نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دپارتمان حقوق، دانشگاه مفید، قم، ایران

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دپارتمان حقوق، دانشگاه مفید، قم، ایران

چکیده

دعوا را خواهان آغاز می‌کند؛ بنابراین، تعیین عنوان دعوا نیز به تصمیم خواهان وابسته است. قانون‌گذار جز در موارد استثنایی عناوین الزام‌آوری را برای دعاوی مدنی انتخاب نکرده و با توجه به مبنا و ماهیّت دعوا و نیز به سبب نامحدودبودن مصادیق دعوای مدنی، انتخاب عنوان دعوا را به خواهان واگذار کرده است. ازاین‌رو، دادرسان ملزم‌اند تصمیم خواهان را برای نام‌گذاری دعوای خود به رسمیت بشناسند؛ ولو آنکه عنوان انتخابی خواهان با عنوانی که برای دعوای مزبور مرسوم و رایج است یا قانون‌گذار استعمال کرده است، متفاوت باشد. در واقع، اصل بر اختیار خواهان در تعیین عنوان دعوای مدنی است؛ مگر در مواردی که قانون‌گذار خود، استثنائاً، عناصر و عنوان دعوایی را مشخص کرده باشد که در این صورت، عنوان انتخابی قانون‌گذار لازم‌الرعایه است. ماهیت دعوای مدنی و نامحدود بودن مصادیق آن از مبانی این اصل است؛ همچنان که اصل تسلط طرفین بر جهات موضوعی دعوا و اصل قابلیت استماع دعوا نیز مؤید اصل اختیار خواهان در تعیین عنوان دعوای مدنی است. در این مقاله، وجود این اصل که تسهیل‌کنندۀ دادخواهی اشخاص است، در حقوق دادرسی مدنی بررسی و اثبات شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Authority of plaintiff in determining civil action

نویسندگان [English]

  • saeed safian 1
  • mohammad mahdi meghdadi 2

1 PhD Student in Private Law, Department of Law, Mofid University, Qom, Iran

2 Associate Professor, Department of Private Law, Department of Law, Mofid University, Qom, Iran

چکیده [English]

Bring an action is with the petitioner, therefore determining the title of action is dependent on the decision of plaintiff. The legislator has not, except in exceptional cases, chosen the mandatory titles for civil actions and has assigned the choice of title of action to the plaintiff due to the unlimited examples of civil actions and because of the base and nature of action. Therefore, the prosecutors are required to recognize the decision of the plaintiff to name their action. However, the title of the plaintiff is different from the one that is common for action or the legislator has used. In fact, the principle is on the authority of plaintiff to determine the title of a civil action unless the legislator itself specifies the elements and the title of the action, in which case the elective title of the legislator is mandatory. The principle of mastery of parties on the thematic directions of action and the principle of hearing action confirms the authority of plaintiff in determining civil action. In this article, the existence of this principle in the civil proceedings is investigated and confirmed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principle
  • Plaintiff
  • Civil action
  • Title of the action
  • Hearing
  • فارسی

