نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا(س) تهران ایران

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

عدم ایفای برخی وظایف زوج مانند انفاق یا برقراری روابط جنسی (نشوز زوج)، سبب تزلزل رابطۀ زناشویی شده و موجبات اضرار زوجه را فراهم می‌آورد. با وجود اشارات قرآن، روایات و فقه امامیه، این امر در قوانین موضوعه و رویۀ قضایی ایران چندان شناخته شده نیست. در صورتی که زوج به‌موجب عقد نکاح تعهدی در برابر زوجه داشته باشد و با وجود توانایی بر انجام آن از این کار خودداری ورزد، می‌توان او را ناشز دانست. ترک انفاق، خودداری از برقراری رابطۀ جنسی، سوءمقاربت، بداخلاقی و... مصادیقی از نشوز زوج هستند. در قوانین فعلی برخلاف تعهدات مالی که تخلف از آن‌ها ضمانت‌اجراهای مؤثر و حتی مجازات را در پی دارد، در خصوص تعهدات غیرمالی مانند ترک رابطۀ جنسی با وجود توانایی زوج، ضمانت‌اجرای مؤثری پیش‌بینی نگردیده است. با تکیه بر مقررات فعلی می‌توان نشوز زوج را از موجبات عسر و حرج زوجه تلقی کرد و حتی پا را فراتر نهاد و زوج ناشز را به‌دلیل نقض تعهد کلی حسن معاشرت الزام به انجام تکالیف یا طلاق نمود و از بلاتکلیفی زوجه پیشگیری نمود. با شناسایی نهاد نشوز زوج در قانون و تعیین مصادیق و ضمانت‌اجرای آن می‌توان این نهاد را در حقوق موضوعه نیز به رسمیت شناخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Rules of Husband’s Disobedience in Iranian Law

نویسندگان [English]

  • kadijeh mozafari 1
  • Zeinab Hoseini 2

1 department of law. social and economy sciences faculty. Alzahra university. Tehran, Iran

2 Master of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Husband who do not perform certain duties such as payment or sexual relations, cause marital maladjustment and ultimately causes the wife to be dammaged. Despite the attention to this subject in Qur'an, traditions and Shia jurisprudence, it is not well known in Iran's laws and jurisprudence.when a husband does not perform his duties while he has ability to do so, there is a disobedience. Refuse to pay or to have sex, abusing sexuality, being indifferent etctra are examples of disobedience. In current laws financial obligations have been guaranteed by effective performance and even punishment, but there is no guarantee for effective implementation of non-financial obligations such as having sex. On the other hand, on the basis of the current rules, it can be considered that the husband's disobedience leads to distress and constriction of his wife. And on the other hand, this is the violation of the general obligation of Good companionship, so judges for Preventing uncertainty and suspension of wife, can issue divorce, even without proof the distress and constriction. It is also possible to take a more fundamental step by identifying the disobedience in Iranian law, specifying the examples and guaranteeing its implementation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Disobedience
  • Divorce
  • Family Law
  • Distress and Constriction
  • احمدیه، مریم و محمد اسحاقی (۱۳۹۵)، «تطورات مفهوم نشوز در ادوار مختلف فقه شیعه»، مجلۀ مطالعات زن و خانواده، دورۀ 4، شمارۀ 1.
  • اله مرادی، ام بنین و سیف‌الله احدی (۱۳۹۴)، «اختیار قاضی برای طلاق در صورت نشوز زوج و مشروط نبودن آن به عسر و حرج زوجه»، مجلۀ فقه و حقوق خانواده، سال20، شمارۀ 62.
  • امیری، حسین (1389)،«حقوق جنسى زن و شوهر در اسلام»، ماهنامۀ معرفت، سال 19، شمارۀ 154.
  • توجهی، عبدالعلی (1389)، «لزوم جرم‌انگاری نشوز زوج»، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، دورۀ 12، شمارۀ 48.
  • ثمنی، لیلا (1397)، «مضاجعه و چالش‌های آن در فقه امامیه»، مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، سال 1، شماره 2.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۶۳)، ترمینولوژی حقوق، تهران: نشر بنیاد راستاد.
  • حبیبی تبار، جواد و انسیه فراهانی (1394)، «قانون حمایت خانواده و ضمانت‌اجرای مؤثر در مورد نشوز زوج»، مجلۀ مطالعات اسلامی زنان و خانواده، دورۀ 2، شمارۀ 1.
  • خمینی، روح الله (1392)، ترجمه تحریرالوسیله (کتاب النکاح)، جلد 2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
  • شاکری گلپایگانی، طوبی، کاردوانی، راحله و وکیلی، وحید (۱۳۹۳)، «بررسی فقهی-حقوقی گستره نشوز زوجین و شیوه مواجهه با آن»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، شمارۀ ۶۴.
  • شریعتی، الهام، ولی حصاری، مرضیه (1396)، حقوق جنسی زوجین در فقه و حقوق موضوعه، تهران: انتشارات خورسندی.
  • شکری، فریده و رقیه سادات مؤمن (1390) «نقش قاعدۀ لاضرر در حق خودداری زن از تمکین خاص»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، شمارۀ 51.
  • صادقی موحد، خدیجه، سیدمحمد صدری، احمد باقری و حیدر امیرپور (1397) «امکان سنجی جرم‌انگاری درحوزه حقوق خانواده»، مجلۀ پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شمارۀ 54.
  • صفایی، حسین و امامی، اسدالله (۱۳۹۳)، مختصر حقوق خانواده، تهران: نشر میزان.
  • طباطبائی، سید محمدحسین (۱۳۴۸)، ترجمه تفسیر المیزان، محمدجواد حجتی کرمانی، جلد2، قم: مؤسسه مطبوعات دارلعلم.
  • کاتوزیان، ناصر (1381)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: نشر میزان.
  • کاتوزیان، ناصر (۱۳۹۲)، حقوق خانواده، جلد ۱، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ 3.
  • محقق داماد، سید مصطفی (۱۳۹۰)، بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران: نشر علوم اسلامی.
  • معاونت آموزش قوه قضائیه (۱۳۸۸)، رویۀ قضایی ایران در ارتباط با دادگاه‌های خانواده، جلد 9، تهران: انتشارات جنگل.
  • مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۸۸)، شرح آیات منتخب قرآن کریم، تهران: انتشارات نشتا.
  • مهدوی، حمید (۱۳۹۳)، فرهنگ مبین، تهران: نشر احسان.
  • نوبهار، رحیم و ام‌البنین حسینی (1394)، «قاعده لزوم معاشرت به معروف در روابط زن و شوهر»، فصلنامۀ خانواده پژوهی، دورۀ 11، شمارۀ 1.
  • نوبهار، رحیم و ام‌البنین حسینی (1397)، «حدود روابط جنسی زن و شوهر در چهارچوب قاعده معاشرت به معروف»، فصلنامۀ خانواده پژوهی، دورۀ 14، شمارۀ 1.
  • هدایت نیا، فرج‌الله و سیدجواد سیدعلی‌زاده گنجی (۱۳۹۲)، «نشوز زوج در فقه و حقوق خانواده جمهوری اسلامی ایران»، مجلۀ حقوق اسلامی، دورۀ 10، شمارۀ 37.
  • وحیدی فردوسی، عبدالهادی و نعیمی، زکیه (1399)، «نقدی بر سیر تکوین حقوق خانوادۀ ایران در دوران معاصر»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 84، شمارۀ 110.

