نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قانون جدید آیین دادرسی کیفری علی­رغم ایراداتی که به لحاظ نظری دارد و اشکالاتی که ممکن است در عمل به بار بیاورد، سعی نموده است که نسبت به مقررات سابق دادرسی کشورمان، نگاه یکسانی را به حقوق متهم و بزه­دیده داشته باشد. به این منظور تضمین‌هایی را مقرر نموده است که تحقق این مهم را در عالم واقع میسر نماید. از یک سو با مقرر نمودن تضمین‌های عام و کلی، در صدد حمایت از طرفین شکایت کیفری بر آمده و از سوی دیگر تضمین‌های متناسب با وضعیت هریک از طرفین، به آنها اختصاص داده است. اما به نظر می­رسد که با همه تلاشی که قانون­گذار دادرسی کیفری نموده است، نتوان امید زیادی به تحقق تعادل و توازن میان حقوق طرفین یک شکایت کیفری داشت؛ زیرا اولاً تحقق این مهم علاوه بر وجود مقررات مزبور به شدت وابسته به بهره­مندی از مجموعه­ای فرهیخته، متشکل از قضات و سایر دست­اندرکاران رسیدگی به شکایت کیفری است، تا بتوانند قوانین را به صورت متناسبی اجرا نمایند و حال آنکه نظام قضایی ما به‌شدت از این نظر دچار مشکلاتی است که مجال پرداختن به آن نیست. ثانیاً ساختار عدالت کیفری مانع از توازن میان حقوق هریک از طرفین است. لذا به نظر می‌رسد که کاربست عدالت ترمیمی بتواند تا حد زیادی بین منافع بزه­دیده و جامعه و نیازهای متهمان و بزهکاران توازن و تعادل برقرار نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Balance between the Rights of the Accused and the Victim in Criminal Procedure Code 2013 and International Instruments

نویسندگان [English]

  • Jafar Kousha 1
  • Mostafa Pakniat 2

1

2

چکیده [English]

The new Criminal Procedure Code of 2013, despite much theoretical criticism and practical problems it might produce, has tried to balance between the rights of the accused and victim. In doing so, has provided guarantees and safeguards to materialize this goal. In one hand, with providing general safeguards, has tried to protect both parties. On the other hand, some special guarantees have been provided for each party. But it seems that these legislative goals have not been reached and there is not such a balance between two parties of a criminal process. This is mainly because the judges and other officials of criminal justice system are not equipped with necessary abilities to enforce the laws properly. There are also some structural problems which hinder this balance. So it seems that restorative justice is the best mechanism to reach this balance.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal Procedure Code 2013
  • Rights of the Accused
  • Presumption of Innocence
  • Victim Protection
  • Balance of the Rights
-      آشوری، محمد، «اصل برائت و آثار آن در امور کیفری (مطالعه تطبیقی)»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 29، مهر 1372.
-      اداره کل مواد مخدر و پیشگیری از جرم سازمان ملل متحد، عدالت برای بزه‌دیدگان، ترجمه علی شایان، انتشارات سلسبیل، 1384.
-   پاک­نیت، مصطفی، رفتار منصفانه نسبت به بزه­دیده در مقررات دادرسی کیفری ایران و اسناد بین­المللی، پایان­نامه کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم­شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، 1389.
-      حاجی ده‌آبادی، احمد، قواعد فقه جزایی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387.
-   خزانی، منوچهر، «اصل برائت و اقامه دلیل در دعوی کیفری»، مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 13 و 14، پاییز 1372 تا تابستان 1373.
-      خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، الجزء الثانی و الاربعون، قم، مؤسسه احیاء آثار امام الخویی، الطبعه الثالثه، 1428.
-      رحمدل، منصور، «حق انسان بر حریم خصوصی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، زمستان 1384، شماره 70.
-      سادات اسدی، لیلا، حقوق بزه­دیده در فرآیند دادرسی کیفری بین­المللی، رساله دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، 1387.
-      سرمست بناب، باقر، اصل برائت در حقوق کیفری، نشر دادگستر، 1387.
-      شمس­ناتری، محمد ابراهیم، «اصل برائت و موارد عدول از آن در حقوق کیفری»، نشریه مجتمع آموزش عالی قم، شماره 14، پاییز 1381.
-      کریستی، نیل، «اختلاف­ها به مثابه دارایی»، ترجمه حسین غلامی، مجله فقه و حقوق، شماره 8، بهار 1385.
-   مؤذن­زادگان، حسنعلی، «تضمین‌های حقوق دفاعی متهمان و امر بازجویی درمرحله تحقیقات مقدماتی»، پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، شماره 28، بهار 1389.
-      ناصرزاده، هوشنگ، «جبران خسارت ناشی از بازداشت متهم بی­گناه»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 9، زمستان 1372.
-      نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد 40، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ هفتم، بی‌تا.
-      نجفی ابرندآبادی، علی­حسین؛ غلامی، حسین؛ و فیروز محمودی جانکی، «میزگرد عدالت برای بزه­دیدگان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 52 ـ 53، 1384.
 
-      Dirk Dubber, Markus, Victims in the War on Crime: the Use and Abuse of Victims Rights, New York University Press, 2002.
-      Donnelly, Jack, Universal Human Rights in Theory and Practice, Cornell University Press, 2013.
-      Packer, Herbert, “Two Models of the Criminal Process”, University of Pennsylvania Law Review, vol. 113, No. 1, Nov. 1964.
-      Rose, Nikolas, “Government and Control”, British Journal of Criminology, No.40, 2000.
-      Saferling, Christoph, Towards an International criminal Procedure, Oxford University Press, 2001.
-      Strand, Heather; and Lawrence Sherman, “Repairing the Harm: Victims and Restorative Justice”, Utah Law Review, vol. 15, No. 1, 2003.