    • آرشیو حقوقی کیهان (1344)، مجموعه آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور در سال 1343، قسمت دوم، آراء مدنی، چاپ دوم، تهران: انتشارات کیهان.
    • اداره وحدت رویه و نشر مذاکرات هیئت عمومی دیوان عالی کشور (1390)، مذاکرات و آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور سال 1374، تهران: انتشارات روزنامه رسمی کشور.
    • افتخار جهرمی، گودرز و مصطفی السان (1396)، آیین دادرسی مدنی، جلد اوّل، تهران: انتشارات میزان.
    • افتخار جهرمی، گودرز و مصطفی السان (1396)، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران: انتشارات میزان.
    • السان، مصطفی و نصیبه محمودی (1397)، «اصل تغییر ناپذیری دعوای حقوقی در حقوق ایران و آمریکا»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 9، شماره 2.
    • امامی، سیّد حسن (1371)، حقوق مدنی، جلد ششم، تهران: کتابفروشی اسلامیّه.
    • بروجردی عبده، محمّد (1382)، اصول قضایی – حقوقی، قسمت دوم، تهران: انتشارات رّهام.
    • بروجردی عبده، محمّد (1383)، کلیّات حقوقی اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • پوراستاد، مجید (1387)، «حاکمیّت اصحاب دعوای مدنی»، مجله مطالعات حقوق خصوصی، دوره 38، شماره 3.
    • توکلّی، محمّدمهدی (1394)، مختصر آیین دادرسی مدنی، تهران: انتشارات طرح اندیشه نو.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1363)، دایرة المعارف علوم اسلامی قضایی،جلد اوّل و دوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372)، دانشنامه حقوقی، جلد سوم،چاپ سوم، تهران: انتشارات امیر کبیر.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد سوم، چاپ پنجم، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • حکمت‌نیا، محمود (1385)، «مذاق شریعت»، مجله حقوق اسلامی، شماره 9.
    • خالقی، علی (1398)، نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات شهر دانش.
    • خدابخشی، عبدالله (1392)، حقوق دعاوی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • داوودی، حسین (1397)، «ویژگی‌های قواعد شکلی(آئین دادرسی مدنی)»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 48، شماره 2.
    • دهخدا، علی اکبر (1377)، لغت نامه، جلد پنجم و هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • زندی، محمدرضا (1391)، رویّه قضایی دادگاههای تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی، تهران: انتشارات جنگل.
    • سعیدی، محمّدعلی (1382)، «تامّلی بر تقسیم بندی دعاوی به عینی، شخصی و مختلط»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 2.
    • سنگلجی، محمّد (1395)، قضا در اسلام، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • شمس، عبدالله (1380)، آیین دادرسی مدنی، جلد اوّل، تهران: انتشارات میزان.
    • شمس، عبدالله (1381)، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران: انتشارات میزان.
    • شمس، عبدالله (1389)، اجرای احکام مدنی، جلد دوم، تهران: انتشارات دراک.
    • شمس، عبدالله (1393)، «سبب، امور موضوعی و توصیف آن‌ها»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 65.
    • شهیدی، مهدی (1377)، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: نشر حقوق‌دان.
    • شهیدی، مهدی (1391)، مجموعه مقالات حقوقی، تهران: انتشارات مجد.
    • عابدیان، میرحسین و دیگران (1388)، در تکاپوی عدالت (آرای دیوان عالی کشور در امور مدنی)، تهران: نشر میزان.
    • عرفانی، توفیق (1395)، مجموعه آراء اصراری هیئت عمومی دیوان عالی کشور، تهران: انتشارات جنگل.
    • غمامی، مجید و حسن محسنی (1390)، آیین دادرسی مدنی فراملی، تهران: چاپ شرکت انتشار.
    • غمامی، مجید و مجتبی اشراقی آرانی (1389)، «فوائد عملی و نظری تفکیک امر حکمی از امر موضوعی در دادرسی مدنی»، فصلنامه حقوق، دوره 40، شماره 4.
    • غمامی، مجید و مجتبی اشراقی آرانی(1389)، «تفکیک امر حکمی از امر موضوعی در دادرسی مدنی؛ تبیین نظریه عمومی»، فصلنامه حقوق، دوره 40، شماره 2.
    • فرحزادی، علی اکبر (1379)، «معرفی اجمالی اصول بنیادین در دادرسی اسلامی»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 20.
    • قمی، میرزاابوالقاسم (1392)، جامع الشتّات، جلد هشتم، تهران: نشر الکترونیکی.
    • قهرمانی، نصرالله (1390)، مباحث دشوار آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران: انتشارات خرسندی.
    • کاتوزیان، ناصر (1373)، اعتبار امر قضاوت شده در دعوای مدنی، تهران: نشر کانون وکلای دادگستری.
    • کاتوزیان، ناصر (1377)، توجیه و نقد رویّه قضایی، تهران: انتشارات دادگستر.
    • کاتوزیان، ناصر (1390)، اثبات و دلیل اثبات، جلد اوّل، تهران: نشر میزان.
    • متین دفتری، احمد (1378)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد اوّل، تهران: انتشارات مجد.
    • متین، احمد (بی تا)، مجموعه رویّه قضایی، قسمت حقوقی، تهران: بی نا.
    • محسنی، حسن (1396)، «اصل دسترسی به عدالت و حق دادخواهی دولت»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 47، شماره 3.
    • محسنی، حسن (1397)، «تصرّفات دادخواهان در دعوا و دادرسی(رویکرد تطبیقی)»، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 9، شماره 1.
    • موحّد، محمّد علی (1389)، مختصر حقوق مدنی، تهران: نشر کارنامه.
    • مهاجری، علی (1389)، «دعاوی مالی و غیر مالی در حقوق ایران و فرانسه»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 103.
    • نهرینی، فریدون (1398)، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • هرمزی، خیرالله (1392)، «تغییر عناصر دعوا: شرحی بر ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی»، مجله پژوهش حقوق خصوصی، شماره 3.
    • هیئت عمومی دیوان عالی کشور (1393)، مجموعه آراء وحدت رویّه قضایی هیئت عمومی دیوان عالی کشور، تهران: چاپ مؤسسه شهردانش.

