نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد حقوق جزا از دانشگاه اصفهان

چکیده

اصل برابری سلاح‌ها به این معنا است که هریک از طرف‌های دعوا باید بتواند ادعای خود را در شرایطی مطرح سازد که او را نسبت به‌طرف مقابل خود در وضعیت نامناسب‌تری قرار ندهد. امروزه اصل مزبور در سطح جهانی و منطقه‌ای مورد توجه قرار گرفته و از دید اسناد بین‌المللی، پذیرش این اصل متأثر از پذیرش الگوی جهانی دادرسی منصفانه است که با گرایش به‌سوی نظام اتهامی، به‌ویژه در مرحله تحقیقات مقدماتی، شکل گرفته است. این امر مستلزم آن است که در مرحله تحقیقات مقدماتی که نخستین مواجهه متهم، بزه‌دیده و شاهد با دستگاه عدالت کیفری است و پایه‌های پرونده کیفری در این مرحله شکل می‌گیرد، قانون‌گذار امکانات و تجهیزات اشخاص مزبور را مشخص و تضمین‌هایی در جهت رعایت آنها پیش‌بینی کند. قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با الهام از برخی از اسناد بین‌المللی در مرحله تحقیقات مقدماتی در مواردی به برخی از تضمین‌های اصل برابری سلاح‌ها نظر دارد و بعضی از مقررات این قانون بر پایه همترازی طرف‌های دعوای کیفری استوار شده است. با این حال، این موارد با برخی از محدودیت‌ها در خصوص برخی از جرایم روبرو است که خواه ناخـواه بـرابـری کـامـل طـرف‌ها، یعنی توازن نسبی متهم، دادستان و بزه‌دیده در مرحله تحقیقات مقدماتی را خدشه‌دار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Principle of Equality of Arms in Preliminary Investigation Phase in Iranian Criminal Procedure Code 2013 and International Human Rights Instruments

نویسندگان [English]

  • Manouchehr Tavassoli Naeini 1
  • Ghodratollah Khosroshahi 1
  • Zohreh Nasrollahi 2

1

2

چکیده [English]

