نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه حقوق جزا دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی

2 کارشناس ارشد حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دادیار دادسرای عمومی و انقلاب تهران

چکیده

اطفال و نوجوانان به لحاظ سنی و شخصیتی در برابر بزهکاری آسیب‎پذیرتر هستند. دوران کودکی اقتضا می‌کند که سیاست جنایی مقابله با بزهکاری اطفال متمایز از بزرگسالان بوده و به تناسب شرایط و شخصیت آنان پاسخ­دهی خود را سامان دهد. با توجه به اثبات ناکارآمدی­های موجود در واکنش­های سنتی سزاگرایانه و ناتوانی آنها در اصلاح بزهکاران نوجوان، نظام­های عدالت کیفری نیز در دهه­های اخیر کوشیده­اند سیاست­هایی اصلاحی ـ بازسازگارانه در قبال بزهکاری کودکان و نوجوانان اتخاذ نمایند. سیاست جنایی ایران نیز متأثر از تجربه­های تطبیقی سایر نظام­های عدالت کیفری و آموزه­های جرم­شناختی (از جمله نظریه­های رشدمدار، جرم­شناسی واکنش اجتماعی و رهیافت­های جامعه‌محور) در سال 1392 و با تصویب قانون مجازات اسلامی، تحولات تقنینی ماهوی و شکلی گسترده­ای را در خصوص اطفال و نوجوانان بزهکار پی گرفته است. این تغییرات مثبت زمانی عملی خواهد شد که در عمل، دست­اندرکاران نظام قضایی با این سیاست­ها همراه شوند. بررسی­های این مقاله نشان می­دهد که علی­رغم ایجاد تغییر در سطح تقنینی، در سطح قضایی به دلایل مختلف از جمله تمایل عامه مردم به واکنش­های سزاگرایانه، عدم پذیرش فرهنگی، غیرمؤثر دانستن واکنش­های بازسازگارانه، عدم توجیه و آشنایی دست‌اندرکاران نظام قضایی پیرامون این واکنش‎ها و آماده نبودن بسترهای اجرایی
این نوع واکنش­ها، تمایل کمی به استفاده از این نوع واکنش­ها نشان داده­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sentencing to Rehabilitative Punishments on Juvenile Delinquency after the Ratification of Islamic Penal Code 2013

نویسندگان [English]

  • Majid Ghorchi Beygi 1
  • Masoumeh Shahrani 2

1

2

چکیده [English]

