عذرخواهی به‌عنوان یکی از شیوه‌های جبران خسارت معنوی در مسئولیت مدنی

اکبری آرائی, منصور; نیک خواه, رضا; جعفرزاده, سیامک

doi:10.22106/jlj.2020.99325.2490

عذرخواهی به‌عنوان یکی از شیوه‌های جبران خسارت معنوی در مسئولیت مدنی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

² استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

10.22106/jlj.2020.99325.2490

چکیده

یکی از ابزارهای جبران خسارات معنوی، عذرخواهی است که نقش مهمی هم در ترمیم دردهای روحی زیان‌دیده و هم در بهبود روابط وی با واردکنندۀ زیان دارد. در حقوق ایران، قانون‌گذار به این شیوه توجه کرده است و در مادۀ 10 قانون مسئولیت مدنی به دادگاه‌ها اختیار داده شد تا در صورت ورود خسارت معنوی، در ضمن حکم، واردکنندۀ زیان را به عذرخواهی ملزم کنند. با وجود این، در قانون، عذرخواهی تعریف نشده و شرایط آن مشخص نگردیده است. کشورهایی چون کانادا و آمریکا در این زمینه پیشرو بودند و از ابزار عذرخواهی در تسکین دردهای روحی بهره جسته‌اند و در تعریف و تبیین آن مطالعات زیادی انجام دادند. ما در تحقیق حاضر ضمن بررسی مفهوم و شرایط عذرخواهی، نقش آن را در نظام مسئولیت مدنی و در التیام وضعیت روحی زیان‌دیده و اثراتش بر رفتار واردکنندۀ زیان و فرایند آن در دادگاه‌ها، مطالعه می‌کنیم. به‌عنوان نتیجه می‌توان گفت که از طرفی، قانون‌گذار ایران باید عذرخواهی را تعریف کند و از طرفی هم باید بر نقش رویۀ قضایی تأکید کرد تا بدون تردید و در صورت اقتضا به عذرخواهی به‌عنوان یکی از شیوه‌های جبران خسارت معنوی حکم دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

“Apology” as a Mental Damage Compensation in Civil Liability Zone

نویسندگان [English]

Mansour Akbari Araei ¹
reza nikkhah ²
siamak jafarzadeh ²

¹ Ph.D. Student in Private Law, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran

² Assistant Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Literature and Humanities, Urmia University, Urmia, Iran

چکیده [English]

One way of mental damage compensation is apology. Apology plays an important role in healing mental and emotional pain of victims and has a detrimental effect on their relationship with the wrongdoer. This has been the subject of legislative attention in the Iranian law and in case of mental damage article 10 of the Civil Liability Act gives the court the authority to force the wrongdoer to apologize for the loss. However, apology has not yet been defined and its terms has not considered in the country’s laws. Other countries such as Canada and the US are the leading countries in this case and have used the apology as a tool to relieve mental pains. A lot of research has been done for defining and explaining the term “apology” till now. In this research we’ll study the notion and terms of apology and its role in mental damage compensation of the victim and its effects on wrongdoer behavior and also the process of apology in the court. In conclusion, on one hand, the Iranian legislator must define the apology and on the other hand, the role of judicial procedure must be emphasized so that apology will become one of the methods of spiritual compensation if necessary.

کلیدواژه‌ها [English]

