نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه شهرکرد

چکیده

نسخ قانون در اصطلاح حقوقی و در بیانی ساده عبارت است از: بی اعتبار شدن قانونی که در تاریخ معیّن وضع شده به وسیله قانونی دیگر که پس از آن وضع می‌شود. برخلاف آنچه شایع و مشهور شده است، تقسیم نسخ به دو نوع صریح و ضمنی قابل دفاع نیست. زیرا مطابق مفهوم نسخ، فقط قانونگذار می‌تواند قانونی را که خود پیش‌تر وضع کرده است، نسخ نماید و این مهم زمانی محقق می‌شودکه به صراحت اعلام شود: این یا آن قانون منسوخ است؛ تنها در این صورت نسخ قانون واقع شده و  اعتبار آن زایل می شود. لیکن، نسخ ضمنی قانون که در پی تفسیر قوانین متعارض و ناتوانی از جمع آنها اعلام می‌شود، نه از اقسام نسخ قانون که از قواعد تفسیر و رفع مغایرت قوانین است. بر این مبنا، ماهیت نسخ یکی بیش نیست اما، به گونه‌ها یا صورت‌های مختلف ظاهر می شود؛ بر این مبنا، چنانچه کلیة ماده‌ها و مقررات یک قانون منسوخ گردد، نسخ کلی آن محقق است. لیکن، در صورت وقوع نسخ جزئی قانون، نه تمامی مقررات آن بلکه دست کم یک حکم و یا چند ماده‌ قانون یا بخش‌هایی از آن نسخ می‌شود. به‌علاوه، با لغو شدن قانون معین نسبت به برخی افراد و موضوعات معین، نسخ نسبی یا تخصیص آن محقق است. بالاخره اینکه برخی قوانین، برحسب طبیعت خود، به تبع قانون دیگر منسوخ می شوند. درنتیجه، صورت‌های نسخ قانون عبارت است از: نسخ کلی، نسخ جرئی، نسخ نسبی و نسخ تبعی قانون. به علاوه، نسخ تبعی در مورد قوانین تفسیری، اذنی، مکرر و قوانین احاله کننده صادق است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Concept and Types of RePealing Law

نویسنده [English]

  • Eghbalali Mirzaee

چکیده [English]

By repealing a law it ceases to be valid and by wich the law's life terminate. In traditional approach abrogation takes in two manners: expressly and impliedly. This Thesis effort is to amend this theory. Abrogation is only express and it takes when legislator specify repealed law.       But when judge cannot reconcile between two conflicting laws, his main task is to override one of them.Regarding the purport of laws and argueing pro or con alaw in persuasive manner is exclusive way to proclaim tacit abrogation or predomination of it.       Indeed judge has not authority to rescind law. Therefore implied repealing is matter of construction and metaphorical expression.        Abrogation takes in four manners: Total, partial, subordinative and relative. By total abrogation legislator repeals abody of laws. Wereas in partial repeal only some sections of a law is abrogated. In subordinate repealing one law is rescineded, ipso facto, in subject to another law. Finally relative abrogation (=derogation) is abolishing of a law, as by subsequent act wich limits its scope

کلیدواژه‌ها [English]

  • Statute
  • Repeal
  • Amending
  • Derogation
  • Interpretation
-        ابن حلاق، وائل، تاریخ تئوری‌های حقوقی اسلامی، ترجمه محمد راسخ، نشر نی، چاپ اول، 1386.
-        باریک‌لو، علیرضا، حقوق مدنی (1)؛‌ اشخاص و حمایت‌های حقوقی آنان، مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ سوم، 1387،
-        جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دایره‌المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، بنیاد استاد، 1357.
-        _________________، حقوق اموال، تهران، گنج دانش، 1355.
-        جناتی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، کیهان،1370.
-        شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، چاپ پنجم، نشر میزان، 1382.
-        شهیدی، مهدی، حقوق مدنی، جلد اول: تشکیل قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، چاپ چهارم، 1384.
-        _________، حقوق مدنی، جلد سوم؛ آثار قراردادها و تعهدات، انتشارت مجد، 1382.
-        صفایی، سید حسین؛ و سیدمرتضی قاسم‌زاده، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، انتشارات سمت، 1382.
-        عراقی، سید عزت‌الله ، حقوق کار (1)، انتشارات سمت، چاپ اول، 1381.
-        کاتوزیان، ناصر، فلسفة حقوق، جلد دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1377.
-        _________، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1382.
-        _________، قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1379.
-        میرزائی، اقبال‌علی، تخصیص قانون، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 2، دوره 40، 1389.
-        ___________، مبانی فلسفی تفسیر قانون، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، سال ششم، شماره 20 و 21، بهار و تابستان 1390.
-        الانصاری، عبدالعلی محمد بن نظام‌الدین ، فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت فی اصول الفقه ، المطبعه الامیریه ، مصر، 1322ق.
-        الباجی، ابوالولید سلیمان بن خلف، احکام الفصول فی احکام الاصول، دارالغرب الاسلامی، بیروت، 1407 ق.
-        البصری، ابی الحسین محمد بن علی، المعتمد فی اصول الفقه، به تصحیح شیخ خلیل المیس، جلد 1، دارالکتب العلیمه، بیروت، 1983.
-        رحیم، محمدحسین بن محمد، فصول الغرویه فی اصول الفقهیه، چاپ سنگی، بی‌تا.
-        شافعی، ابن ادریس، الرساله، تصحیح احمد محمد شاکر، مصطفی البابی الحلبی، مصر،1240 ق.
-        شبلی، محمد مصطفی، اصول الفقه الاسلامی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1986.
-        علم‌الهدی، سید مرتضی، الذریعه الی اصول الشریعه، جلد اول، تحقیق دکتر ابوالقاسم گرجی، دانشگاه تهران، 1362.
-        غزالی، ابو حامد محمد، المستصفی من علم الاصول، تصحیح دکتر محمد یوسف نجم، دار صادر للطباعه و النشر، ج 1و 2، بیروت، 1322ق.
-        مجاهد طباطبایی، سید محمد، مفاتیح الاصول، چاپ سنگی، 1229ق.
-        میثمی عراقی، محمود بن جعفر، قوامع الفضول عن وجوه حقایق الاصول، چاپ سنگی، 1305ق.
 
-        Beudant, R. Course de Droit Civil Francis, T. 1, Paris, 1934.
-        Bix, Brian, Jurisprudence: Theory and Context, sweet and Maxwell, London, 1996.
-        Burton , John , The  Sources  of  Islamic Law: Islamic  Theories  of  Abrogation , Edinburg  University  Press, 1990.
-        Dalloz Encyclopedie Juridique, Rrepertoire de Droit Civil, Tome IV, Paris, 1973.
-        Johnson, Conard, Philosophy of Law, Macmillan, New York, 1993.
-        Kemp, Allen, Carleton, Law in the Making, Oxford, University Press, 1970.
-        Marty, G. and Raynaud, P. Droit Civil, T. 1: Introduction General, Sirey, 1972.
-        Mazeand, Hanry, and Jean Chabas, Francois, le Course de Droit Civil T. 1: Introduction al’etud du Droit Civil, Paris, 2000.
-        Mc leod, Ian, Legal Method, Macmillan Press, London, 1999.
-        Nectoux, J. Boucly, F. and Vismard, M. Jurisprudence Fancais T.4.sirey, Paris, 2001.
-        Raz, Joseph, the Concept of a Legal System, Oxford, 1977.
-        Thornto, g. c. Legislative Drafting, London, 1970.