نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

2 گروه حقوق دانشگاه پیام نور مرکز تحصیلات تکمیلی تهران

3 دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور مرکز تحصیلات تکمیلی تهران؛ قاضی دادگستری

چکیده

امور موضوعی، مجموعه وقایع مادی و حقوقی است که هر یک از اصحاب دعوا برای توجیه و تقویت خواسته و ادعای خود، ارائه و برای اثبات آن تلاش می‎نمایند. معلوم نبودن وظایف و اختیارات هر یک از اصحاب دعوا و دادرس در طرح امور موضوعی، امکان یا عدم امکان طرح امور موضوعی در تمامی مراحل دادرسی و چگونگی تأثیر امور موضوعی در نتیجه دادرسـی، جملـگی از مـسائل مـهم دادرسـی اسـت که به لحاظ سکوت قانون آیین دادرسی مدنی، ابهاماتی را برای دادرسی صحیح مدنی ایجاد نموده ­اند. ارائه امور موضوعی و بیان موضوعات عمدتاً به عهده اصحاب دعواست؛ اما به تدریج با اصلاح قوانین نقش انفعالی دادگاه ­ها تعدیل شد و اهمیت نقش دادرس در کنار اصحاب دعوا، در تحقق عدالت پررنگ ­تر گردید. ارائه و اثبات امور موضوعی در هر مرحله از رسیدگی دادگاه نخستین و تجدیدنظر ممکن است و با طرح ادعای جدید متفاوت است. دادگاه نمی ­تواند بدون آنکه امور موضوعی به اندازه و به کیفیتی ارائه ‎شده باشد که اعمال قاعده حقوقی مورد نظر را توجیه نماید، مبادرت به صدور رأی ماهیتی به نفع خواهان نماید و دادگاه تجدیدنظر نیز چنانچه امور موضوعی را به گونه­ ای دیگر تشخیص دهد، حکم تجدیدنظر خواسته را فسخ و رأی جدید صادر خواهد کرد. پس از قطعیت حکم نیز دیوان عالی کشور در رسیدگی فرجامی، چنانچه کشف کند که امور موضوعی ارائه‎شده کافی برای توجیه اعمال قاعده‌‌‌‌ حقوقی مورد استناد نیست؛ رأی فرجام خواسته را به علت فقدان اساس قانونی نقض خواهد کرد. در رفع ابهام و اجمال از حکم و تشخیص اعتبار امر قضاوت‎شده نیز امور موضوعی تأثیر مستقیم دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Presentation of Facts and its Effects in Civil Action

نویسندگان [English]

  • Abdollah Shams 1
  • Ebrahim Taghizadeh 2
  • Kamran Mirhaji 3

1 Professor of Law, Shahid Beheshti University

2 گروه حقوق دانشگاه پیام نور مرکز تحصیلات تکمیلی تهران

3 Judge

چکیده [English]

