نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 مربی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
2 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری
چکیده
وکالت استنابه است و وکالت بلاعزل از نظر اغلب فقهای شیعه و قانون مدنی ایران وکالتی است که وکالت وکیل یا عدم عزل او به‌صورت شرط نتیجه در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد. امروزه وکالت بلاعزل رواج فراتر از لیاقت خویش در میان معامله‌کنندگان یافته است و عرف معاملاتی دهه‌های اخیر وکالت بلاعزل را عقدی شناخته است که طی آن شخص (موکل) با اخذ بهای مال یا حقی از حقوق خویش و امضای سند وکالت، آن مال یا حق را تماماً در اختیار دیگری (وکیل) می‌گذارد و دیگر نمی‌تواند بر آن مال یا حق، ادعایی داشته باشد؛ لکن شرط وکالت یا عدم عزل ضمن عقد لازم به‌نحو فعل یا نتیجه، ماهیت وکالت را تغییر نمی‌دهد و موجب قلب ماهیت وکالت از اذن و استنابه به اثری لایزال نمی‌گردد. با وجود چنین شرطی، موکل فقط نمی‌تواند وکیل را عزل کند و در احکام دیگر عقد جایز، مانند انحلال آن به فوت و جنون احد طرفین تأثیری نخواهد داشت. مقالۀ حاضر به روش توصیفی‌تحلیلی درصدد است با نگاهی نو ایرادات وکالت بلاعزل را بیش از پیش نمایانده و الگویی جدید برای جایگزینی آن ارائه کند. قالب پیشنهادی «قرارداد انتقال حق فروش» است که می‌تواند صلاحیت تن‌آزمایی با فوت و جنون را هم داشته باشد. «حق فروش» به‌عنوان یکی از اجزاء حق مالکیت قابلیت‌های لازم را داراست تا جانشین اذن و نیابت گردد. در متن تمرکز بر این بوده است که این قابلیت با در نظرگرفتن ظرفیت‌های قانونی موجود به اثبات برسد تا اگر کاستی‌هایی در بین باشد، با دخالت مقنن مرتفع گردد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Transfer of sale right contract as a replacement for irrevocable agency
نویسندگان [English]
- LATIF EBADPOUR 1
- sayed mohammadsadeg mousavi 2
1 Instructor/Islamic Azad university Ardabil Branch
2 professor/ Motahariuniversity
چکیده [English]
Agency is subrogation and based on the majority of Shi'a jurisprudents and Iranian civil law an irrevocable agency is a kind of agency in which the agent's agency or the failure to dismiss him as a condition for the outcome of the contract is required. Today, irrevocable agency has become more prominent among traders than what it deserves and the trade conventions of the past decade have considered the irrevocable agency as a contract in which a person (the client) through obtaining the cost of his financial rights and signing the document gives that property or right to another person (agent) and cannot have any claim over that property or right. However, the condition of the agency or not being dismissed during necessary agreement does not change the nature of the agency and does not result in the change of the nature of agency from permission and subrogation to an eternal phenomenon. With such a condition, the client cannot dismiss the agent and in other sentences the permissible contracts, such as its dissolution due to the death and insanity of both sides, will not be influential. The present article aims at highlighting the weak points of an irrevocable agency and presenting a new pattern capable of replacing with it. The proposed template is a "transfer of sale right contract'' which is qualified enough to compete with death and insanity. ''Right of sale" as one of the components of property right has the necessary capabilities to replace the permission and representation. The focus of the text is on the fact that this capability should be proved taking into account the existing legal capacity so that any possible shortcomings can be solved through legislator's intervention.
کلیدواژه‌ها [English]
- agency
- irrevocable agency
- sale right agent
- sale right transfer
فارسی
- امامی، سیدحسن (13۶8)، حقوق مدنی، ج 3، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
- باقری مقدم، منوچهر (1380)، وکالت در حقوق ایران، تهران: نشر جابر.
- بزرگ‌منش، غلامحسین (138۴)، «اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن»، مجله بانک و اقتصاد، شماره ۶۶.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)، المدونه، تهران: گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388)، حقوق مدنی، رهن و صلح، چاپ سوم، تهران: گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج ۵، تهران: گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391)، مجموعه محشی قانون مدنی، تهران: گنج دانش.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (139۴)، فلسفه اعلی، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
- حسین‌زاده، جواد (138۶)، «وضعیت فقهی و حقوقی قرارداد اختیار معامله»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال هفتم، شماره 27.
- حیاتی، علی عباس (1389)، حقوق مدنی، اموال و مالکیت، چاپ 2، تهران: نشرمیزان.
- سعادت مصطفوی، سیدمصطفی (138۴-1383)، «بررسی فقهی و حقوقی تأسیس وکالت بلاعزل»، مجله رهنمون، شماره 9 و 10.
- شهبازی، محمدحسین (138۴)، «نقدی بر مادۀ ۶79 قانون مدنی»، مجله کانون، سال چهل و هشتم، شماره ۵9 .
- شهبازی، محمدحسین (1393)، مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی، تهران: نشر میزان. .
- شهرآبادی، ابوالفضل (1377)، «حق تقدم خرید (وارانت) و اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی»، مجله حسابدار، سال سیزدهم، شماره 127.
- شهیدی، مهدی (13۶9)، «رابطۀ انسان با حقوق کلی مدنی و حق کلی اجرای حقوق»، مجله تحقیقات حقوقی ( دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی )، شماره 8 .
- شهیدی، مهدی (137۵)، مجموعه مقالات حقوقی، قرارداد تشکیل بیع، تهران: نشر حقوق‌دان.
- عباسی داکانی، خسرو (138۵)، «بررسی مادۀ 29 قانون مدنی «تحلیل حقوقی حق انتفاع» (بخش نخست)»، مجله کانون، دوره دوم، شماره ۶1 .
- قاسم زاده، سیدمرتضی (138۵)، حقوق مدنی، اصول قراردادها و تعهدات، چ 2، تهران: نشر دادگستر.
- کاتوزیان، ناصر (137۶)، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، ج ۵،چ 2، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- کاتوزیان، ناصر (137۴)، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، ج 1، چ 3، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا.
- کاتوزیان، ناصر (137۶)، حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، ج 2، چاپ ۴، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری شرکت بهمن برنا.
- کاتوزیان، ناصر (13۶۴)، حقوق مدنی، عقود اذنی- وثیقه‌های دین، تهران: بهنشر.
- کاتوزیان، ناصر (138۴)، دوره مقدماتی حقوق مدنی، اموال و مالکیت، چ 10، تهران: نشر میزان.
- محقق داماد، سیدمصطفی (1۴0۶ق)، قواعد فقه، ج 2، چ 12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- معصومی‌نیا، علی (1389)، «بررسی فقهی قرارداد اختیار معامله»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال دهم، شماره ۴0.
- مؤمن قمی، محمد (1382)، «عقد اختیار»، مجله فقه اهل بیت، شماره 33.
- مکارم شیرازی، آیت الله ناصر (1۴27ق)، استفتائات جدید، ج 3، چ 2، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب (ع)
- هاشمی شاهرودی، محمود (1378)، فرهنگ فقه فارسی، ج ۵، قم: مؤسسه دایره المعارف فقه اسلامی.
عربی
- ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1۴08ق)، الوسیله الی نیل الفضیله، قم: مکتبه آیه الله مرعشی.
- ابن رشد، الحفید (1۴2۵ق)، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، ج ۴، قاهره: دارالحدیث.
- ابن زهره حلبی (1۴17ق)، غنیه النزوع، قم: مؤسسه امام الصادق (ع).
- ابن هبیره، یحیی بن محمد (1۴23ق)، اختلاف الائمه العلماء، بیروت: دارالکتب العلمیه.
- اراکی، شیخ محمدعلی (1371)، توضیح المسائل، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیۀ قم.
- اصفهانی، شیخ محمدحسین (1۴18ق)، حاشیه المکاسب، ج 1، قم: انوارالهدی.
- ایروانی، شیخ محمدباقر (1۴22ق)، دروس التمهیدیه فی الفقه الاستدلالی، ج 2،چ 2، بی جا: المرکز العالمی للدراسات الإسلامی.
- بحرانی، شیخ یوسف (1۴0۵ق)، حدائق الناضرة فی احکام العتره الطاهره، ج22، قم مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
- الجزیری، عبدالرحمن (1۴2۴ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 3، بیروت: دارالفکر.
- حائری، سید کاظم (بی تا)، تعلیق بر منهاج الصالحین سید محسن طباطبائی حکیم، بی جا.
- حسینی عاملی، سید محمد جواد (بی تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج ۴، بی جا : دار احیاء التراث العربی.
- حسینی عاملی، سید محمد جواد (بی تا)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، ج 21، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم ا.
- حسینی مراغی، میر عبدالفتاح (بی تا)، العناوین الفقهیه، ج 2، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
- حلی، ابن إدریس (1۴10ق)، السرائر، ج 2، چاپ 2، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
- خمینی، سیدروح الله (1۴10ق)، البیع، ج 1، چ ۴، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- خمینی، سید روح الله (1۴08ق)، تحریرالوسیله، ج 2، چ2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان .
- خوئی، ابوالقاسم (1377ق)، مصباح الفقاهه، ج 2، قم: داوری.
- الدسوقی المالکی، محمد بن احمد بن عرفه (بی تا)، الشرح الکبیر للشیخ الدردیر و حاشیه الدسوقی، ج 3، بی جا.
- الزحیلی، وهبه (بی تا)، الفقه الاسلامی و أدلته للزحیلی، ج ۵، دمشق: دارالفکر.
- الزحیلی، وهبه (بی تا)، الفقه الاسلامی و أدلته للزحیلی، ج ۵، دمشق: دارالفکر.
- الزیلمی الحنفی، عثمان بن علی (1313ق)، تبیین الحقائق شرح کنز الدقائق و حاشیه الشلبی، ج ۴، قاهره: المطبعه -الکبری الأمیریه.
- السرخسی، محمد بن احمد بن أبی سهل شمس الأئمه (1۴1۴ق)، المبسوط، ج 19، بیروت: دارالمعرفه.
- الشهید اول، محمد بن جمال الدین مکی(1۴11ق)، اللمعة الدمشقیه، ج1، قم: دارالفکر.
- الشهید ثانی، زین الدین بن علی العاملی (1۴12ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
- الشهید ثانی، زین الدین بن علی العاملی (1۴2۵ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج 1، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- الشهید ثانی، زین الدین بن علی العاملی (بی تا)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج ۴، بی جا.
- شیخ طوسی، شیخ الطائفه أبی جعفر محمد بن الحسن بن علی (بی تا)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج 2، بی جا: مکتب المرتضویه.
- طباطبائی حکیم، سید محسن (بی تا)، نهج الفقاهه، قم: انتشارات 22 بهمن.
- طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم (بی تا)، تکمله العروه الوثقی، ج 1، قم: مکتبه الداوری.
- طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم (1۴23ق)، العروة الوثقی،ج ۶، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
- طوبیا، بیار امیل (1998م)،الوکاله غیرقابله للعزل، لبنان: طرابلس: مؤسسه الحدیقه للکتاب.
- علامه حلی، حسن بن یوسف (1۴10ق)، ارشاد الاذهان إلی أحکام الایمان، ج 1، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
- علامه حلی، حسن بن یوسف (1۴1۴ق)، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت.
- علامه حلی، حسن بن یوسف (1۴18ق)، قواعد الاحکام، ج 2، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین.
- الکاسانی، علاء الدین ابوبکر بن مسعود (1۴0۶ق)، بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع، ج ۶، چ 2، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1۴0۶ق.
- محقق حلی، نجم الدین، جعفر بن حسن (1۴08ق)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، چاپ 2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- محمد صدقی آل بورنو (1۴2۴ق)، موسوعة القواعد الفقهیة، ج 11، لبنان، بیروت: مؤسسه الرساله.
- مقدس اردبیلی، مولی احمد (1۴12ق)، مجمع الفائدة فی شرح إرشاد الاذهان، ج 9، قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
- المقدسی، موفق الدین (1388ق)، المغنی لابن قدامه، ج ۵، قاهره: مکتبه القاهره.
- نجفی، شیخ محمد حسن (1392ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج2۶، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- نجفی، شیخ محمد حسن (139۴ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج2۵، چ ۶، تهران: دارالکتب الاسلامیه .
- نجفی، شیخ محمد حسن(1392ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج27، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- نجفی، شیخ محمد حسن(13۶8)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 22، چ 9، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- نراقی، ملااحمد (1۴08ق)، عوائدالایام، چاپ 3، قم: مکتبه بصیرتی.
- نراقی، ملامحمد بن احمد (1۴22ق)، مشارق‌الأحکام، چاپ 2، بی جا: مؤتمر المولی مهدی النراقی.
)