نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد قائمشهر)، قائمشهر، ایران
2 قاضی دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد ساری)، ساری، ایران
چکیده
شرکت مادر، اغلب به دلیل تنوع در سرمایهگذاری، استفاده از مدیران متخصص و کارآمد و صرفهجویی در هزینهها، اقدام به تأسیس شرکتهای تابعه مینمایند. در گروه شرکتهای تجاری، گاه ممکن است شرکت مادر، با توسل به اصل «استقلال شخصیت حقوقی شرکتها»، در پی سوءاستفاده از پوشش شخصیت حقوقی شرکت تابعه در جهت اهداف متقلبانۀ خود برآید و در نهایت از مسئولیت فرار نماید. لذا، تبیین مسئولیت بر شرکت مادر در قبال اقدامات شرکت تابعه و شناسایی طُرُق سوءاستفادههای احتمالی، جهت مقابله با آن واجد اهمیت است. نتایج تحقیق حاکی از آن است، شرکت مادر برای اهدافی از جمله، فرار از دین، فرار مالیاتی و اتخاذ رویههای تجاری ناعادلانه مانند ایجاد انحصار در رقابت، میتواند از پوشش شخصیت حقوقی شرکت تابعه سوءاستفاده نماید. در این فروض و در خلأ مقررات ویژه مبنی بر سوءاستفادۀ احتمالی شرکت مادر از شرکت تابعه در حقوق ایران، میتوان با توجه به قواعد فقهی و حقوقی موجود از جمله قاعدۀ «من لهالغنم فعلیه الغرم»، «غرور»، «مسئولیت ناشی از مالکیت یا کنترل شرکت تابعه»، «مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر» و «تسبیب»، شرکت مادر را در قبال خسارت وارده به اشخاص ثالث، مسئول دانست. جهت پیشگیری از سوءاستفادههای احتمالی، تدوین قوانین شفافسازی اجباری، اصلاح قوانین و نظام مالیاتی و ایجاد مکانیسمهای نظارتی در گروه شرکتهای تجاری، ضروری است.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Abuse of parent company from subsidiaries in Iranian law, examples, explanations of responsibilities and solutions.
نویسندگان [English]
- Jahanbakhsh Gholami 1
- salman bagherpour 2
1 Assistant Professor of Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University (Ghaemshahr Branch), Ghaemshahr, Iran
2 Judge of Justice, PhD Student in Private Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University (Sari Branch), Sari, Iran
چکیده [English]
parent company often set up subsidiaries because of the variety of investments, the use of skilled and efficient managers, and the cost savings. In the corporate business group, the parent company may, by resorting to the principle of " Independence of the legal personality of the company ", escape from liability by exploiting the coverage of the legal personality of the subsidiary for its fraudulent purposes. Therefore, it is important to explain the responsibility of the parent company as an exception to the principle of the independence of the legal personality and to identify possible ways of abusing it. The mother company can exploit the subsidiary's legal personality coverage for such purposes as escape from religion, tax evasion, and unfair trading practices such as monopoly competition. Based on this assumption and in the vacuum of special regulations, based on the activity and potential misuse of the group of companies in Iranian law, one can, according to the existing jurisprudential and legal rules, including the rule of " qui sentit commomum sentire debet et onus; he who gains the advantages also must suffer the burden" The, " deceive”, “liability for ownership or control”, "vicarious liability" and " causing " were responsible for the parent's liability for damages to third parties. In order to prevent potential abusive uses, it is imperative to develop mandatory screening laws, reform of the laws and the tax system, and the establishment of regulatory mechanisms in the corporate group.
کلیدواژهها [English]
- "parent company"
- "subsidiary company"
- "civil liability"
- " cousing"
فارسی
- اسکینی، ربیعا (۱۳۸۵)، شرکتهای تجاری، تهران: نشر سمت.
- احمدزاده، مهدی (۱۳۹۴)، مسئولیت هلدینگ در مقابل شرکتهای تابعه، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه علم و فرهنگ.
- احمدی نیا، فرشته، رسول مظاهری کوهانستانی و منوچهر توسلی نائینی (۱۳۹۷)، «بررسی تطبیقی مبانی خرق حجاب شرکت در حقوق انگلستان، ایالات متحده آمریکا و ایران»، مطالعات حقوقی، دوره ۱۱، شماره ۱.
- پورزاد، فایزه (۱۳۹۶)، مسئولیت شرکت مادر در قبال ورشکستگی شرکتهای تابعه، پایان نامه کارشناسی ارشد، شیراز: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز.
- جنیدی، لعیا و ملیحه زارع (۱۳۹۴)، «اعمال قاعده خرق حجاب شخصیت حقوقی بر مدیران، تحلیل مسئولیت مدیران شرکتهای سرمایه در قبال دیون پرداخت نشده شرکت»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 6، شماره 1.
- جنیدی، لعیا، اسکندری و بهزاد فرجام (۱۳۹۶)، «تأثیر ورشکستگی شرکت هایشرکتهای مادر و تابعه بر یکدیگر با تدقیق در روابط و مسئولیت متقابل آنها»، مطالعات حقوق خصوصی، دوره ۴۷، شماره ۲.
