نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دکتری فقه و حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
مقالۀ حاضر به‌دنبال بررسی مفهوم ارز در نظام حقوقی ایران و تبیین نسبت مفهومیِ آن با آنچه امروزه به‌عنوان رمزارز یا ارز مجازی شناخته می‌شود، است. شناخت این نسبت از این جهت واجد اهمیت است که در صورت انطباق مفهوم ارز بر رمزارز، معاملات رمزارزها نیز مشمول احکام قانونی مربوط به معاملات ارز، ازجمله لزوم انجام معاملات آن با اخذ مجوز از بانک مرکزی و با رعایت ضوابط تعیینی دولت خواهد بود. این مقاله به شیوهای تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای اثبات میکند که هیچ یک از ارکان قانونی تعریف ارز، یعنی پول بودن، رایج بودن و خارجی بودن، بر آنچه امروزه به‌عنوان رمزارز شناخته می‌شود، قابل‌تطبیق نیست و رابطۀ مفهومی این دو از نظر حقوقی، رابطهای از جنس تباین است. نتیجه آنکه در شرایط کنونی، اصل صحت و اباحه، حاکم بر نقل‌وانتقال رمزارزها است و با ممنوعیت قانونی منجر به بطلان معامله یا مجازات مرتکب مواجه نیست. آزادی معاملات رمزارز و صحت آن، با وجود ممنوعیت و بطلان برخی از مصادیق نقل‌وانتقال معاملات ارز با وجود وحدت کارکرد این دو از بسیاری جهات و چه‌بسا اثرگذاری بیشتر معاملات رمزارزِ بدون ضابطه در نابسامانی اقتصادی، قابل‌خدشه است. اقدام فوری قانون‌گذار در جری قواعد مربوط به نقل‌وانتقال ارز بر نقل‌وانتقال رمزارز تحت یک ماده واحده به‌عنوان گام حداقلی و موقت، و قاعده‌گذاری مستقل و جامع در حوزۀ قواعد حاکم بر استخراج و نقل‌وانتقال رمزارز در نظام تقنینی ایران، به‌عنوان گام مطلوب و غایی، پیشنهاد مشخص این مقاله است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Investigating the Conceptual Ratio of Currency and Cryptocurrency in the Iranian Legislative System
نویسنده [English]
- sajad askari
PhD in Private Jurisprudence and Law, Faculty of Law and Political Science, Kharazmi University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The present paper seeks to examine the concept of currency in the Iranian legal system and to explain its conceptual relation to what is today known as cryptocurrency or virtual currency. Understanding this conceptual ratio will be important because if the concept of currency is to be applied to cryptocurrencies, cryptocurrency transactions will also be subject to legal provisions relating to unauthorized currency transactions, such as prohibition of trading without authorization from the central bank.
This paper has analyzed analytically and using library resources that none of the elements of the Iranian legislature's definition of currency include "being money", "being common" and "being foreign". Does not conform to cryptocurrencies. The conceptual relationship of the two is legally a divisive one; Therefore, in the current situation, transfers of what is known as cryptocurrencies will not be subject to currency transfer laws and prohibitions. The freedom of cryptocurrency trading and the prohibition of partial currency trading are undermined by the economic unity of the two.
کلیدواژه‌ها [English]
- Currency
- Crypto Currency
- Virtual Currency
- Currency Smuggling
فارسی
- ابراهیمی، محمدحسین (1376)، پول، بانک، صرافی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم.
- اسکات، تپ (1397)، انقلاب بلاک چین، ترجمه مازیار معتمدی، تهران: انتشارات صفحه سفید.
- امینی، منصور و حمید میری (1393)، «دادههای الکترونیکی به‌مانند پول»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ویژهنامه شماره 16.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)، مبسوط در ترمینولوژی، جلد اول، تهران: انتشارات گنج دانش.
- خردمند، محسن (1398)، «بررسی فقهی استخراج و مبادله رمز ارزها با تمرکز بر شبکه بیت کوین»، مجله علمی-پژوهشی معرفت اقتصاد اسلامی، سال دهم، شماره دوم.
- دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغتنامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول، ص 1534.
- روشن، محمد، مصطفی مظفری و حانیه میرزایی (1397)، «بررسی وضعیت فقهی حقوقی بیت کوین»، فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، دوره 22، شماره 87.
- ریوار، ژان (1369)، تاریخ بانک و بانکداری، ترجمه شیرین هشترودی، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- سلطانی، محمد (1398)، حقوق بانکی، تهران: انتشارات میزان.
- سلیمانی پور، محمدمهدی، حامد سلطانی نژاد و مهدی پورمطهر (1396)، «بررسی فقهی پول مجازی»، مجلۀ تحقیقات مالی اسلامی، سال ششم، شماره 12.
- سیاری، فائقه (1397)، بیت کوین؛ اولین رمز ارز غیرمتمرکز و موفق جهان، یزد، انتشارات تفکر طلایی.
- سیاری، فائقه (1397)، بیت کوین؛ اولین رمز ارز غیرمتمرکز و موفق جهان، یزد: انتشارات تفکر طلایی.