The Principle of Equality of Arms means that each party in an action shall present her claim in an environment so that this does not put him in a worse condition compared to the other party of the trial. This principle has been internationally and locally embraced by authorities. From the perspective of international documents, the acceptance of this principle is partly influenced by the acceptance of global principle of fair trials which has been shaped by a shift toward the criminal justice system, especially in preliminary investigation phase. This requires that at the first encounter of the accused, the victim and etc. with the criminal justice system that is formed on the basis of a criminal case, i.e. police preliminary investigation phase, facilities of the aforementioned persons shall be specified and basic rules are predicted in law in order to comply with them. Fortunately, Iranian Criminal Law which was approved in 2013 has generally considered acceptance of the Principle of Equality of Arms inspired by international documents as one of the strategic principles of Criminal Law and apparently has predicted some of the basic rules of the Principle of Equality of Arms at the Judicial Police Investigation phase and it has established some of the regulations based on the alignment of each party in a claim. However, these innovations are confronted with limitations in some criminal cases and have inevitably tarnished the total equality of the parties including the relative balance of the accused, the prosecuting attorney and the victim at the police investigation phase.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Preliminary Investigation
  • Principle of Equality of Arms
  • Rights of Other Parties
  • Defense Rights
-   آشوری، محمد، «تأملی در پیش­نویس قانون آیین دادرسی کیفری با اشاره به برخی نوآوری­های آن»، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 15 و 16، پاییز و زمستان 1384.
-   ــــــــــــــ ، «نگاهی به حقوق متهم در حقوق اساسی و قانون آیین دادرسی دادگاه­های عمومی و انقلاب در امر کیفری»، مجله مجتمع آموزش عالی قم، شماره 3، پاییز 1378.
-     ــــــــــــــ ، آیین دادرسی کیفری، جلد 1، انتشارات سمت، چاپ سیزدهم، 1387.
-     ــــــــــــ ، آیین دادرسی کیفری، جلد 2، انتشارات سمت، چاپ دهم، 1388.
-     ــــــــــــ ، عدالت کیفری (مجموعه مقالات)، کتابخانه گنج دانش، 1376.
-     آشوری، محمد؛ و دیگران، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، انتشارات دانشگاه تهران، 1383.
-     ابراهیم گل، علیرضا، «ابعاد شهادت در رسیدگی­های کیفری بین­المللی»، مجله حقوقی داور، شماره 2، 1386.
-     اردبیلی، محمدعلی، «تفهیم اتهام یا حق اطلاع از موضوع و دلایل اتهام»، تحقیقات حقوقی، شماره 43، بهار و تابستان 1385.
-     امیدی، جلیل، «دادرسی کیفری و حقوق بشر»، مجلس و پژوهش، شماره 38، 1382.
-     باقری­نژاد، زینب، حمایت از شهود (در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین­المللی)، خرسندی، 1391.
-     ترشل، استفان؛ و سارا سامرز، «دادرسی عادلانه در امور جنایی»، ترجمه علی شایان، مجله حقوقی دادگستری، شماره 57ـ56، پاییز و زمستان 1385.
-     جانی­پور، مجتبی، «وکیل معاضدتی در کنوانسیون اروپایی حقوق بشر و رویه قضایی»، راه وکالت، شماره 3، بهار و تابستان 1389.
-     خالقی، علی، آیین دادرسی کیفری، انتشارات شهر دانش، چاپ پنجم،1390.
-     سازمان عفو بین­الملل، دادرسی عادلانه، ترجمه فریده طه؛ و لیلا اشرافی، نشر میزان، چاپ دوم، 1390.
-   ساقیان، محمدمهدی، «اصل برابری سلاح­ها در فرآیند کیفری (با تکیه ­بر حقوق فرانسه و ایران)»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 57ـ56، پاییز و زمستان 1385.
-     صابر، محمود، «معیارها و تضمین­های دادرسی عادلانه در مرحله تحقیقات مقدماتی»، مدرس علوم انسانی، شماره 63، زمستان 1388.
-     ـــــــــــ ، آیین دادرسی دیوان کیفری بین­المللی، دادگستر، 1388.
-     غلامی، حسین، «میزگرد عدالت برای بزه‌دیدگان»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 52 و 53، 1384.
-   قپانچی، حسام؛ و حمیدرضا دانش­ناری، «الگوهای دوگانه فرآیند کیفری کنترل جرم و دادرسی منصفانه»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی­ رضوی، شماره 4، پاییز و زمستان، 1391.
-     کاشانی، سیدمحمود، استانداردهای جهانی دادگستری: نقد و بررسی قانون دادگاه­های عمومی و انقلاب، نشر میزان، 1383.
-   نصراللهی، زهره، تحلیل اصل برابری سلاح­ها با تأکید بر قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اسناد بین‌المللی حقوق بشر، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، 1393.
 
-      Delmas ـ Marty, Mireille, Procédure Pénale Compare dans les Systems Modernes, Nouvelles Études Pénales, P.U.F, Paris, 1995.
-      Merrills, John, “The Development of International Law by the European Court of Human Rights”, Penn State International Law Review, Vol. 8, No. 3, 1990.
-      Pradel, Jean, Centenaire de la Loi du 8 Décembre 1897 sur la Défense Avant Jugement Pénal, Essai d’un Bilan, Dalloz, Paris, 1997.
-      Sluiter, Goran, “International Criminal Proceedings and the Protection of Human Rights”, New England Law Review, Vol. 37, No. 4, 2003.
-      Sudre, Fredric, Les Grands Arrêts de la Cour Européenne des Droits de L`homme, P.U.F, Paris, 4eme Ed., 2007.
-      Wasek ـ Wiaderek, Malgorzata, The Principle of Equality of Arms in Criminal Procedure Under Article 6 of the Human Rights and its Functions in Criminal Justice of Selected European Countries, Leuven University Press, Leuven, 2000.