تأملی در راهکارهای برقراری موازنۀ حقوق طرفین قرارداد در حالت تورم

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

تورم قیمت‌ها بر اجرای بسیاری از تعهدات مالی در عقود معاوضی یا تعهدات مالی در عقود غیرمالی، مانند مهریه و نفقه در نکاح تأثیرگذار است. تورم قیمت‌ها گاه تعهدات را غیرممکن یا با تأخیر طولانی یا با عسر و حرج فراوان روبه‌رو می‌سازد. ارائۀ راهکارها در این شرایط برای تفسیر و اجرای عادلانۀ قرارداد و جلوگیری از سوءاستفاده از حق متعهدله ضروری است؛ چون سوءاستفاده از حق در فقه و حقوق ما منع شده است (اصل ۴0 قانون اساسی و قاعدۀ لاضرر). ابزارهایی چون فسخ عقد توسط متعهدله به استناد خیار تعذر تسلیم، اعطای مهلت عادله به مدیون، تعدیل قرارداد، دریافت خسارت تأخیر یا بهای روز در تعهدات پولی تأخیر‌یافته، به برقراری موازنۀ حقوق طرفین عقد کمک می‌کند؛ ولی باید دقت کرد برای عادلانه‌کردن قرارداد، اصول حقوقی زیر پا گذاشته نشود. همچنین راهکارمناسب هر رابطۀ حقوقی با راهکار رابطۀ دیگر فرق می‌کند؛ چون نسبی‌بودن، خاص علوم انسانی از جمله علم حقوق است و عدالت نیز مفهومی بسیار نسبی، انعطاف‌پذیر و شکننده دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A study of methods for balancing parties rights in inflating

نویسندگان [English]

  • Hasan Badini 1
  • Mohammad khakbaz 2
1 tehran university
2 responsible author
چکیده [English]

Inflation affects fulfillment of financial obligations or non-financial contracts with financial effects such as marriage portion in marriage contract. Inflation renders fulfillment of obligations sometimes impossible or delayed and sometimes with great distress and constriction. Solutions must be devised in such conditions for just interpretation and execution of contract and prevention of abuse of right by the obligee as abuse of right is prohibited (Principle 40 of the Constitution law and Doctrine of LA ZARAR). Means such as cancellation of contract by the obligor using option of impossibility of submission of consideration, granting just deadline to the obligee, adjustment of contract, claim of delay damages or day price in delayed monetary obligations can help balancing between the parties' rights. However, it must be taken into account that making contractual conditions just needs to be in compliance with valid legal principles. Also, a solution for a legal issue is not necessarily similar to the other one due to the special relativity of humanities in general and law in particular and the fact that justice is a relative, flexible and fragile concept.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inflation
  • fulfillment of obligations
  • balance of rights
  • Justice

