نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دکتری حقوق جزا از دانشگاه خوارزمی

چکیده

مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی از جمله مسائل نوظهور در نظام‌های عدالت کیفری است. به‌رغم پذیرش این مهم در عموم کشورها برحسب مصالح و منافع گفته‌شده توسط حقوق­دانان، ارکان و عناصر مسئولیت کیفری برای این دسته از اشخاص به‌درستی مورد تحلیل قرار نگرفته است. از آنجا که حقوق کیفری نمی­تواند با همان شیوه و معیاری که مبنای مسئولیت کیفری برای اشخاص حقیقی را تعیین می‌کند، مسئولیت کیفری برای اشخاص حقوقی را نیز بسنجد، درک صحیح از مبانی اهلیت جنایی اشخاص حقوقی از ضروریات است. تحلیل مبانی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی می­تواند در شناسایی شیوه­های تعیین کیفر، شناسایی هر چند بهتر متهمان، نحوه انتساب تقصیر به آنها و دیگر ارکان مسئولیت کیفری مؤثر باشد. در مقاله حاضر، بر اساس اهمیت موضوع، به تحلیل مهم­ترین رکن مسئولیت کیفری یعنی اهلیت جنایی و عناصر تشکیل­دهنده آن برای اشخاص حقوقی با رویکردی بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 پرداخته خواهد شد. بررسی مؤلفه‌های ضروری اهلیت جنایی، می­تواند تحلیل صحیح و مناسب­تری از مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی و درک مناسب‌تری از موضوع را ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criminal Capacity of Legal Persons

نویسندگان [English]

  • Iraj Goldozian 1
  • Amin Golriz 2

1

2

چکیده [English]

