مبانی نظری، اهداف و شیوه‌های جبران ‌خسارات در حقوق‌ رقابت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس مدعو دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، دادیار دادسرای دیوان عالی کشور

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

نقض قواعد حقوق ‌رقابت علاوه بر اثرات سوء بر کارآیی اقتصادی، سبب ورود خسارات به اشخاص نیز می‌شود. از این ‌رو نظام‌های حقوقی با طراحی سازوکارهای قانونی، در صدد مقابله با اعمال ضدرقابتی و جبران خسارت ناشی از آن هستند. اما بررسی مبانی نظری ضرر قابل ‌جبران، مقدمه ورود به بحث جبران ‌خسارت از زیان‌دیدگان می‌باشد. وانگهی، از یک ‌سو، مقابله با خسارت ناشی از اعمال ضدرقابتی دارای مقاصد کوتاه‌مدت، از جمله جبران‌ خسارت از زیان‌دیدگان (کارکرد ترمیمی حقوق ‌رقابت) است. از سوی ‌دیگر، با توسل به اعمال «خسارت ‌تنبیهی» می‌توان مانع سوءاستفاده بنگاه ‌اقتصادی از موقعیت خود و شیوع توسل به رویه‌های‌ ضدرقابتی شد. حقوق ما برای مقابله با خسارات یادشده شیوه خاصی را پیش‌بینی نکرده است. با این ‌وجود، با لحاظ ویژگی‌های خاص این دسته از خسارات، بایستی ضمن توجه به مبانی رایج مسئولیت ‌مدنی، اصول حاکم را متناسب با در نظر گرفتن ملاحظات خاص حقوق ‌رقابت، به ‌گونه‌ای تفسیر نمود که خلأ مشهود جبران شود. به‌ همین ‌منظور، در این نوشتار نظریه «ضرورت حمایت از حقوق به رسمیت شناخته‌شده» در نظام حقوقی مطرح ‌شده است تا هم سبب رفع موانعی که استناد به مبانی سنتی مسئولیت ‌مدنی، از جمله نظریه ‌تقصیر ایجاد کرده است، گردد و هم برای تضمین حقوق مورد حمایت در حقوق‌ رقابت، طریق اثبات مسئولیت و شیوه جبران ‌خسارت را تسهیل کرد. بنابراین، با تلفیق قوانین موجود به نظر می‌رسد که منشأ اصلی ضرورت حمایت از «حقوق به رسمیت شناخته‌شده» را باید در قانون‌ مسئولیت‌ مدنی، به‌ویژه ماده 1 آن و مبنای مسئولیت‌ مدنی ناشی از تعدی به این حقوق را باید در سایر قوانین از جمله اصل 44 قانون اساسی جستجو کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Theoretical Foundation, Objectives and Methods of Compensation in Competition Law

نویسندگان [English]

  • Reza Khoshnodi 1
  • Reza Alipour 2
  • Alireza Shokohian 3
چکیده [English]

Not only breach of competition law's regulations has negative effect on economic efficiency, but also causes damages to persons. Since, various legal systems want to prevent anti-competitive conducts and compensate the losses that arise from these conducts, by designing various legal mechanisms. But, we should keep in mind that primarily, evaluation of theoretical bases of compensable damages is necessary to discuss injured parties' compensation issues. Study about these bases illustrates differences between various legal systems. Moreover, compensation of losses that arise from anti-competitive conducts has multilayer goals. In one hand, that wants to reach short-time aims that most important of them is compensation of injured parties or in other word compensatory aim. To reach this goal, special methods are designed; such as private and class action. On other hand, we can't condone long-time aims. Most important consideration between them is preventing the anti-competitive conducts’ occurrence that can be reached by punitive damages. Summary analysis of theoretical bases of compensable losses and current compensation methods of such losses in different legal systems, will illustrate our legal system's failures.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Competition Law
  • Compensable Damages
  • Class Actions
  • Restorative function
  • Punitive Function

مراجع

- بادینی، حسن، «بررسی تطبیقی مسئولیت ‌مدنی ناشی از رقابت نامشروع تجاری»، فصلنامه حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 42، شماره 4، 1391.
- غفاری فارسانی، بهنام، حقوق ‌رقابت و ضمانت‌ اجراهای مدنی آن، تهران، نشر میزان، 1393.
- فلاح، آرزو، دعوای گروهی با رویکرد حقوق فدرال آمریکا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق اقتصادی، دانشگاه شهید بهشتی، 1392.
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: ضمان قهری ـ مسئولیت‌ مدنی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه: بخش مدنی (مالکیت و مسئولیت)، چاپ چهل و یکم، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1392.
- محسنی، حسن؛ غفاری فارسانی، بهنام؛ و نفیسه شوشی­نسب، «دعاوی جمعی و نقش آنها در احقاق حقوق مصرف‌کنندگان»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره 1، 1391.
- وکیلی مقدم، محمدحسین، توافقات ضد رقابت تجاری، تهران، نشر میزان و کتاب همگان، 1389.
- Becker, Gary; and George Stigler, “Law Enforcement, Malfeasance, and Compensation of Enforcers”, The Journal of Legal Studies, vol. 3, No. 1, 1974.
- Carty, Hazel, An Analysis of the Economic Torts, London, Oxford University Press, 2010.
- Dam, Kenneth, “Class Actions: Efficiency, Compensation, Deterrence and Conflict of Interests”, Journal of Legal Studies, vol. 4, No. 1, 1975.
- Gallo, Joseph; and others, Criminal Penalties under the Sherman Act: A Study of Law and Economics, Research in Law and Economics (Book Series), Vol. 16, 1994.
- Hovenkamp, Herbert, “A Primeron Antitrust Damages”, University of Iowa Legal Studies Research Paper, 2011.
- Jones, Clifford, Private Enforcement of Antitrust Law in the EU, UK and USA, London, Oxford University Press, 2010.
- Koziol, Helmut; and Vanessa Wilcox (eds.), Punitive Damages: Common Law and Civil Law Perspectives, NewYork, 2009.
- Lande, Robert; and Joshua Davis, “Comparative Deterrence from Private Enforcement and Criminal Enforcement of the U.S. Antitrust Laws”, University of San Francisco Law Research Paper No 14, 2010.
- Landes, William; and Richard Posner, “The Private Enforcement of Law, The Journal of Legal Studies”, vol. 4, No. 1, 1975.
- Melamed, Douglas, Afterword: The Purrposes of Antitrust Remedies, Antitrust Law Journal, vol.76, 2009.
- Polinsky, Mitchell, “Private versus Public Enforcement of Fines”, Journal of Legal Studies, vol. 105, 1985.
- Polinsky, Mitchell; and Steven Shavell, “The Optimal Use of Fines and Imprisonment”, Journal of Public Economics, Vol. 24, 1984.
-  ــــــــــ, “The Optimal Use of Nonmonetary Sanctions as a Deterrent”, The American Economic Review, vol. 77, No. 4, 1987.
- ــــــــــ , “Punitive Damages: An Economic Analysis”, Harvard Law Review, vol. 111, 1998.
- Segal, Ilya; and Michael Whinston, “Public vs. Private Enforcement of Antitrust Law: A Survey”, John M. Olin Program in Law and Economics, Stanford Law School, Working Paper No.335, 2006.
- Wouter, Wils, “Should Private Antitrust Enforcment Be Encouraged in Europe?” World Competition, vol. 26, Issue 3, 2003.
مجله حقوقی دادگستری
دوره 81، شماره 99
مهر 1396
صفحه 113-137

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 دی 1396
  • تاریخ پذیرش: 06 دی 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار