نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

چکیده

عقد ازدواج حقوق مختلفی را برای زن ایجاد می‌کند، اما گاهی مسائلی همچون اعصار پیش می‌آید که ممکن است زوج از پرداخت این حقوق ناتوان گردد. بنابراین می‌توان گفت دریافت مهریه و نفقه حق زن است، اما در صورت عجز از پرداخت هر یک از آنها، قانون برای زن راه‌حلی اندیشیده است. از جمله در صورت عجز زوج از پرداخت مهریه این حق به وی داده ‌شده است که از تمکین خاص امتناع ورزد و حتی با تقسیط مهریه تا دریافت آخرین قسط (چنان که در آرای وحدت رویه آمده است) از زوج تمکین نکند. دیوان عالی کشور به‌ موجب رأی وحدت رویه 708 مورخ 22/5/1387 اعلام کرد که تقسیط مهر مسقط حق حبس زوجه نیست و متعاقب آن با صدور رأی وحدت رویه 718 مورخه 13/2/1390 قلمرو حق حبس را به مطلق وظایف زناشویی گسترش داد. هر چند این آرا ظاهراً به اختلافات پایان داده، ولی صحت و آثار و پیامدهای حقوقی ناشی از اجرای آنها نیازمند تبیین و بررسی است. در این تحقیق مشخص گردیده است که چنان‌چه زوجین هر دو حق حبس را اعمال کردند، چگونه باید عمل کرد و نیز مبرهن شده است که اگر بخشی از مهر موجل بود؛ تا مقدار حال آن تأدیه نشده است، زوجه حق حبس دارد و در صورت صدور حکم اعسار حق حبس ساقط نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Wife's Lien and Ambiguities in Judicial Precedent

نویسندگان [English]

  • Amir Khajehzadeh 1
  • Seyed Rohollah Hoseini Mighan 2

1

2

چکیده [English]

Marriage creates different rights for woman, including the right to receive dowry, alimony, etc. But in some cases it is possible that the man be unable to pay it due to some new issues that have been arisen, for example insolvency. So it can be said that receiving dowry and alimony is the woman's right, but law has provided some solutions for the woman in the case of inability to pay each of them. For example, in the case of failure to pay the dowry she has the right to do the particular submission and even she can split the dowry and do not comply the husband until receiving the last installment (as it has been mentioned in the judicial precedent). The supreme court by the judicial precedent number 708 dated 22.5.1387 announced that the dowry split do not conflict the right of judicial precedent and consequently sentencing the 718 dating to 13.2.1390 expanded the realm of lien to the absolute couple duties. Although these views seem to finish the conflicts, but correctness, effects, and the legal consequences of applying it needs to be analyzed and reviewed. This study which have been done by library and analytical approach analyzes the lien wife in the judicial procedure and beside analyzing the principle number 1058 of the civil law, it has been found that if both the man and woman have applied the lien, what should be done, and also it has been clarified that if a part of the dowry was not paid the woman has the lien until the time that the rest is paid and in the case of insolvency this is not set aside.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lien
  • Marriage
  • Dowry
  • Family duties
  • Judicial procedure
-         آراد، علی، مهر، تاریخچه، ماهیت و احکام آن، چاپ اول، تهران، چاپ مصطفوی، 1341.
-         اراکی، محمدعلی، کتاب النکاح، تهران، نور نگار، 1377.
-         امامی، اسداله، حقوق خانواده، جلد 1، نکاح و انحلال آن (فسخ و طلاق)، تهران، دانشگاه تهران، 1382.
-         امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد 4، چاپ ششم، تهران، کتابفروشی اسلامی، 1370.
-         بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم، جماعه المدرسین فی الحوزه العلمیه، 1363.
-         جعفری لنگرودی، محمدجعفر، حقوق خانواده، جلد ۱، تهران، گنج دانش، ۱۳۷۶.
-         حرّ عاملی، محمد، وسائل الشیعه، جلد 21، چاپ دوم، قم، آل‌البیت، 1414 ق.
-         حلی، محمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۱ ق.
-         دهخدا، علی‌اکبر، لغت­نامه دهخدا، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377.
-         شایگان، سیدعلی، حقوق مدنی ایران: کتاب دوم (خانواده)، چاپ دوم، 1322.
-         شهیدثانى، زین‌الدیـن، مسالـک الافهام الى تنقیـح شرائع الاسـلام، جلد ۸، قم، ۱۴۱۳.
-         ــــــــــــــــــــــ ، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد ۵، قم، چاپ افست، ۱۴۱۰.
-         شهیدی، سیدمهدی، حقوق مدنی، جلد ۳: آثار قراردادها و تعهدات، تهران، ۱۳۸۲.
-         صفایی، سیدحسین، مختصر حقوق خانواده، چاپ سیزدهم، تهران، میزان، 1386.
-         صفایی، سیدحسین؛ امامی، اسداله، حقوق خانواده، چاپ دوم، تهران، دانشگاه تهران، 1371.
-         طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی، چاپ پنجم، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.
-         طوسی، محمد، المبسوط، جلد 7، تهران، المکتبه المرتضویه، 1387 ق.
-         عدل، مصطفی، حقوق مدنی، چـاپ هفـتم، تهران، انتـشارات امیرکبیـر، 1342.
-         عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم، ۱۳۷۱.
-         فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسـیله (النکـاح)، قـم، مرکـز فقـه الائمه الاطهار، 1421 ق.
-         فاضل هندی، محمد، کشف اللثام، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۲۴ ق.
-         قیوم‌زاده، محمود، «بررسی ماهیت حق حبس در نکاح و چگونگی استیفای آن»، مجله فقه و مبانی حقوق اسلامی، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۸۹.
-         کاتوزیان، ناصر، حقوق خانواده، جلد 1، چاپ هفتم، تهران، شرکت انتشار، 1385.
-         ـــــــــــــــ ، حقوق مدنی خانواده، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1357.
-         محقق حلی، ابوالقاسم، شرایع الاسـلام، ترجمـه ابوالقاسـم ابـن احمد یزدی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، بی‌تا.
-         محقق داماد، سیدمصطفی، تحلیل فقهی حقوقی خانواده، چاپ ششم، تهران، نشر علوم اسلامی، 1376.
-         محقق کرکی، علی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد۱۳، قم، 1415.
-         مدرس، علی‌اصغر، حقوق فطری یا مبانی حقوق بشر، تبریز، نوبل، 1375.
-         معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1350.
-         نجفی اصفهانی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شـرح شـرایع الاسـلام، جلـد ۳۱، الطبعه السابعه، بیروت، دارالاحیـأ التـراث العربی، 1981م.
-         هاشمى شاهرودى، سیدمحمود، فرهنگ ‌فقه ‌مطابق‌ مذهب اهل ‌بیت علیهم‌السلام، قم، مؤسسه دایره­المعارف فقه اسلامی، 1426 ق.