relations in Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Gorji Aznadreyani 1
  • Morteza Rezaei 2

1

2

چکیده [English]

In the legal- political system of Iran, resolving dispute and regulation of the powers relations, especially on thirty five years of the Islamic Republic history that led into the revision and modification of the Constitution, is special and unique issue that derived from the power distribution type in governance system of this country. Disputes and conflict jurisdictions problems sometimes results in unprecedented disputations that indicates different explanations from law. In recent years, this problem, despite some apparently regards again brought back into the political arena, thus it seriously required to be redesigned and fixed. The Leader created "Supreme institution of resolving dispute and regulation of the threefold powers relation" in the political arena of country based on paragraph 7 of Article 110 of the Constitution, in culmination of disputes between the threefold powers. Research in this newly established institution and review of paragraph 7 of article 110 of the Constitution as basic system of the resolving dispute and regulation of the powers relations in Iran make the main subject in this essay.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resolving of Powers Dispute
  • Regulation of Powers Relations
  • Constitution
  • leader
  • Supreme Institution of Resolving Dispute and Regulation of the Threefold Powers Relation
- آئین­نامه داخلی هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه­گانه، مصوب 1390 مقام معظم رهبری.
- الموسوی الخمینی، [آیت­الله] روح­الله؛ صحیفه نور، چاپ دوم،  سازمان انتشارات انقلاب اسلامی، جلد 14، 1376.
- بلومفیلد، دیوید؛ «استراتژی­های حل اختلاف؛ عدالت و صلح­گرایی مکمل و یا متضاد یکدیگرند؟»، ترجمه: زرین شجری، فصلنامه سیاست خارجی، شماره 80، زمستان 1385.
- دریشوند، ابوالفضل؛ «بررسی جایگاه هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه­گانه»، گزارش مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، آبان 1390.
- راسخ، محمد؛ نظارت و تعادل در نظام حقوق اساسی، دراک، 1388.
- زارعی، سعدالله؛ «جایگاه حقوقی و سیاسی هیئت عالی حل اختلاف»، روزنامه کیهان، 8/5/1390.
- زارعی، محمدحسین؛ «هیئت محدود به رسیدگی به موارد نامشخص در قانون است»، مصاحبه با ماهنامه علوم انسانی مهرنامه، شماره 15، شهریور1390.
- سلطانی، سیدناصر؛ «درآمدی تاریخی بر مسئله اجرای قانون اساسی»، نشریه حقوق اساسی، سال هفتم، شماره سیزدهم، تابستان 1389.
- صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی، جلد سوم، 1369.
- صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهائی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، جلد دوم، 1364.
- عمیدزنجانی، عباسعلی؛ حقوق اساسی ایران، شامل: دوران باستان، دوره اسلامی، مشروطه و جمهوری اسلامی با اصلاحات بازنگری، انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
- کدیور، محسن؛ دغدغه­های حکومت دینی، نشر نی، چاپ دوم، 1379.
- کریستی، نیل؛ «اختلاف­ها به مثابه­ی دارایی»، ترجمه: حسین غلامی، مجله فقه و حقوق، شماره 8،  بهار 1385.
- گرجی، علی اکبر؛ «پیرامون هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه­گانه»، مصاحبه با خبر آنلاین، 5/5/1390. قابل دسترسی در: 
- گرجی، علی‌اکبر؛ «در جایگاه دادرس اساسی»، ماهنامه علوم انسانی مهرنامه، شماره 15، شهریور1390.
- گرجی، علی‌اکبر؛ «عرف­های حقوق اساسی؛ با نگاهی به نظام حقوقی ایران»، نشست تازه­های حقوق عمومی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 28/9/1390.
- گزارش دبیرخانه هیئت عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه­گانه، روزنامه کیهان، شماره 20084، 7/9/1390.
- مظفر، محمدجواد، اولین رئیس جمهور، کویر، چاپ سوم، 1378.
- موسوی‌اردبیلی، عبدالکریم؛ غائله چهاردهم اسفند 1359، انتشارات دادگستری جمهوری اسلامی ایران، 1364.
- مهرپور، حسین، و محمدحسین ملایری؛ «نقّادی نظرورزی­ها درباره مجمع تشخیص مصلحت» (مصاحبه با آیت­الله هاشمی رفسنجانی)، فصلنامه راهبرد، شماره 26، زمستان 1381.
- مهرپور، حسین؛ مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، دادگستر، 1387.
- نجفی‌اسفاد، مرتضی، و فرید محسنی؛ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات الهدی، 1379.
- وندل، ریچارد؛ «راه­های حل مسالمت‏آمیز یک اختلاف»، ترجمه: علیرضا طیّب، دوماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 26، بهمن و اسفند 1367.
- ویسمه، اعظم؛ «بازخوانی شکل­گیری هیئت حل اختلاف قوا»، روزنامه شرق، شماره 1304، 5/5/1390.
- هاشمی، سیدمحمد؛ «حل اختلاف بین قوا به معنای دخالت در امور تفکیک شده نیست»، سایت خبرآنلاین، 4/5/1390، قابل دسترسی در:
- هاشمی، سیدمحمد؛ حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، میزان، چاپ یازدهم، 1385.
- یزدی، محمد؛ خاطرات آیت‌الله محمد یزدی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1380.
 
- Baker, Samuel H., “Why Executive Power Centralizes Government”, Public Finance Review, Vol.33, No.6, 2005.
- Sung Kuo, Ming, “Judicial Review as a Solution to Political Gridlocks? A Study of Taiwan's Grand Justices Council Interpretations Regarding the Jurisdictional Disputes within the Political Branch”, National Taiwan University Law Journal, Vol. 30, No. 2, 2001.