مراجع

فارسی

  • اجتهادی،عباس؛ اسماعیل پور،ایرج؛ حائری، مسعود؛ عباسیان، حسین؛ عزیزپور،علی؛ کارکن،محمدرضا (137۴)، گزیده‌ آراء دادگاه‌های حقوقی،تهران: میزان.
  • افروز، غلامعلی (139۴)،روان شناسی ازدواج و شکوه همسری، تهران: دانشگاه تهران.
  • امامی، سیدحسن (13۴0)، حقوق مدنی، جلد پنجم، تهران، اسلامیه.
  • بیگدلی، سعید (1388)، تعدیل قرارداد، تهران، میزان.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381)، تئوری موازنه، تهران: گنج دانش.
  • جعفری‌تبار، حسن (1388)، «حقوق عاشقانه علیه حقوق کام‌جویانه: گفتاری درفلسفه حقوق خانواده». بر منهج عدل، تهران.
  • جعفری‌تبار، حسن (1391)،‌ «نقد رأی وحدت رویه ۶۴7- 28/10/1378»، نقد رویه قضایی: مجموعه مقالات جمعی از استادان دانشگاه تهران، تهران: معاونت آموزش دادگستری تهران.
  • حکمت، محمدعلی (13۶۴)، «تأثیر تغییر اوضاع و احوال در اعتبار معاهدات و قراردادهای بین‌المللی»، مجله حقوقی دفترخدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران.
  • دارویی، عباس‌علی (1391). «تأثیر فسخ بر معاملات پیش از آن»، نقد رویه قضایی: مجموعه مقالات جمعی از استادان دانشگاه تهران، تهران: معاونت آموزش دادگستری تهران.
  • دباغ، سروش (1387) آیین در آیینه، تهران: نشر صراط .
  • راشدی، لطیف (1377) رساله توضیح المسائل چند مرجع، تهران: نشر پیام محراب.
  • ساعدی، جعفر (بی تا). «تنقیح مناط و الغای خصوصیت»، مجله فقه اهل بیت، جلد ۵0، قم: نشر دائره المعارف فقه اسلامی برمذهب اهل بیت علیهم السلام .
  • سیمایی صراف،حسین (1380)،‌ شرط ضمنی، قم: بوستان کتاب .
  • شهیدی، مهدی (1388)، اصول قراردادها و تعهدات، تهران: مجد .
  • شهیدی، مهدی (1392)، سقوط تعهدات، تهران: مجد.
  • صادقی مقدم، محمدحسن (1390)، تغییر در شرایط قرارداد، تهران: میزان.
  • صفایی، حسین و کاظمی، محمود و عادل، مرتضی و میرزانژاد، اکبر (1390)، حقوق بیع بین‌المللی، تهران: دانشگاه تهران.
  • طالقانی، سیدمحمود (13۵8)، پرتوی از قرآن، جلد دوم، تهران: شرکت سهامی انتشاربا همکاری نشر قلم.
  • عابدیان، میرحسین؛ اسدزاده، مجتبی؛ فیروزمند، علی (1392)، در تکاپوی عدالت، تهران: میزان .
  • فرجی، یوسف (1387)، پول، ارز و بانکداری، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
  • فلاح، محمدرضا (1388)، ثبوت و اثبات در قانون روابط موجرو مستاجر، تهران: جنگل.
  • کاتوزیان، ناصر (138۵)، فلسفه حقوق، جلد سوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر (1391)، نظریه عمومی تعهدات، تهران: میزان.
  • کاتوزیان، ناصر (1383)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: میزان.
  • کاتوزیان، ناصر (138۵)، حقوق خانواده، جلد یک، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر (1387)، قواعدعمومی قراردادها، جلدپنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر (1391)، مسئولیت مدنی، جلدیک، تهران: دانشگاه تهران.
  • کاتوزیان، ناصر (1390) وقایع حقوقی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • محقق داماد، مصطفی (1389)، قواعد فقه بخش مدنی، تهران: نشرعلوم اسلامی.
  • محمدی، ابوالحسن (1388)، مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران: دانشگاه تهران.
  • نوری، محمدعلی (1378)، ترجمه قانون مدنی مصر، تهران: گنج دانش.
  • نوری، محمدعلی (1378)، اصول قراردادهای بازرگانی بین‌المللی، تهران: گنج دانش.
  • واحدی، جواد (1392)، ترجمه قانون تعهدات سویس، تهران: میزان.