    عربی

    • آشتیانی، میرزا محمّدحسن (1425ق)، کتاب القضاء، جلد اوّل و دوم، قم: انتشارات زهیر.
    • آل شبیر الخاقانی، محمّدطاهر (1396ق)؛ المحاکمهُ فی القضاء، قم: بی نا.
    • آل کاشف الغطاء، محمّدحسین (1426ق)، تحریرالمجّله، جلد چهارم، قم: مجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه.
    • اراکی، محسن (1392)، کتاب القضاء، قم: انتشارات مجمع الفکر الإسلامی.
    • اسماعیل عمر، نبیل (2011م)، قانون اصول المحاکمات المدنیه، بیروت: منشورات حلبی الحقوقیه.
    • اشتهاردی، ابوالقاسم (1400ق)، کتاب القضاء، قم: مطبعه خیّام.
    • بجنوردی، محمّدحسن (1388)، القواعد الفقهیه، جلد سوم، قم: انتشارات دلیل ما.
    • جرجانی، میر سیّد شریف (1306ق)، التعریفات، تهران: انتشارات ناصر خسرو.
    • حیدر، شیخ علی (1991م)؛ دُررالحکّام فی شرح مجلّه الاحکام، جلد چهارم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • خراسانی، مولی محمّد کاظم (1433ق)، کتاب القضاء، قم: انتشارات مؤسسه نشر اسلامی.
    • خویی، سیّد ابوالقاسم (1976م)، مبانی تکملة المنهاج، نجف اشرف: مطبعه الآداب.
    • رشتی، میرزا حبیب الله (1401ق)، کتاب القضاء، قم: انتشارات دارالقرآن کریم.
    • زیدان، عبدالکریم (1989م)؛ نظام القضاء فی الشریعه الاسلامیّه، عما:، مکتب البشایر، بیروت مؤسسه الرساله.
    • سیوری، فاضل مقداد (1403ق)، نضد القواعد الفقهیه، قم: انتشارات خیّام.
    • طباطبایی، سیّد علی (1422ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلایل، جلد پانزدهم، قم: مؤسسه آل البیت.
    • عاملی، شمس الدین (1417ق)، الدّروس الشرعیه، جلد دوم، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    • عاملی،زین الدین (1390ق)، الروضه البهیه فی الشرح المعه الدمشقیّه،جلد سوم، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
    • عراقی، آغا ضیاء الدین (1421ق)، کتاب القضاء، قم: انتشارات مؤسسه معارف اسلامی امام رضا(ع).
    • غروی نائینی، میرزا محمّدحسین (1433ق)، کتاب القضاء، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    • گلپایگانی، سیّد محمّدرضا (1401ق)، القضاء و الشهادات، جلد دوم، قم: مطبعه خیّام.
    • محمّد الجّار، حلمی و هانی حلمی الحجّار (2010م)، الوسیط فی اصول المحاکمات المدنیه، جلد اوّل، بیروت: بی نا.
    • مقدّس اردبیلی، احمد بن محمّد (1402ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، جلد دوازدهم، قم: مؤسسه نشر إسلامی.
    • نجفی، شیخ محمّدحسن (1378ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد چهلم، تهران: انتشارات مکتب اسلامی.
    • نراقی، ملاّ احمد ( 1419ق)، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، جلد هفدهم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
    • یزدی، سید محمّد کاظم (بی تا)، عروة الوثقی، جلد سوم، قم: انتشارات داوری.

    انگلیسی

    • Alam Uzelacleditor (2014), Goals of civil justice and civil procedure in contemporary judicial systems, springer.
    • American Law Institute/Underpot (2004), Principles and transnational civil procedurs, Cambridge university press.
    • Elizabeth A. Martin (2003), A Dictionary of law, Oxford university press.
    • Henry, Campbell Black (2011), Black’s law Dictionary, West publishing.
    • A. Jolowicz (2000), On civil procedure, Cambridge university press, New York.
    • Stephen c. Yeazell & Joanna C. Schwartz (2015), civil procedure; Aspen Case Book Series, Wolters Kluwer New York.