عربی

  • ابوالفتوح رازی، حسین ابن علی (1365)، روض الجنان و روح الجنان، جلد6، مشهد: آستان قدس رضوی (بنیاد پژوهش‌های اسلامی).
  • ازهری،محمد ابن احمد (بی‌تا)، تهذیب اللغه، جلد۸، بیروت: دار احیا التراث العربی.
  • حر عاملی، محمد ابن الحسن (۱۴۰۳)، وسائل الشیعه، جلد ۱۴ و ۱۵، قم: المکتبه الاسلامیه.
  • حویزی، عبدعلی بن جمعه (۱۴۱۵)، تفسیر نور الثقلین، جلد۱، قم: نشر اسماعیلیان.
  • شبیرى زنجانى، سید موسی (1419ق)، کتاب نکاح، جلد5، قم: مؤسسه پژوهشى رأى‌پرداز.
  • شوشتری، محمدتقی (1406ه.ق)، النجعه فی شرح المعه، جلد۹، تهران: مکتبه الصدوق.
  • طوسی، محمدبن حسن (۱۴۱۳ ه.ق) التبیان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  • طیب، سید عبدالحسین (1378)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، جلد 6، تهران: انتشارات اسلام‌‌.‌
  • فراهیدی، خلیل ابن احمد (۱۳۸۳)، العین، جلد۱و6، قم: نشر هجرت.
  • قمی مشهدی، محمدبن محمدرضا (۱۳۶۸)، کنزالدقائق و بحر الغرائب، جلد۳، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
  • کلینی رازی، محمد ابن یعقوب بن اسحاق (1388)، فروع کافی، جلد 6، تهران: نشر قدس.
  • محقق حلی، جعفربن حسن (۱۳۴۶)، شرایع الاسلام، ابوالقاسم ابن احمد یزدی، تهران: دانش‌پژوه.
  • نجفی، محمدحسن بن باقر (۱۳۶۲)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد۳۱، بیروت: دار احیاء التراث العربی.