نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، دادیار شعبه دوم مجتمع قضایی بعثت

2 دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد رباط‌کریم

چکیده

از جمله شروط رایج در قراردادها، شروط محدودکننده مسئولیت هستند. این شروط کارکردی دفاعی دارند. هدف این شروط فراهم کردن ابزاری دفاعی برای خوانده است و دادگاه در صورت مؤثر دانستن شرط، مسئولیت خوانده را کاهش می‌دهد. شروط مزبور به نوعی حق اقامة دعوا را نیز محدود می‌نمایند زیرا در اثر این شروط، آنچه مسلم است اینکه مشروطٌ‌علیه در طرح برخی از دعاوی با مانع جدی روبرو خواهد شد. شایان ذکر است که مرور زمان یک نوع شرط قانونی در تحدید زمانی مسئولیت است که به‌وسیلة آن قانون‌گذار پس از گذشت مدتی خوانده را مستحق می‌داند تا از دادگاه بخواهد از رسیدگی به دعوا خودداری کند؛ بدین جهت همچون شروط محدودکنندة مسئولیت حق اقامة دعوا را از لحاظ مدت، محدود ساخته و علاوه بر این، مسقط مسئولیت نیست؛ بنابراین در شمار شروط تحدید مسئولیت قرار می‌گیرد. از آنجا که مرور زمان حقی برای خوانده است، او می‌تواند از استناد به آن خودداری کند. بر این اساس، طرفین می‌توانند در قراردادهایشان مدت آن را افزایش یا کاهش دهند. در افزایش یا کاهش مرور زمان، طرفین باید معیار معقولیت را رعایت کنند. بنابراین نمی‌توانند آن را ساقط کنند یا به کمتر از مدت معقول برای طرح دعوا کاهش دهند. از سوی دیگر در نظامی حقوقی که قاعدة عام مرور زمان وجود ندارد، مانند حقوق ایران، طرفین می‌توانند با درج شرطی در قرارداد مسئولیت خود را از حیث مدت محدود کنند. همان گونه که شرط تحدید مسئولیت شرطی صحیح است، شرط تحدید زمانی مسئولیت که به نوعی مرور زمان قراردادی محسوب می‌شود نیز  باید صحیح انگاشته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Time Limitation Clause on Liability Litigation

نویسندگان [English]

  • Majid Abbastabar Firoozjah 1
  • Ali Roohizadeh 2

چکیده [English]

The limitation clauses are clauses which have defensive effect. The purpose of these clauses is to give a defensive means to defendant that should be invoked and the court, if considered it to be effective, reduces defendant's liability. Prescription is a legislative limitation clause by which the defendant is entitled to ask court not to hear the case. Since the prescription is a right for defendant, (s)he can refuse to invoke to it. So, the parties can change the period of prescription by lengthening or shortening it. In prolonging or shortening of prescription, the parties should observe standards of reasonableness. So, they can’t remove the prescription or shorten it below a reasonable time for litigation.  When there is no general rule of prescription in a legal system, like Iranian law, the parties can limit their liability as to time by a contractual term. As the limitation clause is valid, the clause which limiting the time should be constituted valid.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Limitation Clause
  • Prescription
  • Shortening of Prescription
  • Lengthening of Prescription
  • Revocation of Prescription
-     ایزانلو، محسن، شروط محدودکننده و ساقط‌کننده مسئولیت در قراردادها، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم، 1390.
-   جبعی عاملی، شیخ زین‌الدین (شهید ثانی)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ترجمه اسدالله لطفی، مباحث حقوقی شرح لمعه، مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ دوم، 1384.
-     جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، چاپ پانزدهم، ١٣٨٤.
-     دیلمی، احمد، «تاملی در مشروعیت مرور زمان»، مجلة مطالعات اسلامی، شماره 71، 1385.
-     ستوده تهرانی، حسن، حقوق تجارت، جلد اول، نشر دادگستر، چاپ هفتم 1382.
-     شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد اول، دراک، 1385.
-     شهیدی، مهدی، سقوط تعهدات، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1385.
-     صفایی، سیدحسین؛ و نصرالله امامی، مختصر حقوق خانواده، نشر میزان، چاپ نهم، 1384.
-     کاتوزیان، ناصر، قواعد عمومی قراردادها، جلد چهارم، شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم، 1387.
-     کریمی، نسرین، «تأثیر شرط برائت در رفع مسئولیت پزشک»، فصلنامة حقوق، سال سی و هفتم، شماره اول، 1386.
-     متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد دوم، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1378.
-     نکویی، محمد، شرط عدم مسئولیت، رساله دکتری حقوق خصوصی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ١٣٨٧.
-      Barry, Nicolas, French Law of ‍Contract, Butterworth, London, 1982.
-      Catala, Pierre, Proposals for Reform of the Law of Obligation and the Law of Prescription, translated into English by John Cartwright and Simon Whittaker, Oxford, 2007.
-      Gardner, Bryan, Black’s Law Dictionary, Pocket Edition, 5th ed, 2000.
-      Markesinis, Sir Basil & Ohers, The German Law of Contract, 2nd ed, Hart, 2006.
-      Marsh, Peter, Comparative Contract Law: England, France, Germany, Gower, 1994.
-      Mckendrick, Ewan, Contract Law, Palgrave McMillan, 2000.
-      Toylor, Richard, & Damyan Taylor, Contract Law Direction, Oxford University Press, 2007.
-      Yates, David, Exclusion Clauses in Contracts, Sweet and Maxwell, 2nd ed, 1982. 
-      Zimmermann, Reinard, Comparative Foundation of a European Law of Set-off and Prescription, Cambridge University Press, 2004.