نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 دکتری حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
قطعیت و شفافیت قانون کیفری از الزامات اصل قانونمندی بوده و مستلزم تعریف بزه با حداکثر صراحت و دقت توسط مقام تقنین است. با‌این‌حال، جرم‌انگاری بازبافت و دامنه‌دار و کیفری-اداری شدن پیکره بزه، دلالت بر روی‌گردانی از پایبندی به الزامات اصل قانونمندی دارد. با وجود اساسی‌سازی اصل قانونمندی جرم و مجازات در غالب نظام‌های حقوقی، جرم‌انگاری‌های باتلاقی و آیین‌نامه‌ای شدن حقوق کیفری، علاوه بر اینکه سیاست‌گذاران جنایی را از منظر پایبندی به الزامات حاکمیت قانون به چالش می‌کشد، فهم شهروندان از متون جرم‌انگار و همچنین نحوۀ اِعمال قوانین کیفری را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. پژوهش حاضر با اتکا بر روش توصیفی‌تحلیلی، به دنبال پاسخ به این پرسش‌ها است که بسترهای تنزل جایگاه اصل قانونمندی و تمایل قانون‌گذاران به ابهام‌گرایی تقنینی و اشتراک قانون و مصوبات اداری-اجرایی در تبیین مؤلفه‌های جرم چیست؟ این تدابیر چگونه پیش‌بینی‌پذیری آثار قانون را متأثر می‌سازند؟ یافتۀ تحقیق نشان می‌دهد که امروزه به تأسی از اندیشه‌های نفی مطلق‌گرایی مانند فرانوگرایی و عمل‌گرایی، حقوق کیفری به سمت نسبی‌گرایی، انعطاف‌پذیری و اجتماعی‌شدن پیش می‌رود. همچنین پیش‌آمدهای نوین مانند گسترش قلمرو حقوق کیفری در پرتو ظهور جرایم خارج از هستۀ مرکزی حقوق کیفری مانند جرایم پیشگیرنده و فنی، با ویژگی‌هایی نظیر عدم‌قطعیت، تخصصی و فنی بودن، زمینه‌ساز باتلاقی شدن قانون و آیین‌نامه‌ای شدن حقوق کیفری شده است. تحولی که بیش‌از‌پیش به موازی‌سازی تقنینی، نقض شفافیت و قطعیت قانون و نیز هشدار منصفانه به شهروندان، منتهی می‌شود. در نهایت، جهت ایجاد توازن میان پویایی حقوق کیفری و حاکمیت قانون، رعایت ضابطه‌هایی مانند تعریف اصطلاحات (ترمینولوژی تقنینی) در متن قانون در راستای تعیین خط‌مشی مقامات اداری و نیز تعیین مدت اعتبار تفویض اختیار تعریف جرم به متون اداری-اجرایی، می‌تواند در کاهش چالش‌های انعطاف‌پذیری و آیین‌نامه‌ای شدن رکن قانونی مؤثر باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Degradation of the principle of legality In the light of the principle Emphasizing flexibility and regulation of the legal element
نویسندگان [English]
- ali saffary 1
- Zeynab Laki 2
- Razieh saberi 2
1 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The certainty and clarity of the criminal law is one of the requirements of the principle of legality and requires the definition of the crime with maximum clarity and accuracy by the legislature. However, the open texture criminalization and the widespread and criminal-administrative of the actus reus implies a shift away from adhering to the requirements of the principle of legality.
Relying on a descriptive-analytical method, the present study seeks to answer the questions that what are the contexts of degradation of the principle of legality and the tendency of legislators to legislative ambiguity and the sharing of law and administrative-executive approvals in explaining the components of crime?
Findings show that today, Influenced by the ideas of the negation of absolutism such as postmodernism and pragmatism, criminal law moves toward relativism, flexibility, and socialization.. Also, new developments such as the expansion of the realm of criminal law in the light of the emergence of crimes outside the core of criminal law, such as preventive and technical crimes, with features like uncertainty and specialization and technicality, It has paved the way for the swamping and the regulation of criminal law. A change that is increasingly leading to Legislative parallelism and violations of the transparency and certainty of the law, as well as a fair warning to citizens.
Finally, in order to strike a balance between the dynamics of criminal law and the rule of law, observance of criteria such as the definition of terms (legislative terminology) in the text of the law in order to determine the policy of administrative officials and
Also, determining the validity period of delegating the authority to define crime to administrative-executive texts can be effective in reducing the challenges of flexibility and becoming a legal pillar. regulation of the legal element..
کلیدواژه‌ها [English]
- regulation of the legal element
- Open Context Law
- Legal Swamp
- Administrative Definition of Crime
- Fair Warning
- اردبیلی، محمدعلی (1395)، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ پنجاهم، تهران: نشر میزان.
