نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی از دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیار دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

عملیات دام‌گستری به معنای پهن‌کردن دام توسط مقامات قضایی، برای ارتکاب جرم یا تحصیل دلیل علیه اشخاصی است که موردنظر آنان هستند. این روش بیشتر در مورد مظنونان و تکرارکنندگان جرمی به کار می‌رود که به علت فقد ادله مناسب در جهت محکوم‌نمودن، امکان تعقیب کیفری آنان وجود ندارد و مأمورین اجرای قانون، با توسل به این عملیات، در صدد کشف یا اثبات جرم ارتکابی آنان هستند؛ هرچند استفاده از این روش درمورد سایر اشخاص غیرمظنون هم، واقعیتی غیرقابل‌اجتناب است.  حمایت از حقوق دفاعی متهمین از یک طرف و لزوم حمایت از حقوق اجتماع به‌صورت حفظ شأن و منزلت مقام قضا و دادگستری از طرف دیگر، موجب تحدید اختیارات مقامات قضایی درمورد توسل به این روش‌ها در کشف یا اثبات جرایم می‌شود. در همین راستا، دفاع دام‌گستری در حقوق کیفری به‌عنوان عاملی به نفع متهم مطرح می‌شود و مانع توسل مقامات قضایی به تحریک و خدعه در مسیر کشف و اثبات جرم می‌شود. ازآنجاکه این دفاع هنوز در برخی از نظام‌های کیفری من‌جمله حقوق کیفری ایران، جایگاهی پیدا نکرده است، اهمیت و ضرورت این مسئله اقتضا می‌کند که به بررسی، تشریح و تحلیل مفهوم، مبانی، قلمرو و آثار این دفاع در نظام‌هایی که به آن توجه شایسته مبذول داشته‌اند، پرداخته شود تا از این طریق، تجربه و آزمون و خطاهایی که این نظام‌ها در این مسیر به دست آورده‌اند، مورد استفاده  قانونگذاران داخلی قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Entrapment, Concept and Consequences

نویسندگان [English]

  • Abbas Hassani 1
  • Hassan Ali Moazenzadegan 2

1

2

چکیده [English]

In criminal law, entrapment is a practice whereby a law enforcement agent induces a person to commit a criminal offense that the person would have otherwise been unlikely to commit. It is a type of conduct that is generally frowned upon, and thus in many jurisdictions is a possible defense against criminal liability. Depending on the law in the jurisdiction, the prosecution may be required to prove beyond a reasonable doubt that the defendant was not entrapped or the defendant may be required to prove that they were entrapped as an affirmative defense. The entrapment defense in the United States has evolved mainly through case law. Two competing tests exist for determining whether entrapment has taken place, known as the "subjective" and "objective" tests. The "subjective" test looks at the defendant's state of mind; entrapment can be claimed if the defendant had no "predisposition" to commit the crime. The "objective" test looks instead at the government's conduct; entrapment occurs when the actions of government officers would usually have caused a normally law-abiding person to commit a crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Entrapment
  • Exculpation
  • Defense
  • Set up
  • Frame up
  • Exclusionary rule
- آشوری، محمد؛ آیین دادرسی کیفری، سمت، دوجلدی، جلد دوم، چاپ هشتم، 1386.
- آشوری، محمد و دیگران؛ حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، نشر دانشگاه تهران، 1383.
- اردبیلی، محمدعلی؛ حقوق جزای عمومی، میزان، دو جلدی، جلد دوم، چاپ یازدهم، 1385 .
- امیرارجمند، اردشیر؛ مجموعه اسناد بین‌المللی حقوق بشر، اسناد جهانی، انتشارات شهید بهشتی، 1381.
- امیرارجمند، اردشیر و دیگران؛ مجموعه اسناد بین‌المللی حقوق بشر، جلد دوم، جنگل، 1385.
- پاک‌نهاد، امیر؛ «عذر تحریک، مبانی وآثار، مطالعه‌ای در حقوق ایران و انگلستان» ، مجله حقوقی دادگستری، شماره 54، سال 1385.
- پورزند مقدم، پژمان؛ «ژرف ساختن دلیل کیفری»، مجله حقوقی و قضایی دادگستری، شماره 34،1380.
- تدین، عباس؛ تحصیل دلیل در آیین دادرسی کیفری، میزان، 1388.
- تدین، عباس و غلامحسین کوشکی (مترجمان)؛ قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه، پلی‌کپی، معاونت حقوقی و توسعه قضایی، 1386.
- جعفری، عباس؛ «بررسی حق حریم خصوصی»، ماهنامة تعالی حقوق، سال اول، شماره اول، 1385.
- حیاتی، علی‌عباس؛ مقدمه علم حقوق، میزان، چاپ هشتم، 1386 .
- رحیمی‌نژاد، اسماعیل؛ کرامت انسانی در حقوق کیفری، میزان، 1387.
- صانعی، پرویز؛ حقوق جزای عمومی، طرح نو، 1382.
- کاتوزیان، ناصر؛ مقدمه علم حقوق، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهلم، 1383 .
- گلدوزیان، ایرج؛ ادله اثبات دعوی، میزان، چاپ دوم، 1384.
- _________؛ حقوق کیفری تطبیقی، جلد اول، نشر جهاد دانشگاهی، 1374 .
- قربانی، علی؛ «بررسی رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر در زمینه حق آزادی و امنیت و حق بر دادرسی منصفانه»، رساله دکتری در حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران،  1384.
- لارگیه، ژان؛ آیین دادرسی کیفری فرانسه، ترجمه: حسن کاشفی اسماعیل‌زاده، گنج دانش، 1378.
- لنگرودی، محمدجعفر؛ مقدمه  عمومی علم حقوق، گنج دانش، چاپ نهم، 1383.
- مقیمی، مهدی؛ «دام‌گستری در کشف جرم»، فصلنامه دانش انتظامی، سال نهم، شماره سوم، 1386.
- منصورآبادی، عباس؛ «بار اثبات شرایط مساعد به حال متهم»، علوم جنایی (مجموعه مقالات)، سمت، 1383.
- یزدیان، جعفر؛ «دام‌گستری، مفهوم و مبانی وجایگاه آن در حقوق کیفری ایران»، مجله فقه و حقوق، سال دوم، شماره 6، 1384.
                                                                                        
- Ashworth, Andrew; Principies of Criminal Law, Oxford University Press, 1991.
- Black, Brayana.Garner; Blacks Law Dictionary, 8th ed, USA, West publishing company, 2005.
- Lafave, Wayne. R; Criminal Law, West group, 3rd ed, 2000.
- Martin. A, Elizabeth; Oxford Dictionary of Law, Oxford University Press, 4th ed, 1997.
- Perkins, Rollin  and  Ronald. N.Boyce; Criminal Law, 3rd ed , USA, 1982.
- Gardner, Thomas J, and Terry M. Anderson; Criminal Law, Wadsworth, 7th ed, 2000.