نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
چکیده
برای اینکه عملی جرم شناخته شود لازم است جرم‌انگاری و مجازات آن عمل در یک مادۀ قانونی به‌صراحت ذکر شود تا تکلیف تابعان حقوق کیفری مشخص باشد. با وجود این، گاه قانون‌گذار بنا به برخی ملاحظات از حوالۀ کیفری استفاده می‌کند؛ به این معنی که عمل را در یک ماده جرم‌انگاری می‌کند و برای تعیین مجازات، آن را به مجازات جرم دیگری حواله می‌دهد. این شیوۀ تعیین مجازات هرچند در تعزیرات به‌دلیل مقتضیات حکومتی تا حدودی قابل‌پذیرش است، اما در حواله به مجازات جرایم حدی که در شرع مقدس تعیین شده‌اند، ذهن مخاطبین قانون کیفری را با تردید موجه می‌کند که موضوع این مقاله است. در این راستا، این تحقیق با روش توصیفی ـ تحلیلی (انتقادی)، امکان احالۀ برخی اعمال «با قصد براندازی نظام یا مقابله با حکومت» را که هیچ سابقه‌ای در شرع مقدس به‌عنوان جرم حدی ندارند، به مجازات جرایم حدی مورد بررسی قرار داده است و در پایان این نتیجه به دست آمد که حوالۀ کیفری به مجازات جرایم حدی خلاف مبانی جرم‌انگاری جرایم حدی، قواعد فقهی و اصول مسلم حقوق کیفری است. از‌این‌رو، ضرورت دارد قانون‌گذار جداگانه این اعمال را در قالب جرایم تعزیری پیش‌بینی نماید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Criminal referral to Haad punishment in Ta’azirats
نویسنده [English]
- afshin abdollahi
Assistant Professor, Law, Faculty of Humanities and Social Sciences, Kurdistan University, Sanandaj, Iran
چکیده [English]
In order for an act to be recognized as a crime, its necessary explicitly to be mentioned criminalization and punishment in a legal article so that the people's task is clear. However, sometimes the legislature uses criminal referral for certain reasons and to determine the punishment, refers to the punishment of another crime. This method of determining punishment, although in Ta’azirats, due to government requirements, it is somewhat acceptable, but in remittance to the punishment of Haad hesitates persons, that is the subject of this article. In this regard, this article with a descriptive-analytical method, has examined possibility of referraling some actions with the intention of overthrowing the regime or confronting the government to Haad punishment and in the end this result was achieved that criminal referral to Haad punishment is some extent against the grounds of criminalization of Haad crimes, criminal law principles and jurisprudential rules. Therefore, it is necessary, separately, the legislature should anticipate these acts in the form of Ta’azirats offenses.
کلیدواژه‌ها [English]
- Criminal referral
- intention to overthrow the system
- Haad punishment
- transparency of codes
- the rule of Dara
منابع
- اردبیلی، محمدعلی (1398)، حقوق جزای عمومی، جلد اول، چاپ پنجاه و هشتم، تهران: نشر میزان.
- الهام، غلامحسین (1373)، «بررسی جرم محاربه و افساد فی‌الارض در فقه و قوانین موضوعه»، مجله حقوقی دادگستری، شماره دهم.
- امیدی، جلیل (1377)، «قواعد تفسیر قوانین جزایی»، فصلنامه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شمارۀ چهل و یکم.
- آقابابایی، حسین (1383 و 1384)، «طرح براندازی در حقوق کیفری ایران، مصر و انگلستان»، مجله رهنمون، شماره‌های نهم و دهم.
- آقابابایی، حسین (1385)، «تحلیل جرم براندازی در حقوق کیفری ایران»، مجله فقه و حقوق، سال سوم، شماره دهم، 137- 113.
- آقابابایی، حسین (1395)، «دکترین مقابله با بغی در اسلامی و نحوۀ انعکاس آن در قانون مجازات اسلامی 1370 و 1392»، مجلۀ مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال هشتم، شمارۀ 15.
- بشیریه، تهمورث (1389)، «حواله کیفری؛ بررسی جرم ماده 516 قانون مجازات اسلامی»، مجلۀ آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شمارۀ 13.
- بکاریا، سزار (1397)، رساله جرایم و مجازات‌ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی، چاپ نهم، تهران: نشر میزان.
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1394)، دائره‌المعارف علوم اسلامی، جلد سوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
- جعفری، فریدون و مسعود قهرمانی (1393)، تحلیل جرم بغی در سیره علوی و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، سال دوم، شماره 8، صص 78- 63.