The facts would be considered as a set of legal and material events which are presented by each of the parties to a dispute for justifying and reinforcing their object of action. These parties try to prove this set. Some of the important issues of hearing include possibility or impossibility of the facts in all of the hearing steps and the way of facts effect on the hearing result.These issues cause some ambiguities for the correct civil hearing in terms of silence of civil procedure code. This article aims to answer all of these ambiguities. According to studying different views of jurists and judicial precedent, we can understand that presenting facts and expressing the is obligatedby the parties to a dispute: gradually passive vole of the courts was adjusted by the amendment of laws and the importance of judge’s role beside parties to a dispute was emphasized in justice achievement. Presenting and proving facts are possible in each step of court of first instance and provincial court of appeal and they are different from presentation of new allegation. The court cannot render meritorious judgment in favor of a plaintiff without presenting enough qualified facts in order to justify the enforcement of the legal rule. If court of appeal distinguishes the facts in a different way, then it will annul the reviewed judgment and will render a new judgment. After the conclusiveness of judgment, during the revision, if Supreme Court discovers that the presented facts are not sufficient for justifying invoked legal rule, then it will break the reviewed judgment due to the lack of a legal base. In addition, the facts have a direct effect on clarification and explication of judgment and distinguishing authority of res judicata.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Facts
  • Subject Matter of Action
  • Evidence
  • Question of Law
  • Elements of Fact
-      انصاری، باقر، نقش دادرس مدنی در تحصیل دلیل و کشف حقیقت، انتشارات شهر دانش، چاپ دوم، 1391.
-      افتخار جهرمی، گودرز؛ دنکوب، ابوالفضل، «نقش اصحاب دعوا در امور موضوعی»، مجله تحقیقات حقوقی، ویژه‎نامه شماره 8، 1391.
-      الحامی، الیاس ابو عبید، اصول المحاکمات المدنیه، بین النص و الاجتهاد والفقه: دراسه المقارنه اثر، منشورات زین الحقوقیه، 2008 م.
-      السان، مصطفی؛ احمدی، خلیل، «دفاع اثباتی»، مجله تحقیقات حقوق دانشگاه شهید بهشتی، شماره 76، 1395.
-      پوراستاد، مجید، نقش دادرس مدنی در تحصیل دلیل وکشف حقیقت، انتشارات شهر دانش، چاپ دوم، 1391.
-      پورطهماسبی، محمد؛ محسنی، حسن، «اصل تسلط طرفین دعوا بر جهت و موضوعات دعوا»، مجله کانون وکلای دادگستری مرکز، شماره 190، 1384.
-      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دانشنامه حقوق، جلد پنجم، چاپ سوم، انتشارات امیر کبیر، 1375.
-      خدابخشی، عبداله، قانون حاکم بر اجرای آرای مدنی، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، 1393.
-      دیانی، عبدالرسول، ادلّه اثبات دعوا در امور مدنی و کیفری، چاپ اول، انتشارات تدریس، 1385.
-      ریموند، مارتین، اصول راهبردی دادرسی مدنی، چاپ اول، ترجمه اسماعیل شایگان، نشر میزان، 1395.
-      شمس، عبداله، «سبب، امور موضوعی و توصیف آنها در دعوای مدنی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 65، 1393.
-      شمس، عبداله، ادلّه اثبات دعوا، چاپ دوازدهم، انتشارات دراک، 1390.
-      ـــــــــــــــ ، آیین دادرسی مدنی، دوره پیشرفته، جلد اول و دوم، چاپ سی و یکم، انتشارات دراک، 1393.
-      ـــــــــــــــ ، «تقریرات آیین دادرسی مدنی تطبیقی» دوره دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، سال تحصیلی 87-1386.
-      غمامی، مجید؛ محسنی، حسن، آیین دادرسی مدنی فراملی، شرکت سهامی انتـشار، چاپ سوم، 1392.
-      ـــــــــــــــ ، آیین دادرسی مدنی فرانسه، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم، 1392.
-      غمامی، مجید؛ اشراق آرانی، مجتبی، «تفکیک امر حکمی از امر موضوعی در دادرسی مدنی، تبیین نظریه عمومی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 40، شماره 2، 1389.
-      غمامی، مجید؛ اشراق آرانی، مجتبی، «فواید عملی و نظری تفکیک امر حکمی از امر موضـوعی در دادرسـی مـدنی»، مـجله مطالـعات حـقوق خـصوصی، سـال چهـلم، شماره 4، 1389.
-      قلی‌زاده، احد، «تحلیل بر اصل وحدت رسیدگی در قانون آیین دادرسی مدنی»، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانش حقوق مدنی، سال پنجم، شماره دوم، 1395.
-      کاتوزیان، ناصر، اعتبار امر قـضاوت‎شـده در دعـوای مـدنی، چاپ نـهم، نشر میزان، 1392.
-      ـــــــــــــ ، اثبات و دلیل اثبات، جلد دوم، چاپ اول، انتشارات میزان، 1383.
-      کاشانی، جواد؛ جعفری، زهرا، بررسی اثر انتقالی تجدیدنظرخواهی در دعاوی مدنی (در حقوق ایران و فرانسه)، فصلنامه پژوهش حقوق، سال سیزدهم، شماره 33، 1390.
-      محسنی، حسن، اداره جریان دادرسی مدنی، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، 1386.
-      ـــــــــــــــ ، آیین دادرسی مدنی فرانسه، چاپ دوم، شرکت سهامی انتشار، 1391.
-      موسوی، سید امیر حسام، «ورود دیوان عالی کشور به امور ماهوی»، مجله حقوق خصوصی، دوره 13، شماره 2، 1395.
-      مولوی، محمد؛ صفری، ناهید، «ایرادها و دفاع ماهوی»، مجله حـقوقی دادگسـتری، شماره 97، 1396.
-      نهرینی، فریدون، متفرعات دعوا و ویژگی‎های آن، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، 1391.
-      هرمزی، خیراله، «تغییر عناصر دعوا: شرحی بر ماده 98 قانون آیین دادرسی مدنی»، مجله پژوهش­های حقوق خصوصی، سال دوم، شماره سوم، 1392.
-      ـــــــــــــــ ، «توجیه آرای مدنی و ضمانت اجرای عدم رضایت آن»، پژوهش حقوق و سیاست، دوره 6، شماره 11، 1383.
-      Jolowicz, John, On Civil Procedure, Cambridge, 2017.
-      Laure Rassat, Michele, Procedure Penale, 15eme edition, Paris, PUF, 2007.
-      Serge, Guinchard, Droit Etpratique de la Procedure Civile, Dalloz, Paris, 2016.