Minors and juvenile are susceptible to delinquency and their circumstances require a differential criminal policy. Retributive responses deemed to be inefficient and fail to rehabilitate for juvenile delinquency particularly. Criminal justice systems, across the world, try to use a rehabilitative punishment toward minors and juvenile in recent decades. Iranian criminal justice system also has accepted these rehabilitative mechanisms regarding juvenile delinquent. By passing the Islamic Criminal Code (2012) the new extreme developments has emerged. Judges and prosecutors in the practice should accompany with these developments. Findings of this article show that judges and prosecutors are reluctant to use these new mechanisms because of many reasons such as lack of required infrastructures, tendency of judges and public to traditional punishments and so on which is can be subject of another independent research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Juvenile Delinquency
  • Rehabilitative Punishments
  • Prison Alternative
  • Judges
-         آشوری، محمد، جایگزین‎های زندان یا مجازات‌های بینابین، نشر گرایش، 1382.
-         اردبیلی، محمدعلی، «حمایت­های بین­المللی از اطفال و نوجوانان بزهکار»، تحقیقات حقوقی، شماره 26 ـ 25، 1378.
-         انجم شعاع، محمدمهدی، «تنبیه بدنی کودکان در پرتو سیاست جنایی حکومت دینی»، حقوق بشر، جلد 6، شماره 2، 1390.
-         جمشیدی، علیرضا، «گفتمان سیاست جنایی در لایحه قضایی تشکیل دادگاه اطفال و نوجوانان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 45، 1382.
-         چامپیون، دین جان، روش تحقیق در عدالت کیفری و جرم­شناسی، ترجمه علی شایان، انتشارات دادگستر، 1385.
-         حسینی، حمید، پیشگیری مدرسه­محور از بزهکاری کودکان و نوجوانان (مطالعه موردی مدارس شهر تهران)، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه تهران، 1389.
-         خدایاری، زهرا، بازخوانی سن مسئولیت کیفری در نظام حقوقی ایران در پرتو فقه و استانداردهای حقوق بشر، پایا‎ن‌نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 1391.
-         زندی، محمدرضا، ‍»بایگانی کردن پرونده (یادداشت سردبیر)»، مجله قضاوت، شماره 16، 1382.
-         صبوری ­پور، مهدی؛ علوی­صدر، فاطمه، «سن مسئولیت کیفری کودکان و نوجوانان در قانون مجازات اسلامی 1392»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره اول، 1394.
-         صلاحی، جاوید، کیفرشناسی، چاپ سوم، نشر میزان، 1392.
-         عباچی، مریم، «پیشگیری از بزهکاری و بزه دیدگی کودکان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 47، 1383.
-         عظیم­زاده، شادی، جرم­شناسی تطبیقی پایداری در بزهکاری در حقوق ایران و آمریکا، انتشارات جاودانه، 1390.
-         غلامی، حسین، «الگوها یا گونه‏های عدالت کیفری اطفال»، آموزه­های حقوق کیفری، شماره 6، 1392.
-         ـــــــــــــــ ، «اصل حداقلی بودن حقوق جزا»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال اول، شماره 2، 1391.
-         فتحی، حجت­الله، «مسئولیت کیفری اطفال با رویکردی به لایحه قانون مجازات اسلامی»، حقوق اسلامی، سال ششم، شماره 21، 1388.
-         کوشا، جعفر، «سیاست­های قضایی جدید در قبال جرایم اطفال»، درگزارش کارگاه­های آموزشی دادرسی ویژه نوجوانان، شورای عالی توسعه قضایی و یونیسف، 1380.
-         گودرزی، محمدرضا، «نارسایی­های زندان»، مجله تخصصی دانشگاه علوم اسلامی رضوی الهیات و حقوق، شماره‌ 9 و 10، 1382.
-         محسنی، فرید، «دستاوردهای نظری و عملی جرم­شناسی رشدمدار»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 66، 1393.
-         معاونت آموزش قوه قضاییه، «همایش بررسی نوآوری­های قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 در مورد دادرسی ویژه اطفال و نوجوانان ویژه جمعی از قضات دادگستری استان تهران»، 1392.
-         ملک افضلی، حسین؛ نهاپتیان، وارتکس؛ کاظم، محمد، روش­های آماری و شاخص­های بهداشتی، انتشارات فروزش، 1389.
-         مؤذن­زادگان، حسنعلی، «سیر تحول قوانین کیفری حمایتی کودکان و نوجوانان در ایران»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 63 ـ 62، 1387.
-         مهدوی، محمود، پیشگیری از جرم، انتشارات سمت، 1390.
-         مهرا، نسرین، «عدالت کیفری اطفال از منظر حقوق بین­الملل»، تحقیقات حقوقی، شماره 38، 1382.
-         ـــــــــــــ ، «نظام عدالت کیفری اطفال و نوجوانان در انگلستان و ولز»، تحقیقات حقوقی، شماره 46، 1386.
-         ـــــــــــــ ، عدالت کیفری کودکان و نوجوانان، نشر میزان، 1390.
-         میرکمالی، سیدعلیرضا؛ حسینی، انسیه، «دادرسی افتراقی اطفال در قانون آیین دادرسی کیفری 1392»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال 7، شماره 2، 1395.
-         میرمحمدصادقی، حسین، جرایم علیه اشخاص، چاپ هفتم، میزان، 1389.
-         میرمحمدصادقی، حسین؛ محمدی، منصوره، «بررسی سن مسئولیت کیفری اطفال در ادوار قانون‎گذاری ایران و فقه جزایی اسلام»، کنفرانس ملی سیاست کیفری ایران در قبال بزهکاری و بزه­دیدگی کودکان و نوجوانان، کرمان، بهمن 1392.
-         نجفی ابرندآبادی، علی­حسین، «از حقوق کیفری تا حقوق کیفری صغار»، دیباچه در: عباچی، مریم، حقوق کیفری اطفال در اسناد سازمان ملل متحد، انتشارات مجد، 1380.
-         نجفی توانا، علی، بزهکاری و نابهنجاری اطفال، تهران، انتشارات راه تربیت، 1382.
-         ـــــــــــــــ ، «سن مسئولیت کیفری اطفال در مقررات حقوق داخلی و بین­المللی»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 1384.
-         ولد، جرج؛ اسنیپس، جفری، جرم­شناسی نظری، ترجمه علی شجاعی، سمت، 1380.
-         ویلیامز، فرانک پی؛ مک شین، ماری لین دی، نظریه‎های جرم‏‏شناسی، مترجم حمیدرضا ملک محمدی، بنیاد حقوقی میزان، 1388.
-         وینتر، رناته، «مجازات‌های جایگزین در مورد اطفال بزهکار»، دیدگاه­های حقوق قضایی، شماره 18 و 17، 1379.
-       Braithwait, John, “Restorative Justice and Responsive Regulation”, Oxford University Press, New York, Australian and New Zealand Journal of Criminology, Vol. (36) (1), (2003).
-       Cavendish Law Card Series, Criminal Law, Cavendish, 2004.
-       Crawford, A; Newburn, T, Youth Offending and Restorative Justice: Implementing Reform in Youth Justice, Willan Publishing, 2003.
-       Davis , G.; Boucherat, J; Watson, D, “Pre-court Decision Making in Juvenile Justice”, British Journal of Criminology, Vol. 29, 1989.
-       Frase, Richard, “Limiting Retributivism: The Consensus Model of Criminal Punishment”, in: Michael Tonry (ed), The Future of Imprisonment in the 21th Century, Oxford University Press, 2003.
-       Haines, K; Mahony, D, “Restorative Approaches, Young People and Youth Justice”, in: Barry Goldson and John Muncie (eds), Youth Crime and Justice, Sage, 2006.
-       Muncie, J, Goldson, B, Comparative Youth Justice, Sage, 2006.