- سیدحسینی، میرمثیم و میثم دعایی (1393)، بیتکوین، نخستین پول مجازی، تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار، مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی.
- عبداللهی، محمود (1375)، مبانی فقهی اقتصاد اسلامی، چاپ نخست، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- عسکری، سجاد (1398)، مبانی و قواعد نقل‌وانتقال ارز-بررسی فقهی حقوقی، تهران: انتشارات مجد.
- عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات اشجع، تهران، جلد اول.
- قرائی، فیاض (1385)، «پول و احکام فقهی آن»، مجلۀ مقالات و بررسیها، دفتر 80.
- معین، محمد (1376)، فرهنگ فارسی، چاپ نخست، تهران: انتشارات امیرکبیر، واژه پول.
- مطهری، مرتضی (1368)، ربا، بانک، بیمه، چاپ نخست، تهران: انتشارات صدرا.
- موسویان، سیدعباس (1386)، «طراحی کارت‌های اعتباری در بانکداری بدون ربا بر اساس بیع مرابحه»، فصلنامۀ علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 46.
- مهدوی، احسان و محمد یگانه آبکنار (1397)، آشنایی با مفاهیم بیت کوین و ارزهای مجازی، تهران: انتشارات آراد کتاب.
- میرزاخانی، رضا و حسینعلی سعدی (1397)، «بیت کوین و ماهیت مالی-فقهی پول مجازی»، دوفصلنامۀ جستارهای اقتصادی ایران، سال پانزدهم، شماره 30.
- نواب‌پور، علیرضا (1397)، تحلیل فقهی کارکردهای پولهای رمزنگاری‌شده، پایاننامه برای دریافت کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق علیهالسلام.
- هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1374)، فقه اهل‌بیت، دایرة المعارف فقه اسلامی، سال نخست، ش 2.
- یوسفی، احمدعلی (1377)، ماهیت پول و راهبردهای فقهی و اقتصادی آن، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عربی
- اردبیلى، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، چهارده جلد، جلد هشتم، چاپ نخست، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- انصاری، مرتضى بن محمد (1415ق)، کتاب المکاسب، 6 جلد، چاپ نخست، جلد نخست، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
- حائری، کاظم (1369ش)، الاوراق المالیه الاعتباریه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
- خویی، سیدابوالقاسم (1385)، رساله توضیح المسائل، قم: انتشارات علمیه.
- زعتری، علاءالدین محمود (1996 م)، النقود، وظائفها الاساسیه و احکامها الشرعیه، دار قتیبه لطباعه و النشر.
- شهید ثانى، زین‌الدین بن على (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، 10 جلد، جلد سوم، چاپ نخست، قم: کتابفروشى داورى.
انگلیسی
- CPMI (The Committee on Payments and Market Infrastructures) (2016), A glossary of terms used in payments and settlement systems, available at:
https://www.bis.org/cpmi/glossary_030301.pdf.
- Crimes AND Criminal Procedure Code (18 U.S. Code Title 18), 1960, available at:
https://www.law.cornell.edu/uscode/text/18/1960Erlebacher, A (1991).
- Dong He, Karl Habermeier, Ross Leckow, Vikram Kyriakos-Saad, Hiroko Oura, Tahsin Saadi Sedik, Natalia Stetsenko, Concepcion Verdugo-Yepes, (2016), Virtual Currencies and Beyond: Initial Considerations, Initial Considerations, IMF Discussion Note SDN/16/03.
- European Central Bank, Virtual Currency Schemes, 2012, available at: http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemes201210en.
- European Central Bank, Virtual currency schemes – a further analysis, 2015, available at:
http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemesen.pdf
- Geva, Benjamin and Muharem Kianief, (2015), Reimaging E-MoneyL Its Conceptual Unity with other Retail Payment System (January 2015) available at: https://www.imf.org/external/np/leg/../bg_mk.pdf>p.5:
- Financial Crimes Enforcement Network guidance (2013), available at:
https://www.fincen.gov/sites/default/files/shared/FIN-2013-G001.pdf
- Girasa, Rosario (2018), Regulation of Cryptocurrencies and Blockchain Technologies, National and International Perspectives, Lubin School of Business, Pace University, Pleasantville, NY, USA.
- Guo, J. & Chow, A. (2008), Virtual Money Systems: a Phenomenal Analysis. In E-Commerce Technology and the Fifth IEEE Conference on Enterprise Computing, E-Commerce and E-Services, 2008 10th IEEE Conference on, 267-272. IEEE.
- Jerry Brito and Andrea Castillo …. And Spencer E. Ante, (2013), Bitcoin Startups Begin to Attract. Real Cash, Wall Street Journal, May8, 2013.
- Kleiner, Caroin (2012), Mann on the Legal Aspect of Money, Oxford University Press, 17th edition, 2012.
- S. Internal Revenue Service, Letter, No. 2016-0036, March 30, 2016, available at:
https://www.irs.gov/pub/irs-wd/16-0036.pdf
- yulu Yilun Chen and Justina Lee, (2017), Bitcoin Tumbles as PBOC Declares Initial Coin Offerings Illegal, Bloomberg, Sept. 4, 2017.
)