- آقابابایی، حسین (1390)، «امنیت، آزادی شخصی و مدیریت خطر جرایم امنیتی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی (یادنامه دکتر‌رضا نوربها)، ضمیمۀ 56.
- آنسل، مارک (1395)، دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ پنجم، تهران: نشر‌گنج دانش.
- آهی، محمد و فاطمه مهربانی‌ممدوح (1393)، «عمل‌گرایی در‌کلیله و دمنه»، متن پژوهی ادبی، سال 18، شمارۀ 61.
- بابایی، پرویز (1390)، فرهنگ اصطلاحات فلسفه، چاپ سوم، تهران: نشر‌نگاه.
- بریجانیان، ماری (1373)، فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، چاپ دوم، تهران: مؤسسه علوم انسانی و مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- بکاریا، سزار (1395)، رساله جرایم و مجازات‌ها، ترجمه: محمدعلی اردبیلی، چاپ هشتم، تهران: نشر‌میزان.
- بیکس، برایان (1389)، فرهنگ نظریه حقوقی، ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر‌نی.
- پاک‌نیت، مصطفی (1392)، مبانی و آثار افتراقی شدن دادرسی کیفری، رساله برای دریافت درجه دکتری، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
- پرادل، ژان (1394)، تاریخ اندیشه‌های کیفری، ترجمه: علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دهم، تهران: نشر سمت.
- محمودی جانکی، فیروز (1393)، «ﺟﺮم‌اﻧﮕﺎریﺣﻖﻣﺪار؛ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮﻧﻈﺮﯾﮥ آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺣﻘﻮﻗﯽ»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره نهم.
- جعفری، امین و اصغر احمدی (1397)، «نقد سیاست کیفری تقنینی و قضایی ایران در‌جرم‌انگاری و تعیین کیفر‌شکار و صید گونه‌های جانوری»، پژوهشنامۀ حقوق کیفری، سال نهم، شمارۀ دوم، شمارۀ ۱۸.
- جعفری، مجتبی (1395)، «چالش‌های فرانوگرایانه اصول بنیادین حقوق کیفری»، مطالعات حقوق کیفری و جرمشناسی، شمارۀ 6.
- حسینی، سید‌محمد (1394)، سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران، چاپ چهارم، تهران: نشر دانشگاه تهران.
- دریانورد، سیده وحیده و علی صفاری (1392)، «بررسی جرم دستکاری در بازار بورس»، مقاله در: دایره‌المعارف علوم جنایی (مجموعه مقالات علوم جنایی کتاب دوم)، چاپ نخست، تهران: نشر‌میزان.
- خسروی، احمد و حامد نوروزی (1399)، «حق بر فهم قانون»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 84، شمارۀ 111.
- دلماس-مارتی، می‌ری (1393)، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی‌ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران: نشر‌میزان.
- رحیمی‌نژاد، اسماعیل و سالار صادقی (1396)، «حقوق کیفری در‌سنجه جرمشناسی پست‌مدرن»، پژوهشنامۀ حقوق کیفری، سال هشتم، شمارۀ اول.
- رهدارپور، حامد و حسنعلی موذن‌زادگان (1397)، «ارجاع‌دهی قانون کیفری به شرع و تأثیر آن بر‌کیفیت قانون»، در: چکیده مقالات همایش تحولات حقوق کیفری کشورهای اسلامی در‌پرتو تعامل شرع و قانون، تهران: نشر‌میزان.
- روستایی، مهرانگیز و حامد رحمانیان (1396)، «جرم‌های زیست‌محیطی»، در دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، چاپ‌اول، نشر‌میزان.
- شاملو، باقر (1392)، «تحول در اصولگرایی علم حقوق در پرتو پست مدرنیسم»، در دایرة المعارف علوم جنایی (مجموعه مقالات علوم جنایی)، زیر‌نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، کتاب دوم، تهران: نشر میزان.
- شهابی، مهدی (1392)، «از حقوق مدرن تا حقوق پست مدرن؛ تأملی در مبانی تحول نظام حقوقی»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، دورۀ 16، شمارۀ 152.
- صدر‌توحیدخانه، محمد (1388)، «حقوق در چنبره دشمن»، در‌تازه‌های علوم جنایی (مجموعه مقالات تازه‌های علوم جنایی)، زیر‌نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران: نشر میزان.
- صیقل، یزدان (1397)، تحلیل حقوقی-جرم‌شناختی جرم در جامعه‌مخاطره‌آمیز، رساله برای دریافت درجه‌دکتری، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
- فلاحی، احمد (1395)، اصل ضرورت در جرم‌انگاری، چاپ نخست، تهران: نشر دادگستر.
- لازرژ، کریستین (1392)، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ چهارم، تهران: نشر میزان.
- لو، لئون (1395)، حاکمیت قانون چیست؟، ترجمه: بردیا گرشاسبی، چاپ نخست، تهران: انتشارات سارگل.
- مشکات، عبدالرسول (1390)، درآمدی بر مکاتب و اندیشه‌های معاصر، چاپ دوم، تهران: نشر سمت.
- موذن‌زادگان، حسنعلی و حامد راهدار‌پور (1397)، «اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در‌رویه قضایی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران»، فصلنامۀ دیدگاه‌های حقوق قضایی، دورۀ 23، شمارۀ 81.
- میرمحمدصادقی، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص، چاپ یازدهم، تهران: نشر میزان.
- نجفی ابرندآبادی، علی حسین (1392)، «جرمشناسی حقوقی (درآمدی بر جرمشناسی حقوق کیفری عمومی)»، در: دایرة‌المعارف علوم جنایی (مجموعه مقالات علوم جنایی کتاب دوم)، زیر‌نظر علی‌حسین‌نجفی‌ابرندآبادی، چاپ نخست، تهران: نشر‌میزان.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۹۲)، «درآمدی بر پژوهش در نظام عدالت کیفری؛ فرصت‌ها و چالش‌ها»، در: مجموعه مقالات بایسته‌های پژوهش در‌نظام عدالت کیفری، تهران: نشر‌میزان.
- نجفی‌ابرندآبادی، علی حسین و حسین گلدوزیان (1397)، «جرمشناسی پست‌مدرن و رویکرد‌آن به علت‌شناسی جنایی»، پژوهش حقوق کیفری، سال 6، شمارۀ 23.
- الهام، غلامحسین و محسن برهانی (1397)، درآمدی بر‌حقوق جزای عمومی، جلد نخست، چاپ نخست، تهران: نشر میزان.
- هوساک، داگلاس (1390)، جرم‌انگاری افراطی، ترجمه محمد تقی نوری، چاپ نخست، تهران: انتشارات مجد.
انگلیسی
- Ashworth, A. (2006). Principles of Criminal Law, (5th edition). Oxford University Press, 88.
- Card, R. (2014). Card, Cross & Jones Criminal law (21th ed). Oxford University Press.
- Child, J., & Ormerod, D., (2019). Smith & Hogan's Essentials of Criminal Law. Oxford University Press, 25-26.
- Clifford, M. (1998). Environmental Crime, Enforcement, policy and Social Responsibility. Gaithersburg, Md.: Aspen Publishers, 10.
- Damiano, C. (2009), The Many Faces of the Codification of Law in Modern Continental Europe, Published in: D.
- Desportes, F., & Francis, L. G. (2008). Droit Pénal Général. Economica, 128-129.
- Fletcher, G. P. (2000), Rethinking Criminal Law, Oxford University Press ,135.
- C, Jean, P. (2002) European Criminal Law, Cluwer Law International, 357
- Grossi, P. (2010). The Foundations of the modern legal system. A History of European Law. Willey-Blackwell,.85-86.
- Harno, A. J. (1951). Some Significant Developments in Criminal law and Procedure in the Last Century. Journal of Criminal of Criminal Law and Criminology, 42 (4), 428.
- Hassemer, W. (2014). The Harm Principle and the Protection of ’Legal Goods’ (Rechtsgüterschutz): German perspective. In Simester A. P. et al (eds), Liberal criminal theory, essays for Andreas von Hirsch. Oxford: Hart Publishing, 196.
- Husak, D. (2004). Crimes Outside the Core. Tulsa Law Review, Issue 4 Twenty-Five Years of George P. Fletcher's Rethinking Criminal Law, Volume 39, 756,768.
- Margaret Prebble, Z. (2018). Overlapping criminal offences and gendered violence: what is overlap and when is it part of the problem of overcriminalisation?, University of British Columbia, 53-70
- Morrison, T. W. (2001). Fair Warning and the Retroactive Judicial Expansion of Federal Criminal Statutes.
- Nuotio, K. (2010). Theories of Criminalization and the Limits of Criminal Law: A Legal Cultural Approach. In R.A.
- Pirrong, C, (2010) Energy Market Manipulation; Definition, Diagnosis &Deterrence; Energy Law Journal, Vol. 31, No.1, 3
- Rush, J. (2017) Section 7 of the United Kingdom Bribery Act 2010; A, Fair Warning, Perlustration, The Yale Journal of International Law Online, vol 43;1. 6.
)