عربی

  • ابن بابویه، محمدبن علی(1۴13ق)، من لایحضره الفقیه، جلد دوم، قم: نشراسلامی.
  • انصاری، مرتضی (1۴1۵ق)، المکاسب، جلد سوم، قم: نشرتراث الشیخ الاعظم الانصاری.
  • ایروانی، باقر (1۴2۶ق)، دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه، جلد یک، قم: نشردارالفقاهه للطباعه و النشر.
  • بجنوردی،حسن (1۴19ق)، القواعدالفقهیة، جلد2و7، قم: نشر الهادی.
  • بحرانی آل عصفور، یوسف بن احمد (1۴0۵ق) الحدائق الناظرة فی احکام العترة الطاهرة، جلد20و23، قم: نشر الاسلامی.
  • بروجردی، آقاحسین (1۴29ق)، جامع احادیث شیعه، جلد 23، تهران: نشر فرهنگ سبز.
  • طوسی، محمدبن الحسن (1۴07ق)، تهذیب الاحکام، جلد۶، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • عاملی، زین الدین (1۴13ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، جلد ۵، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه .
  • عاملی، زین‌الدین (1۴32ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه دمشقیه،جلد2، قم: مجمع الفکرالاسلامی.
  • عاملی، حر (1۴09ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلد1۶و18، قم: نشر آل البیت (علیه السلام).
  • عبدالرحمان، محمود (بی تا)، معجم المصطلحات والالفاظ الفقهیه، جلد1، بی جا: بی نا.
  • عراقی، آقاضیاءالدین (1۴21ق)، کتاب القضاء، بی‌جا: نشرمعارف اسلامی امام رضا(علیه السلام).
  • فیض کاشانی، محمدمحسن (1۴0۶ق)،الوافی، جلد 10و 18و 23، اصفهان: نشرکتابخانه امیرالمومنین(علیه السلام).
  • قمی، میرزا (1۴27ق)، رسائل المیرزا، جلد 1، قم: نشرالاسلامی.
  • کلینی، ابوجعفر (1۴07ق)، الکافی، جلد ۴، قم: نشردارالکتب الاسلامیه.
  • محقق سبزواری، محمدباقر (1۴23ق)، کفایة الاحکام، جلد 2، قم: نشرالاسلامی.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1۴27ق)، استفتائات جدید، جلد2، قم: مدرسه امام علی(علیه السلام).
  • مکارم شیرازی، ناصر(بی تا)، ربا و بانکداری در اسلام، بی نا.
  • مکارم شیرازی، ناصر (1۴11ق)، القواعد الفقهیة، جلد 2، قم: نشرامیرالمومنین(علیه السلام).
  • مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1۴21ق)، مائة قاعدة فقهیه، قم: نشرالاسلامی.
  • مغربی، ابوحنیفه (138۵ق)، دعائم الاسلام، جلد 2، قم: نشر آل البیت.
  • موسوی بجنوردی، سیدمحمد بن حسن (1۴01ق)، قواعد فقهیه، جلد دوم، تهران: عروج .
  • موسوی خمینی، روح اله (1۴2۵ق)، تحریرالوسیله، جلد سوم، ترجمه علی اسلامی، نشراسلامی.
  • موسوی بجنوردی، سیدحسن (139۵ق)، منتهی الاصول: الاجتهاد و التقلید، جلد2، قم: نشر بصیرتی.
  • منتظری نجف آبادی، حسین علی (1۴09ق)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، جلد ششم، مترجم: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم: نشرکیهان.
  • نجفی، بشیرحسین (1۴27ق)، مصطفی الدین القیم، نجف، نشر دفترآیت الله نجفی .
  • نجفی، محمدحسن (1۴0۴ق)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد2۴و2۵و30، لبنان: نشرداراحیاءالتراث العربی.
  • نجفی، حسن بن جعفر (1۴22ق)، انوارالفقاهة، نجف: نشرکاشف الغطاء.
  • نجفی، عباس بن حسن بن جعفر (1۴2۴ق)، منهل الغمام فی شرح شرایع الاسلام، جلد1، نجف: نشر کاشف الغطاء.
  • نوری، محدث (1۴08ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، جلد 13، لبنان، نشر آل‌البیت (علیهم السلام).
  • هاشمی‌شاهرودی، سیدمحمود (1۴23ق)، موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت، جلد۵، قم: نشر دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم السلام).

اسناد و آرای قضایی

  • پرونده شماره 87/7/1372 - 1388 شعبه 7 دادگاه تجدیدنظراستان تهران.
  • دادنامه 21۶-۴/۵/1373 شعبه دوم دادگاه حقوقی یک تهران.
  • پرونده 8909982۶11۵02109 – 1390 بایگانی شعبه 900132 شعبه 7 دادگاه تجدیدنظراستان البرز.
  • پرونده 900۵97 – 1390 شعبه 7 دادگاه تجدیدنظراستان البرز.

انگلیسی

  • Calabresi ¸ Guido (1965), “the Decisin for accidents: an Approach to Nonfault Allocation of Costs”, Harvard law review, Volume 78.
  • Tritel¸ G.H (1990), the law of contract, London, sweet 8 maxwell.
  • Martin hunt (2007), A LEVEL AND AS LEVEL LAW, sweet 8 maxwell.
  • Schafer and Ott (2004), The Economic Analysis of civil law, Edward Elgar.
  • Shavell¸steven (1987), Economic Analysis of Accident law, Harvard University press.
  • Stevens ¸ Robert (2007), Torts and rights, Oxford university press.
  • Van Dam¸ Cees (2006), European Tort law, oxford University press.
  •  Viney¸ Genevieve et Jourdain¸ Patrice (1998), les conditions de la responsabilite; 2eme edition ¸ L.G.D.J.
  • Wright, Jane (2001), Tort law and Human Rights,Oxford: Hart,
مجله حقوقی دادگستری

دوره 83، شماره 107
پاییز 1398
صفحه 95-111

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 18 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 25 شهریور 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار