نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 قاضی دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

امکان متوقف ساختن فعالیت‌های متضمن ارتکاب اعمال مجرمانه و مضر به منافع عمومی، در تمامی امور تولیدی، خدماتی و تجارتی از طریق کاربست تدابیر پیشگیرانه، برای نخستین بار در قالب مادۀ 114 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ تحقق یافت. تدابیری با این رویکرد تا پیش از این، تنها به صورت موردی و در قوانین و مقررات پراکنده یافت می‌شد تا اینکه با تصویب مادۀ پیش‌گفته، نگاه جدی‌تری صورت گرفت. با وجود این اقدام مثبت، برخی چالش‌ها موجب گردیده تا از قابلیت‌ها و ظرفیت‌های مطلوب آن به‌نحو کامل و بایسته،‌ استفاده نشود. هدف مقاله، طراحی مدل مفهومی از چالش‌های موجود و آسیب‌شناسی مادۀ 114 است. رویکرد این تحقیق، کیفی ـ اکتشافی است. مقاله، نتیجه می‌گیرد در سه مقولۀ تقنینی، قضایی و اجرایی چالش‌های اساسی وجود دارد. در مقولۀ تقنینی، زیرمقوله‌های کاستی‌های اصول دادرسی عادلانه (مشتمل بر ابهام در ماهیت تدابیر، فقدان نظارت قضایی مؤثر، مشخص نبودن دایرۀ شمول تدابیر، عدم تکلیف بازبینی‌های دوره‌ای)، مفاهیم بنیادی مبهم، نبود شاخصه‌های اساسی در احراز خطرناکی و فقدان سازوکارهای لازم؛ در مقولۀ قضایی، زیرمقوله‌های برداشت‌های حداکثری و حداقلی، تعارض حقوق و آزادی‌های فعالیت‌ها با منافع عمومی؛ و در مقولۀ اجرایی، زیرمقوله‌های عدم پیش‌بینی راهکارهای اجرایی مؤثر و تبعات اقتصادی، قابل بررسی است. مدل مفهومی آسیب‌شناسی مادۀ 114 نیز بر این اساس طراحی و ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing a conceptual model of the pathology of Article 114 of the Criminal Procedure Code

نویسندگان [English]

  • afsaneh zamani jabbari 1
  • Mahmood Saber 2
  • Doraid Mousavi Mojab 2

1 Judge of Justice, PhD Student in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

for the first time, , The ability of activities stopping that Containing criminal activity and Harmful to the public interest, in all matters of production, service, and trade, through the use of preventive measures, Came off in Article 114 of Criminal Procedure Code adopted 1392. Measures with this approach have previously been taken only on a case-by-case basis in scattered laws and regulations, until a more serious look was taken with the passage of the aforementioned article. Despite this positive action, some challenges have led to a lack of full utilization of its capabilities and capabilities. The purpose of this paper is to design a conceptual model of the existing challenges and pathologies of Article 114 of the Criminal procedure code
. The approach of this research is qualitative-exploratory. The paper concludes that there are fundamental challenges in the three categories of legislative, judicial, and executive. In the legislative category, the sub-categories of Deficiencies in the principles of a fair trial (Includes Measures nature ambiguity, lack of effective judicial Supervision, the uncertainty of the scope of the measures, Non-assignment of periodic reviews), ambiguous basic concepts, the lack of basic characteristics in dangerous attainment. In the judiciary category, the sub-categories of maximum-minimum perceptions, the conflict of rights and freedoms of activities with the public interest;, and In the Executive category, the sub-categories of the lack of necessary mechanisms; The unpredictability of effective implementation strategies and economic consequences can be examined. The conceptual model of the pathology of Article 114 of Criminal procedure code is also designed and presented on this basis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Article 114 of the Criminal procedure code
  • Coercive Preventive Measures
  • Public Interest
  • Criminal Prosecution System
  • فارسی

    • ابراهیمی، شهرام و سیروس حیدری (1398)، «محاکمه مرتکبان نقض حق بر سلامت در دادگاه افکار عمومی مونستانتو»، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق)، دوره 6، شماره ۱.
    • اسماعیلی، محمد (1396)، «عدالت پیشگیرنده: مهار جرم در بستر نظام حقوقی»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره 4، شماره 2.
    • بیات کمیتکی، مهناز و مهدی بالوی (1395)، «روش حل تعارض حقوق فردی و منافع جمعی در رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 77.
    • تنگستانی، محمدقاسم، مهدی مرادی برلیان و پرهام مهرآرام (1397)، گفتارهایی در باب نهاد داستانی و احیای حقوق عامه، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه.
    • توحیدی فرد، محمد (1386)، قانون‌مداری در قلمرو حقوق کیفری، چ 1، تهران: نشر میزان.
    • رحمدل، منصور (1397)، «امور فوری در رسیدگی‌های کیفری»، مجله پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، نیمسال اول، ش 11.
    • ژوردن، پاتریس (1391)، اصول مسؤولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، چ3، تهران: نشر میزان.
    • صابر، محمود، محمد‌جعفر حبیب‌زاده و امین آقایی (1397)، «حمایت از منافع عمومی در حقوق کیفری؛ مطالعه تطبیق ایران و برخی کشورها»، پژوهش حقوق کیفری، سال هفتم، شماره بیست و چهارم.
    • صابر، محمود (1388)، «معیارها و تضمین‌های دادرسی عادلانه در مرحله تحقیقات مقدماتی»، مجله پژوهش‌‌های حقوق تطبیقی، زمستان 88، دوره 13، ش 4(63).
    • قسمتی، علی (1395)، «اصل دوراندیشی، مسئولیتی در برابر آینده»، حقوق؛ جانمایه بقای اجتماع (گفتارهای حقوقی در نکوداشت استاد سید عزت الله عراقی، چاپ دوم، تهران: انتشارات سمت.
    • مدنیان، غلامرضا و همکاران (1390)، «امکان یا امتناع تبیین مفهوم نظم عمومی در حقوق»، فصلنامه پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 73، شماره 3.
    • مشهدی، علی (1395)، بنیادهای حقوق محیط زیست فرانسه، چ2، تهران، انتشارات خرسندی.
    • نوبهار، رحیم و یزدان صیقل (1396)، «کیفر شناسی ریسک مدار»، مجله حقوق دادگستری، سال 81، شماره ۱۰۰.
    • حبیبا، سعید و زهرا شوشتری (1399)، «نظم عمومی و داوری‌پذیری دعاوی مالکیت فکری»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دوره 84، شماره 110، تابستان 1399.
    • جنیدی، لعیا (1391)، «تبیین مفهوم نظم عمومی ملی در روابط بین‌المللی با تأکید بر قواعد امری حقوق عمومی»، ارج نامه دکتر نجادعلی الماسی، تهران: شرکت سهامی انتشار.

    انگلیسی

    • Ashworth, Andrew and Lucia Zedner, (2014), Preventive Justice, First Edition, London, Oxford University Press.
    • Donkin, Susau (2014), Preventing Terrorism and Controlling Risk, First Edition, New York, Springer.
    • Ewald, F. (2002) “The return of Descartes’s malicious demon: an outline of a philosophy of precaution”, Embracing Risk: The Changing Culture of Insurance and Responsibility (pp. 273–301).
    • Mill, John Stuart (2001), on Liberty, Batoches Book Limited, Ontario.
    • Weaver, Russell L.; Shoben, Eline W. and Kelly, Michael B. (2011), Principles of Remedies Law, Second Edition, St Paul, West; Thomson Reuters business.