- حاجی‌ده‌آبادی، احمد (1384)، «قاعده درأ در فقه و حقوق امامیه»، مجلۀ حقوق اسلامی (فقه و حقوق)، شمارۀ 4.
- حبیب‌زاده، محمدجعفر (1395)، حقوق جزای اختصاصی (جرایم علیه اموال)، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
- رحیمی‌نژاد، اسمعیل (1376)، «روش تفسیر در قوانین کیفری»، مجله نامه مفید، شماره دوازدهم.
- رحیمی‌نژاد، اسمعیل و محدثه صفرخانی (1393)، بررسی جرم بغی در فقه امامیه و حقوق ایران، مجله حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره 40.
- رهبرپور، محمدرضا و حسین نورمحمدی (1397)، «چالش‌های حقوقی- قضایی جرم افساد فی‌الارض در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، مجله پژوهش حقوق کیفری، سال ششم، شماره 22.
- ساداتی، سیدمحمدمهدی (1395)، «شرایط اعمال قاعده درأ در فقه و قانون مجازات اسلامی»، مجله مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال هشتم، شمارۀ 14.
- سالارزائی، امیرحمزه و جمیله افروشته (1398)، «تحلیل تفکیک بین محاربه و افساد فی‌الارض در نظام کیفری جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، مجلۀ جستارهای فقهی و اصولی، سال پنجم، شمارۀ 14.
- شاکری، ابوالحسن و مرتضی فتحی (1392)، «از اصل قانونمندی کیفری تا آیین‌نامه‌ای شدن آن؛ بررسی آیین‌نامۀ اجرایی قانون مبارزه با پولشویی 1388» فصلنامۀ حقوق، دورۀ 43، شمارۀ 4.
- محقق‌داماد، سیدمصطفی (1391)، قواعد فقه؛ بخش جزایی، جلد چهارم، چاپ بیست و پنجم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- محقق‌داماد، مصطفی (1394)، مباحثی از اصول فقه، دفتر دوم، چاپ هفدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
- مرعشی، سیدمحمدحسن (1370)، «افساد فی‌الارض از دیدگاه قرآن و روایات عقل»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ دوم.
- مؤذن‌زادگان، حسنعلی و حامد رهدارپور (1397)، «اصل شفافیت و جایگاه آن در رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضائی، شماره 81.
- میرزایی، اقبال‌علی (1393)، «ارجاع به قانون دیگر و دشواری‌های ناشی از آن»، فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضائی، شماره 65.
- میرمحمدصادقی، حسین (1399)، حقوق جزای اختصاصی؛ جرایم علیه اموال و مالکیت، چاپ پنجاه و هفتم، تهران: انتشارات میزان.
- میرمحمدصادقی، حسین و زینب لکی (1398)، «رویکردی نوین بر ارجاع کیفری در پرتو اصل وصف گذاری منصفانه»، مجله پژوهش حقوق کیفری، دورۀ 7، شمارۀ 27.
- میرخلیلی، سیداحمد، عباس کلانتری خلیل‌آباد و محمد نظری ندوشن (1395)، «چالش‌های میان بغی فقهی و قانونی»، مجله دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 76 و 75.
- نجفی‌ابرندآبادی، علی‌حسین (1391)، تقریرات درس جرم‌شناسی، ویرایش ۶، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
- هاشمی، سیدمحمود (1376)، «محارب کیست؟ و محاربه چیست؟ (بحثى درشناخت موضوع حد محارب)»، مجلۀ فقه اهل بیت، شمارۀ یازدهم و دوازدهم.
عربی
- حر عاملی، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول.
- خمینی، سیدروح‌الله (1421ق)، تحریرالوسیله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ اول.
- خویی، ابوالقاسم (بی‌تا)، مبانی تکمله المنهاج، نجف، مطمعه الآداب.
- شهید ثانی (1419)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، جلد پانزدهم، چاپ دوم، قم: انتشارات مؤسسۀ المعارف الاسلامیه.
- شهید ثانی (1419)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، جلد چهاردهم، چاپ دوم، قم: انتشارات مؤسسة المعارف الاسلامیه.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1387). المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه.
- طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1407)، تهذیب الاحکام، جلد دوم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- محقق حلی، محمد بن حسن (1418)، مختصر المنافع، جلد اول، بیروت: مؤسسه مطبوعات الدینیه.
- محقق حلی، جعفر بن حسن (1409 ق)، شرایع الاسلام، چاپ دوم، تهران: نشر استقلال.
)