Criminal liability of legal entities, including new and emerging issues in the criminal justice system is born. Despite the adoption of these important public interests as told by lawyers, principles, and elements of criminal responsibility for this category of persons has not been analyzed properly. Thus, the criminal law cannot be the same way and measure that determines the basis for criminal liability for individuals, criminal liability for legal entities to measure, and the principles of criminal liability of legal entities of the necessary analysis of criminal law. In this paper, based on the subjects to analyze the most important element of criminal liability for legal entities, the constituent elements of criminal capacity with an emphasis on Islamic Penal Code will be discussed in 1392. Essential component of the criminal investigation capacity can be more correct analysis of criminal liability of legal persons and better understanding of the subject could be offered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal Capacity
  • Legal Entities
  • Criminal Responsibility
  • Determination
  • Awareness
-         آقایی جنت ­مکان، حسین، حقوق کیفری عمومی، جلد دوم، چاپ سوم، انتشارات جنگل، 1392.
-         اردبیلی، محمدعلی، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ سی و هشتم، نشر میزان ، 1394.
-         استفانی، گاستون؛ لواسور، ژرژ؛ بولک، برنارد، حقوق جزای عمومی، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1383.
-         اسکینی، ربیعا، حقوق تجارت شرکت­های تجاری، جلد دوم، چاپ ششم، انتشارات سمت، 1389.
-         ثروت، جلال، نظریه الجریمه المتعدیه القصد، النشر الثالث، مصر، دارالمعارف، 1965م.
-         جهامی، جیرار، موسوعه مصطلحات إبن سینا (شیخ الرئیس)، الطبعه الأولی، لبنان، مکتبه لبنان ناشرون، 2004 م.
-         حبیب ­زاده، محمدجعفر، اندیشه ­های حقوقی، جلد دوم، چاپ اول، انتشارات نگاه بیّنه، 1391.
-         حسنی، محمدحسن، «مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی»، پایان­ نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، 1374.
-         حسنی، محمود نجیب، النظریه العامه للقصد الجنایی، النشر الرابع، القاهره، دارالنهضه العربیه، 1974 م.
-         حسین ­جانی، بهمن؛ مظاهری تهرانی، مسعود، اصل شخصی بودن مسئولیت کیفری، چاپ اول، انتشارات مجد، 1389.
-         رزق، فؤاد، الأحکام الجزائیه العامه، النشر الخامس، بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه، 1998م.
-         روح‌الامینی، محمود، «دگرگونی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در نظام حقوقی فرانسه»، مجله فقه و حقوق، سال چهارم، شماره 16، 1387.
-         رولان، نوربر، «انتقام ­جویی و تحول آن از دیدگاه انسان­ شناسی حقوقی»، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، فصل­نامه دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 2، 1380.
-         الزّلمی، مصطفی ابراهیم، المسؤولیته الجنائیه فی الشریعه الاسلامیه، النشر الاوّل، بغداد، مطبعه الأسد، 1981م.
-         ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، جلد 1، چاپ بیست و یکم، نشر دادگستر، 1391.
-         سجادی، سیدجعفر، فرهنگ اصطلاحات فلسفی، کلامی، منطقی، چاپ اول، انتشارات انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1361.
-         شریفی، محسن؛ و دیگران، «دگرگونی­ های مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ایران»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 82، 1392.
-         ـــــــــــــــــــــــــــ ، «انتساب مسئولیت کیفری به اشخاص حقوقی در نظام کیفری ایران و انگلستان»، مجله آموزه‌های حقوق کیفری، شماره 6، 1392.
-         صانعی، پرویز، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، تهران، انتشارات طرح نو، 1382.
-         صفار، محمدجواد، شخصیت حقوقی، چاپ اول، انتشارات بهنامی، 1390.
-         عبداللهی، اسماعیل، درس‌هایی از فلسفه کیفری: درآمدی بر مسئولیت کیفری بدون تقصیر در نظام‌های حقوقی ایران و انگلستان، چاپ اول، انتشارات خرسندی، 1393.
-         عوجی، مصطفی، القانون الجنایی العام، الجزء الثانی، الطبعه الأولی، بیروت، مؤسسه نوفل، 1985م.
-         عوض، عوض محمد، قانون العقوبات (القسم العام)، النشر الثانی، اسکندریه، دارالمطبوعات الجامعیه، 1993م.
-         فرج­ اللهی، رضا، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق فرانسه، چاپ اول، انتشارات میزان، 1388.
-         قناد، فاطمه؛ و دیگران، «مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حال تصفیه»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 91، 1394.
-         کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، جلد 6، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار، 1386.
-         کمال الدین، إمام محمد، المسؤولیته الجنائیه: أساسها و تطّورها، الطبعه الثانیه، المؤسسه الجامعیه للدّراسات و النّشر و التوزیع، بیروت، 1991م.
-         کندی، یعقوب، رسائل، جلد 1، النشر الاوّل، مؤسسه البلاغ، قاهره، 1369 ق.
-         کیوتو، اِن، «مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در ژاپن»، ترجمه اسماعیل عبداللهی، مجله حقوقی دادگستری، شماره 45، 1382.
-         معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، مجموع نشست‌های قضایی، مسائل قانون مجازات اسلامی، انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه، 1382.
-         معین، محمد، فرهنگ فارسی، چاپ هفتم، انتشارات امیرکبیر، تهران، 1364.
-         موسوی مجاب، سید درید، نقش اراده در مسئولیت کیفری با رویکردی به نظام حقوقی ایران، چاپ اول، تهران، انتشارات بهنامی، 1388.
-         میرسعیدی، سیدمنصور، مسئولیت کیفری، قلمرو و ارکان، جلد اول، چاپ سوم، نشر میزان، 1390.
-         ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، چاپ سوم، نشر نی، 1383.
-         الهمشری، محمود عثمان، المسؤولیته الجنائیه عن الفعل الغیر،الطبعه الأولی، بیروت، دارالفکر، 1965م.
-       Ba’albaki, Munir; Ba’albaki, Rohi,»AL-Mawrid Dictionary, Lebanon, Dar E-1-I1m, Lilmalayix, 1999.
-       Black, Henry Campbell; Black’s Law Dictionary, U.S.A, West Publishing CO., 2005.
-       Gardner, Thomas; Anderson, J., Terry, M., Criminal Law, New York, Wadsworth, 2009.
-       Heart, H.L.A, »Responsibility and Retribation«, in: Punishment and Responsibility, Essays in the Philosophy of Law, New York, Oxford University Press, 2008.
-       Johnson, Conrad, Philosophy of Law, New York, McMillan Publishing Company, 2009.
-       Kealen, Berend; Gritter, Erik, Corporate Criminal Liability in the Netherlands, Springer Science & Business Media, 2011.
-       Pradel, Jean, Droit Pena´l General, Paris, Cujas, 2006-2007.
-       Tadros, Victor, Criminal Responsibility, London, Oxford University, 2005.
-       Wells, Celia, Corporation and Criminal Liability, Oxford University, 2001.
-       ـــــــــــــــــــــــــــ, Corporate Criminal Liability in England and Wales: Past, Present and Future, Springer Science & Business Media, 2011.