- حسنایی، مرضیه (۱۳۸۹)، ضوابط حقوقی حاکم بر فعالیت شرکتهای فراملی، پایان نامه کارشناسی ارشد تجارت بینالملل، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی تهران.
- خانی، عبدالله، کریم ایمانی و امین یوسفی (۱۳۹۳)، «اجتناب از مالیات، نحوه اندازه گیری و عوامل مؤثر بر آن»، فصلنامۀ پژوهش حسابداری، دوره4، شماره4.
- رضایی، علی (۱۳۹۶)، «مسئولیت شرکت مادر در قبال شرکت تابعه(مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، بلژیک و ایران)»، مطالعه حقوق تطبیقی، دوره 8، شماره 1.
- رضایی، علی (۱۳۹۶)، «مبانی مسئولیت شرکت مادر در قبال شرکت تابعه، مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و ایران»، پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 21، شماره 3.
- سبحان اللهی، محمدعلی، حسین رحمانسرشت و فرزانه اصلی بیگی (۱۳۹۱)، «الگوی تعامل استراتژیک در شرکتهای هلدینگ»، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره ۱۲.
- شاملو، باقر و حمیدرضا دانشناری (۱۳۹۷)، «رابطه دوسویه ارزشها و پیشفرضهای شرکتی و فرهنگ سازمانی جرمزا»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال هشتاد و دوم، شماره ۱۰۲.
- شهبازینبا، مرتضی، محمد عیسائی تفرشی، کوروش کاویانی و فرجی اسماعیل (۱۳۹۰)، «عبور از شخصیت حقوقی شرکت در فرض تقلب شریک در حقوق ایران و انگلیس»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شماره 74.
- صالحی مازندرانی، محمد و حانیه ذاکرینیا (۱۳۹۲)، «شخصیت حقوقی شرکتهای چند ملیتی و آثار آن»، حقوق تطبیقی، شماره 1.
- طوسی، عباس (۱۳۸۸)، تحلیل اقتصادی حقوق شرکتهای تجاری، رساله دکتری، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی.
- عبدیپور، ابراهیم و بشری کریمی (۱۳۹۸)، «تلاشی بر اعمال قواعد سنتی مسئولیت مدنی غیر قراردادی بر مسئولیت شرکت ھلدینگ در قبال اقدامات شرکتھای تابعه»، آموزههای فقه مدنی، دوره ۱۱، شماره ۲۰.
- عیسائی تفرشی، محمد و حبیب رمضانی آکِردی (1392)، «مفهوم و مسؤولیت مدیر سایه در حقوق شرکتهای تجاری(مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و ایران)»، پژوهشهای حقوق تطبیقی، دوره 17، شماره 3.
- قپانچی، حسام، حمیدرضا دانش ناری و ناهید موسوی (۱۳۹۳)، «جرایم مالی شرکتی از گونهشناسی تا علت شناختی»، دانشنامه حقوق اقتصادی، شماره 6.
- قنبری جهرمی، محمدجعفر و رحیم باغبان (۱۳۹۳)، «اقامه دعوا علیه بنگاههای چندملیتی: مسئولیت اجتماعی شرکتها»، تحقیقات حقوقی، دوره ۱۷، شماره ۵۶۵.
- کاتوزیان، ناصر(۱۳۸۵)، حقوق مدنی، الزامهای خارج از قرارداد، ضمان قهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- کاویانی، کورش و سعیده قاسمی مقدم (۱۳۹۴)، «مسئولیت شرکت مادر در برابر بدهی شرکتهای فرعی ورشکسته»، پژوهشهای حقوق خصوصی، شماره 5.
- محبی، محسن و یاسر ضیایی (۱۳۹۲)، «صلاحیت فرا سرزمینی در حقوق بینالملل در پرتو خرق حجاب شخصیت حقوقی شرکت»، حقوقی بینالمللی، شماره 47.
- وکیلیان، حسن و نعیم نوربخش (۱۳۹۶)، «تعمیم مقر دایم به شرکتهای فرعی»، پژوهشنامۀ مالیات، شماره 34.
- یزدانیان، علیرضا (۱۳۹۱)، «مطالعه تطبیقی طرح مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر در حقوق ایران و فرانسه»، حقوق و علوم سیاسی، دوره ۴۲، شمارۀ ۴.
عربی
- البجنوردی، میرزا حسن (۱۹۶۹)، القواعد الفقهیه، قم: نشرالهادی.
انگلیسی
- Alm, jame, & Torgler, Benno (2006), “Culture differences and tax morale in the United States and in Europe”. Journal of economic psychology, 27(2), 224-246.
- Clarke, Simon (2004), The Management Structure of Russian Holding Companies.
- Hofstetter, Karl (1990), “Parent responsibility for subsidiary corporations: evaluating European trends”. International & Comparative Law Quarterly, 39(3), 576-598.
- Ziegler Andreas, R., & Qureshi, Asif (2011), International economic law. Sweet & Maxwell.
- Van Der Woude, Marc, & Jones, Cristopher (2012), EU competition law handbook. Sweet & Maxwell