نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2 دکتری حقوق بین‌الملل، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
بر اساس اسناد بین‌المللی تحقق دموکراسی زیست‌محیطی مبتنی بر سه عنصر دسترسی به اطلاعات، مشارکت در تصمیمات و دسترسی به مراجع قضایی و شبه‌قضایی در موضوعات زیست‌محیطی است. با توجه به اینکه خسارات زیست‌محیطی آسیب‌های انسانی را نیز به دنبال دارد، بسیاری از دولت‌ها در نظام داخلی خود اقدام به ایجاد مراجع قضایی و شبه‌قضایی زیست‌محیطی نموده‌اند تا از این طریق، حق دسترسی به مراجع مذکور در موضوعات زیست‌محیطی را تضمین نمایند. با توجه به تنوع زیستی بالا اما شکننده در کشور ایران و تهدیدات زیست‌محیطی ازجمله وجود گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض انقراض، آلودگی‌های زیست‌محیطی، ریزگردها، بیابان‌زایی و... خلأ چنین نهادی در نظام حقوقی کشور محسوس است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی اسناد، رویۀ قضایی بین‌المللی و مراجع موجود در حقوق داخلی برخی دولت‌ها پرداخته و سپس وضعیت نظام حقوقی ایران را ارزیابی می‌نماید و در پاسخ به این سؤال که کدام مدل از دادگاه‌های زیست‌محیطی برای ایران مناسب‌تر است به این نتیجه می‌رسد که با توجه به پیشینۀ وجود دادگاه‌های اختصاصی در نظام حقوقی ایران، تاسیس یک دادگاه اختصاصی زیست‌محیطی در نظام حقوقی ایران می‌تواند زمینه‌های تحقق دموکراسی زیست‌محیطی و متعاقباً توسعۀ پایدار را فراهم سازد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Necessity of Establishing Environmental Courts with Looking at the Iran Situation
نویسندگان [English]
- Zahra Mahmoudi kordi 1
- zahra sadat sharegh 2
- Hossein Rezazadeh 1
1 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Law and Political Science, Mazandaran University, Babolsar, Iran
2 PhD in International Law, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]
According to the Aarhus Convention, the realization of environmental democracy is based on the three elements of access to information, participation in making decisions and access to court in environmental matters. Given that environmental damage also leads to human harm, some states, in order to achieve environmental democracy, have established environmental judicial and quasi-judicial authorities in their domestic system to provide the right of access to the courts in environmental issues. Due to the high but fragile biodiversity and environmental threats in Iran such as the existence of endangered plant and animal species, environmental pollution, dust, desertification, etc., the lack of such an institution is felt in the country's legal system. The present article descriptively-analytically examines the documents, international jurisprudence and authorities in the domestic law of some states and then assesses the status of the Iranian legal system And in response to the question of which model of environmental courts is more appropriate for Iran, it is concluded that according to the history of specialized courts in the Iranian legal system, the establishment of a special environmental court In the Iranian legal system can provide the grounds for the realization of environmental democracy and consequently sustainable development.
کلیدواژه‌ها [English]
- Environment
- Environmental Democracy
- Environmental Courts
- Judicial procedure
- Iran
- باقری، پرویز (1399)، «مطالعۀ تطبیقی کاربست آیین دادرسی سبز در محاکم ایران و مالزی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 84، شمارۀ 110.
- بهرامی احمدی، حمید و اعظم علم‌خوانی (1392)، «تأملی بر جنبه‌های کاربردی دعاوی مسئولیت مدنی علیه دولت در قبال خسارت‌های زیست‌محیطی»، دانش حقوق عمومی، سال دوم، شمارۀ 5.
- جعفری ندوشن، علی اکبر و امید شیرزاد (1398)، «ساختار و صلاحیت مراجع شبه قضاییِ حقوقِ آب ایران»، فصلنامۀ حقوق اداری، سال ششم، شمارۀ 1.
- جم، فرهاد (1387)، «دسترسی به عدالت زیست‌محیطی: کاوشی در نظریه سمت و طرح دعاوی منفعت عمومی در ایاالت متحده آمریکا»، نشریۀ حقوق اساسی، سال هفتم، شمارۀ 9.
- چکنی، مصطفی و محمدحسن حسنی (1397)، «راهبردهای مشارکت سازمان‌های مردم نهاد در فرایند کیفری (نقد و تحلیل ماده (66) قانون آیین دادرسی کیفری)»، مجلس و راهبرد، سال 25، شمارۀ 94.
- خالقی، علی (1395)، آیین دادرسی کیفری، چاپ 33، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوق شهر دانش.
- رمضانی قوام آبادی، محمدحسین و جواد جوادمنش (1395)، «مطالعۀ تطبیقی گستره مفهوم ذی‌نفع در اقامۀ دعوی زیست‌محیطی در حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا»، مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 46، شمارۀ 4.
- رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1392)، «حفاظت از محیط‌زیست در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، شمارۀ 63.
- کاویانی‌راد، مراد (1389)، «تحلیل فضایی مخاطرات محیطی و بحران‌های بوم‌شناسی در ایران»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شمارۀ 2.
- وروایی، اکبر و همت محمدی و ایوب نوریان (1395)، «مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد در فرایند کیفری»، فصلنامۀ تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، شمارۀ ۲۸.
- همتی، مجتبی (1397)، «اقامۀ دعوای جبران خسارت زیست‌محیطی در نظام حقوق ایران»، فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، شمارۀ 81.
انگلیسی
- ABColombia, Colombian Constitutional Court sets a Global Precedent, available at: https://www.abcolombia.org.uk/constitutional-court-sets-global-precedent/ (last visited on 10 November 2020)
- Ebbesson J, (2002.), Access to justice in environmental matters in the EU, Kluwer, The Hague.
- Hjalmarsson, Karin, (2014), Access to Justice in Environmental Matters in The EU Member States, A Study of the case law from the European Court of Justice On access to national courts for non--‐governmental organizations and the costs of environmental proceedings, JURM02 Graduate Thesis. Available at:
https://lup.lub.lu.se/student-papers/search/publication/4451220
- Colwell, Renata, Savannah Carr-Wilson (2017) “Legal Personality of Natural Features: Recent International Developments and Applicability in Canada”, Environmental law center. Available at:
http://www.elc.uvic.ca/wordpress/wp-content/uploads/2018/05/2017-02-03- LegalPersonalityNatural-Features_web-version.pdf
- Chenwi, Lilian, The Right to a Satisfactory, Healthy, and Sustainable Environment in the African Regional Human Rights System, in John H. knox, Ramin Pejan, The Human Right to a Healthy Environment, Cambridge University Press, first published 2018.
- Ferrucci, Giada (2019), “A pioneering Platform: strengthening Environmental Democracy and justice in Latin America and the Caribbean”, journal of management policy and practice, vol.20.
- Iorns Magallanes, Catherine (2015), “Nature as an Ancestor: Two Examples of Legal Personality for Nature in New Zealand”, VertigO - la revue électronique en sciences de l'environnement [En ligne], iss. 22.
- Moloney, Anastasia, Colombia’s top court orders government to protect amazon forest in landmark, available at:
https://www.reuters.com/article/us-colombia-deforestation-amazon/colombias-top-court-orders-government-to-protect-amazon-forest-in-landmark-case-idUSKCN1HD21Y (last visited on10 November 2020).
- Pring, George, & Catherine Pring, (2016), United Nations Environment Programme, Environmental Courts & Tribunals: A Guide for Policy Makers, Published by UN Environment.
- Rengarajan, Sridhar, Dhivya Palaniyappan, Purvaja Ramachandran, Ramesh Ramachandran, (2018), National Green Tribunal of India—an observation from environmental judgments, Environmental Science and Pollution Research, vol.25.
- Robinson, Nicholas, (2012), Ensuring Access to Jus tice Through Environmental Courts, Pace Environmental Law Review, Vol. 29, Iss. 2.
- Schmidt, Stephen, Colombian high court grants personhood to Amazon rainforest in case against country’s government, available at:
https://www.pri.org/stories/2018-05-06/colombian-high-court-grants-personhood-amazon-rainforest-case-against-country-s (last visited on 10 November 2020)
- Shelton, Dinah (2010), “Developing Substantive Environmental Rights”, Journal of Human Rights and the Environment, vol. 1, no. 1.
- Shelton, Dinah (2015), “Nature as a legal person”, VertigO - la revue électronique en sciences de l'environnement [En ligne], iss. 22.
- Smith, Don (2018), Environmental courts and tribunals: changing environmental and natural resources law around the globe, Journal of Energy & Natural Resources Law, vol. 36, no. 2.
- Trivedi and Jagati, Uttarakhand HC declares Ganga, Yamuna living entities, gives them legal rights, available at:
https://www.hindustantimes.com/india-news/uttarakhand-hc-says-ganga-is-india-s-first-living-entity-grants-it-rights-equal-to-humans/storyVoI6DOG71fyMDihg5BuGCL.html (last visited on 22 September 2019).
Cases
- African Court on Human and Peoples' Rights, African commission on human and peoples' rights v. republic of Kenya, Application no. 006/2012, 2017.
- Colombia Constitutional Court, Ruling T-622, 2016, Expediente T-5.016.242, 2018.
- Court of Justice of the European Union, Case C-115/09 Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland, Landesverband Nordrhein-Westfalen eV v Bezirksregierung Arnsberg Trianel Kohlekraftwerk Lünen, I-03673, 2011.
- Court of Justice of the European Union, Case C-263/08 Djurgården-Lilla Värtans Miljöskyddsförening v Stockholms kommun genom dess marknämnd, ECR 1-9967, 2009.
- Court of Justice of the European Union, Case C-240/09 Lesoochranárske zoskupenie VLK v Ministerstvo životného prostredia Slovenskej republiky, ECR I-01255, 2011.
- European court of human rights court, Case of de geouffre de la Pradelle v. France, (Application no. 12964/87), 16 December 1992.
- European court of human rights court, Case of L’ERABLIÈRE A.S.B.L. v. Belgium, application no. 49230/07, 2009.
- IACHR, Environment and human rights, official summary advisory opinion oc-23/17, requested by the republic of Colombia, 15 November 2017. Available at:
https://aidaamericas.org/sites/default/files/resources_files/resumen_seriea_OC23_eng.pdf
Documents
- Convention on access to information, public participation in decision-making and access to justice in environmental matters (1998).
- Draft of the International Covenant on the Human Right to the Environment (2015).
- Law of Mother Earth (2010).
- The Australian Panel of Experts on Environmental Law (APEEL), Democracy and the Environment, 2017. Available at:
http://apeel.org.au/s/APEEL_democracy_and_environment.pdf
- The RIO declaration on environment and development (1992).
- Transforming our world: the 2030 agenda for global action (2015).
- Universal Declaration of Animal Rights (2014).
Thesis
- Johanna Velásquez Serna, (2015), Operationalization of sustainable development in the international legal instruments, LL.M in Natural Resources Law and International Environmental Law, University of Iceland.
)