نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
2 استادیار گروه حقوق اسلامی، دانشکدۀ حقوق قضایی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
چکیده
مشهور فقهای امامیه معتقدند عروض جنون پس از ارتکاب جرم مانع اجرای مجازات نیست. اگرچه این حکم توسط برخی فقها مورد تردید قرار گرفته است و قانون‌گذار ایران نیز در قوانین کیفری خود شرایطی را برای امکان اجرای این مجازات در نظر گرفته است ولی به نظر می‌رسد با دقت در مستند روایی این موضوع بتوان محدودیت‌های بیشتری را برای اجرای مجازات مجنون قائل بود. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی سندی و دلالی روایات مربوطه به این نتیجه دست یافته است که روایتِ دال بر مجازات مجنون از جهت نوع جرم ارتکابی و ظرف زمانی اثبات جرم یعنی زمان صحت یا عروض جنون و نیز شیوۀ اثبات، اطلاق نداشته و شمولش نسبت به ارتکاب هر جرم و نیز فرض اثبات جرم در زمان عروض جنون و به هر شیوه، مورد شبهه و تردید است و به نظر می‌رسد آنچه از ادله قابل‌استفاده است، جواز اجرای حد شلاقی است که با اقرار فرد در زمان افاقۀ او اثبات شده باشد؛ امری که با حقوق دفاعی متهم و لزوم رعایت احتیاط در دماء نیز سازگاری بیشتری دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Restrictive restrictions on the execution of insane punishment; A critique of the well-known opinion of jurists and the approach of the Iranian legislature
نویسندگان [English]
- MohammadHadi Tavakkolpoor 1
- Mohammad Amin Maleki 2
1 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Judicial Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Law, Faculty of Judicial Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran
چکیده [English]
Well-known Imami jurists believe that insanity after crime committing does not prevent the execution of punishment. Although this opinion has been questioned by some jurists and also the Iranian legislature has provided conditions for the possibility of executing this punishment in its criminal law, but it seems that by carefully documenting the validity of this issue, more restrictions can be placed on the execution of insane punishment. This research has reached the conclusion by descriptive and analytical method and by examining the authenticity and signification of the relevant narrations that the narration indicating the punishment of the insane does not apply in terms of the type of crime committed and the time of proof of the crime, i.e. the time of correctness or insanity and the method of proof, And its inclusion in the commission of any crime and also the presumption of proving the crime at the time of insanity and in any way is questionable. And it seems that what can be used from the evidence is the permission to perform the whipping punishment, which has been proven by the person's confession at the time of his health; This is more compatible with the defendant's defense rights and with the rule of Caution in bleeding.
کلیدواژه‌ها [English]
- Execution of punishment
- insane
- insanity after crime committing
- excuse defenses
- the defendant'
- s defense rights
فارسی
- توکل‌پور، محمدهادی و دیگران (1400)، مبانی نظرات شورای نگهبان درخصوص قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان.
- توکل‌پور، محمدهادی، مصطفی مسعودیان و کاظم کوهی اصفهانی (1397)، مبانی نظرات شورای نگهبان درخصوص قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان.
- جودکی، بهزاد، عباسی، محمود (1393)، «اجرای احکام کیفری نسبت به مجنون در حقوق کیفری ایران»، مجله حقوق پزشکی، دوره 8، شماره 29.
- ره‌پیک، سیامک و مهدی هادی (1400)، «بررسی فقهی ـ حقوقی جنون با تأ کید بر راهنماهای تشخیصی و آماری»، مجله حقوقی دادگستری، دورۀ 85، شمارۀ 113.
- عباسی، محمود و نبی‌اله غلامی (1396)، «تحلیل فقهی- حقوقی اجرای حد بر محکوم‌علیه بعد از عروض جنون»، مجله فقه پزشکی، دورۀ 9، شمارۀ 30-31.
عربی
- ابن ندیم، محمد بن اسحاق (1350 ش)، الفهرست، بی‌جا.
- اردبیلى، سیدعبدالکریم موسوى (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه الله.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد (1433ق)، طبقات الرجال، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
- جزیرى، عبدالرحمن، غروى، سید محمد، مازح، یاسر (1419ق)، الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت علیهم السلام، بیروت، دار الثقلین.
- حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
- حر عاملی، محمد بن حسن (1412)، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة - منتخب المسائل، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
- حسینى روحانى قمّى، سید صادق (1435 ق)، منهاج الصالحین (للروحانی)، بیروت: دار بلال لطباعه و النشر.
- حلّی، ابن داوود (1392 ق)، الرجال، نجف: مطبعه حیدریه.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف (1381 ق)، خلاصة الاقوال فی معرفة احوال الرجال، قم: مؤسسة نشر الفقاهة.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف (بی‌تا)، مبادئ الوصول الى علم الاصول، بیروت: دار الأضواء.
- حلّی، فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف (1387ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
- خمینی، سید روح الله (بی‌تا)، تحریر الوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1380ق)، الابواب (رجال)، قم: منشورات الرضی.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1410ق)، تکملة المنهاج، قم: نشر مدینة العلم.
- خوئی، سید ابوالقاسم (١۴١٣ق)، مصباح الاصول، قم: مکتبة الداوری.
- خوئی، سید ابوالقاسم (1372ش)، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم: مرکز نشر الثقافة الاسلامیة فی العالم.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
- شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1413ق)، من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
- عراقی، آقا ضیاءالدین (بی‌تا)، نهایة الافکار، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه.
- طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی (1418 ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- طوسی، محمد بن حسن (1420ق). الفهرست، مشهد: مکتبه الرضویه.
- فاضل آبی، حسن بن ابیطالب (1417ق)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- فیاض کابلى، محمد اسحاق (بی‌تا)، منهاج الصالحین (للفیاض)، قم: مکتب آیه‌الله محمد اسحاق الفیاض.
- کشی، محمد بن عمر (1348ش)، إختیار معرفة الرجال، مشهد: دانشگاه مشهد.
- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
- گلپایگانی، سید محمد رضا (1412ق)، الدر المنضود فی احکام الحدود، قم: دار القرآن الکریم.
- مجلسی، علامه محمد باقر (1378ش)، الوجیزه فی الرجال، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- محقق اردبیلی احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- مدنی کاشانی، حاج آقارضا (1410ق)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- مظفر، محمد رضا (بی تا)، اصول الفقه، قم: انتشارات اسماعیلیان.
- مکارم شیرازی، ناصر (1428ق)، أنوار الأصول، قم: مدرسه الامام على بن ابى طالب (ع).
- منتظری نجف‌آبادى، حسین على (1418ق)، کتاب الحدود (للمنتظری)، قم: انتشارات دار الفکر.
- مومن قمّى، محمد (1422ق)، مبانی تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
- نجاشی، احمد بن علی (بی تا)، رجال النجاشی، چاپ اول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
- وحید خراسانى (1428)، حسین، منهاج الصالحین (للوحید)، قم: مدرسه امام باقر علیه السلام.
)