نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

چکیده

رمزارزها گونۀ غیرمتمرکز از ارزهای دیجیتالی می‌باشند که با فناوری جدیدی ارائه شده‌اند. شناسایی ماهیت رمزارزها رابطۀ تنگاتنگی با بازشناسی ساختار فنی هریک از اقسام آن دارد. لذا ارائۀ ماهیتی واحد با وجود اقسام متنوع، امکان‌پذیر نبوده و قابل‌ایراد است. رمزارزها گونه‌ای از اموال غیرمادی و یا در صورت توسعه و تسری مفهوم عین به اموال ناملموس، از اعیان محسوب شده که دارای مالیت عرفی و شرعی نیز می‌باشند. رمزارزها اگرچه از لحاظ تئوریک و مبانی حقوقی و اقتصادی می‌توانند کارکردهای پول را ایفا نمایند و به‌عنوان واسطۀ مبادله در ‌میان مردم جهان نیز پذیرفته‌شده‌اند لکن بر اساس قوانین پولی، جهت صدق عنوان پول، نیازمند شناسایی دولت‌ها نیز می‌باشند؛ برخی از انواع رمزارزها همچون رمزارزهای ملی به‌واسطۀ خلق توسط کشورها از این شناسایی برخوردار هستند لکن سایر اقسام آن، تا زمانی که در قوانین به رسمیت شناخته نشوند، پول تلقی نشده و صرفاً یک دارایی دیجیتال محسوب می‌شوند. گونۀ دیگری از انواع رمزارزها یعنی توکن‌های صادره در عرضۀ اولیۀ سکه نیز با مفهوم اوراق بهادار تطبیق داده می‌شوند. در خصوص مسائل حقوقی مرتبط با رمزارزها از جمله ماهیت آن‌ها تاکنون چندین مصوبه و آیین‌نامه از ارگان‌های مختلف صادر شده لکن این متون قانونی غالباً ناقص بوده و خارج از حدود اختیارات تدوین شده است، لذا ورود مرجع رسمی قانون‌گذاری کشور به مسائل این حوزه و تدوین قانون جامع و کامل ضرورت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Recognition of cryptocurrencies’ legal essence by structural analysis in legal system of Iran

نویسندگان [English]

  • mahmud khdeman 1
  • abootaleb koosha 1
  • fatemeh nouri 2

1 Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Judicial Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran

2 PhD Student in Private Law, Faculty of Judicial Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran

چکیده [English]

Cryptocurrencies are a decentralized form of digital currency which are presented with new technology identify the nature of cryptocurrencies are closely related to recognizing the technical structure of each of its types. Therefore, offering a unit nature in spite of various types are not possible and it is objectionable. Cryptocurrencies or species of intangible property or in case of extending of this concept to intangible property, it's considered as property which have customary and juridical pecuniary. Although cryptocurrencies theoretically and fundamentally have the functions of money but under monetary law as a currency need to identified by governments. Some types of currency codes such as national cryptocurrencies which created by countries they have this identification but other type, as long as they aren’t recognized in laws, doesn't considered as money and they are just digital assets. Some types of currency codes mean tokens that issued in the first coin presentation are matched with conception of securities. In this regard, several resolutions have been issued as yet but majority of them are incomplete and out of bounds. Therefore, its essential for the country's legislative authorities to enter this field and prepare a comprehensive law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cryptocurrency
  • Virtual currency
  • national cryptocurrencies
  • intangible property
  • digital assets
  • currency
  • securities
  • فارسی

    • السان، مصطفی (1386)، «مفهوم و ماهیت حقوقی پول الکترونیکی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 59.
    • امامی، سیدحسن (1386)، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ بیست و هفتم، تهران: انتشارات اسلامیه.
    • امینی، منصور و محمد میری (1393)، «داده‌های الکترونیکی به مانند پول»، تحقیقات حقوقی، شماره 16.
    • پیش‌نویس دستورالعمل بانک مرکزی تحت عنوان «الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها» منتشر شده در سال 1397.
    • تدینی، عباس و محمدعارف ایوبی (۱۳۹۳)، «قانون حاکم بر اوراق بهادار در مبادلات بین‌المللی»، فصلنامۀ پژوهش‌های حقوق تجارت بین‌الملل، سال یکم، شمارۀ 2.
    • توسلی، محمداسماعیل (1384)، «بررسی و نقد نظریات برخی از اندیشه‌وران اسلامی درباره ماهیت پول»، اقتصاد اسلامی، شمارۀ 19.
    • توسلی، محمداسماعیل (1391)، «تحلیل ماهیت پول»، اقتصاد اسلامی، شمارۀ 48.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی حقوق، چاپ هجدهم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
    • حسن‌زاده، علی، احمد مجتهد، پویا بغدادی و فرهاد تقی‌زاده‌حصاری (1396)، پول و بانکداری نوین، چاپ دوم، تهران: انتشارات جنگل (جاودانه).
    • خردمند، محسن (1398)، «بررسی فقهی استخراج و مبادله رمزارزها با تمرکز بر شبکه بیت‌کوین»، معرفت اقتصاد اسلامی، شماره 20.
    • رجبی، ابوالقاسم (۱۳۹۷)، «ارز مجازی:قانون‌گذاری در کشورهای مختلف و پیشنهادها برای ایران»، دفتر مطالعات ارتباطات و فناوریهای نوین، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    • روشن، محمد، مصطفی مظفری و هانیه میرزایی (1398)، «بررسی وضعیت فقهی و حقوقی بیت کوین»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شمارۀ 87.
    • ساموئلسن (1348)، پل اقتصاد، ترجمه: دکتر حسین پیرنیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
    • سبحانی، حسن و علی اصغر قائمی‌نیا (1397)، «تأملی در منشأ ارزش بیت‌کوین از منظر اعتباریات علامه طباطبایی (ره)»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، شمارۀ 70، سال هجدهم.
    • سلطانی، محمد و حمید اسدی (1394). «ماهیت حقوقی پرداخت در پول الکترونیک»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره 41.
    • سلیمانی پور، محمدمهدی، حامد سلطانی‌نژاد و مهدی پورمطهر (1396)، «بررسی فقهی پول مجازی»، دوفصلنامۀ تحقیقات مالی اسلامی، شمارۀ 12.
    • سیدحسینی، میرمیثم و میثم دعائی (1393)، «بیت‌کوین نخستین پول مجازی»، ماهنامۀ بورس، شمارۀ 114 و 115.
    • شهیدی، مهدی (1390)، تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ هشتم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
    • شهیدی، مهدی (1389)، آثار قراردادها و تعهدات، چاپ چهارم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
    • شهیدی، مهدی (1386)، حقوق مدنی 3 (تعهدات)، چاپ یازدهم، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
    • صفایی، سیدحسین (1389)، دوره مقدماتی حقوق مدنی (اشخاص و اموال)، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    • عبدی پور، ابراهیم (1389)، «تحلیل حقوقی ماهیت پول الکترونیکی»، حقوق خصوصی، شمارۀ 16.
    • کاشیان، عبدالمحمد، زهرا بهرامی، فهیمه قلی‌پور و زهرا شهروی (1398)، «درک ماهیت پول‌های رمزپایه و تعیین برخی از الزامات قانون‌گذاری آن در ایران از منظر اقتصاد اسلامی»، فصلنامۀ سیاستهای مالی و اقتصادی، سال هفتم، شماره 26.
    • فاضل لنکرانی، محمدجواد (1396)، مکاسب محرمه، محرر: محسن برهان‌مجرد، سلمان علوی و محسن بوالحسنی، جلد دوم، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
    • کاتوزیان، ناصر (1396)، قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، چاپ پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • کاتوزیان، ناصر (1386)، اموال و مالکیت، چاپ هفدهم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    • گروه مؤلفین نبض دانش (1398)، شناخت مفاهیم، شیوه سرمایه گذاری و کسب درآمد از ارزهای دیجیتال، چاپ اول، تهران: انتشارات نبض دانش.
    • میرزاخانی، رضا (1396)، «بیت کوین و ماهیت مالی و فقهی پول مجازی»، گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش، توسعۀ مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار.
    • میرزاخانی، رضا و حسین‌علی سعدی (1397)، «بیت‌کوین و ماهیت مالی-فقهی پول مجازی»، دوفصلنامۀ جستارهای اقتصادی ایران، سال پانزدهم، شماره 30.
    • محمدی، پژمان و روح الله اسدی (1391)، «ماهیت انتقال مالکیت اموال غیرمادی غیرفکری»، نشریه دانش و پژوهش حقوقی، سال یکم، شمارۀ 1.
    • محمودی، اصغر (1398)، «تحلیل ارزهای مجازی در پرتو فقه»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، سال چهل‌ونهم، شمارۀ 3.
    • موسوی بجنوردی، سیدمحمد و سیدعباس حسینی نیک (1394)، «ماهیت ملک و مالکیت در اموال فکری با رویکردی به نظر امام‌خمینی (ره)»، پژوهشنامۀ متین، سال هفدهم، شماره 67.
    • نواب پور، علیرضا، احمدعلی یوسفی و محمد طالبی (1397)، «تحلیل فقهی کارکردهای پول‌های رمزنگاری شده (مطالعه موردی بیت کوین)»، فصلنامۀ اقتصاد اسلامی، سال هجدهم، شمارۀ 72.
    • نوری، مهدی و علیرضا نواب‌پور (۱۳۹۷)، مقدمه‌ای بر تنظیم گری رمزینه ارزها در اقتصاد ایران، تهران: دفتر مطالعات اقتصادی مجلس شورای اسلامی.
    • هاشمی شاهرودی، سید محمود (1374)، «احکام فقهی کاهش ارزش پول»، مجلۀ فقه اهل بیت، شماره دو.

    عربی

    • خمینی، سید روح الله (1392)، کتاب البیع، ج 3، قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره).
    • صدر، سیدمحمدباقر (بی تا)، الاسلام یقود الحیاه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
    • موسوی‌خوئی، سید ابوالقاسم (1378)، مصباح الفقاهة، ج ۲، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • نائینی، میرزا محمدحسین (1413)، المکاسب و البیع، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    انگلیسی

    • Financial Action Task Force (2014). Virtual Currencies – Key Definitions and Potential AML/CFT Risks, 2014, available at: www.fatf-gafi.org.
    • Wagner, Andrew. (2014). Digital vs. Virtual Currencies.

    https://bitcoinmagazine.com/articles/digital-vs-virtual-currencies-1408735507.

    • Sifers, Randall (1997), “Regulating Electronic Money in Small-Value Payment Systems”, 49Federal Communication Law Journal, 701-728.
    • The Law Library of Congress, Global Legal Research Center (2018), Regulation of Cryptocurrency Around the World, June.
    • Karl Hardle, Wolfgang. R, Harvey, Campbell. C, G, Reule, Raphael. (2019). ‘Understanding Cryptocurrencies’. International Research Training Group 1792.
    • Momtaz, Paul. (2018). Initial Coin Offering. Project from the Center for Global Management at UCLA.
    • Hacker, Philipp and Thomale, Chris, Crypto-Securities Regulation: ICOs, Token Sales and Cryptocurrencies under EU Financial Law (November 22, 2017). 15 European Company and Financial Law Review.
    • Micheler, Eva (2009), Legal Nature of Securities Inspirations from Comparative Law, Cambridge university press.