Apology
Emotion damage
Mental Pains
Civil Liability

مراجع

فارسی
- اسدی، لیلا (1388)، «جبران خسارت ناشی از جرم در دادرسی‌های کیفری بین‌المللی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شماره ۶۸.
- اصغری، فخرالدین (138)، «جبران خسارت معنوی در حقوق ایران»، پژوهشنامۀ علوم انسانی و اجتماعی، سال سوم، شماره نهم و دهم.
- ایزانلو، محسن و جباری‌زاده، روزبه (1390)، «مسئولیت مدنی و ورشکستگی»، نشریۀ مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دوره 2، شماره 1.
- اکبری، میثم و شهبازی‌نیا، مرتضی (1393)، «تراضی اصحاب دعوا در پایان دادن به دادرسی مدنی»، فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره هفتم.
- افشار، حسن (1394)، مسئولیت مدنی جبران خسارت معنوی در حقوق ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
- ابراهیمی، توپا (1388)، درآمدی بر خسارت معنوی در حقوق ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات آثار اندیشه.
- بادینی، حسن (1391)، «مسئولیت مدنی ناشی از نقض حقوق معنوی مربوط به شخصیت و حقوق بشر»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 42، شمارۀ 1.
- پروین، فرهاد (1380)، خسارات معنوی در حقوق ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات ققنوس.
- جنیدی، لعیا و نسترن غیاثوند (1396)، «داوری پذیری در نظام حقوقی ایران با تأکید بر رویۀ قضایی»، حقوق تطبیقی دانشگاه مفید، دوره ۵، شماره ۱۰۸.
- حبیبا، سعید و علیرضا صالحی‌فر (1392)، «رویکردهای جبران خسارت ناشی از خطاهای مدنی مرگ آفرین، مطالعه تطبیقی در حقوق مسئولیت مدنی ایران و ایالات متحده آمریکا»، مجلۀ مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دوره 4، شماره 1.
- خادم، مهدی و هدایت‌اله سلطانی‌نژاد (1392)، «اصل قابلیت جبران کلیه خسارات»، مبانی فقهی حقوق اسلام، سال ششم، شمارۀ 12.
- زندی، بهمن و همکاران (1396)، «راهبرد کارگفت عذرخواهی در زبان کردی از دیدگاه زیان شناسی اجتماعی»، دوماهنامۀ فرهنگ و ادبیات عامه، سال 5، شماره 17.
- سلطانی‌نژاد، هدایت االله (1380)، مسئولیت مدنی خسارت معنوی، چاپ اول، تهران: انتشارات نورالثقلین.
- صفایی، حسین و حانیه ذاکری‌نیا (1394)، «بررسی تطبیقی شیوه‌های جبران خسارت در مسئولیت مدنی غیرقرادادی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دوره 45، شماره 2.
- قاسم زاده، مرتضی (1388)، الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد، چاپ هشتم، تهران: نشر میزان.
- کاتوزیان، ناصر (1389)، وقایع حقوقی- مسئولیت مدنی، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- مظفری، خدیجه و عباس میرشکاری (1396)، «مسئولیت مدنی ناشی از ورود زیان بدنی به متوفی»، فصلنامۀ مطالعات حقوق خصوصی، دوره 47، شماره 2.
- موسوی، محمد (1381)، «ضرر و زیان ناشی از جرم»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شماره ۴۰.
- نیک فرجام، زهره (1392)، «جبران خسارت معنوی در فقه و حقوق»، مجلۀ مبانی فقهی حقوق اسلامی، شمارۀ 11.
- نجفی فتاحی، صمد ‌(1383)، «جبران مادی خسارت معنوی در نظام حقوقی ایران»، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 186 و 187.
انگلیسی
- Beverly, Engel, (2002), The Power of Apology: Healing Steps to Transform All Your Relationships, Published by Wiley and Sons, New York.
- Berryman, J., Mitigation, (2017), “Apology and the Quantification of non-pecuniary damages”, onati socio-legal series, v.7, n.3.
- Bolstad, Max, (2000), “Learning from Japan: The case for increased use of apology in mediation”, Clev. St. L. Rev. 48.
- Carroll, Robyn. (2013), “Apologies as a legal remedy”, Sydney L. Rev.35.
- David, S, Clark (2007), “Encyclopedia of Law and Society: American and Global Perspectives”, (Three Volume Set) (v. 1-3) 1st Edition.
- Eve Garrard and David McNaughton (2003), “In defense of unconditional forgiveness”, 103(1) proceedings of the Aristotelian Society.
- Gra?a, Sofia, Lawton-Barrett, Kevin, O'Neill, Martin,(2012), Tong Blackstone's Handbook for Policing Students (2013), 7th (seventh) Edition.
- Helmreich, Jeffrey S. (2012), "Does ‘Sorry’Incriminate? Evidence, harm and the meaning of apologies”, Cornell Journal of Law and Public Policy, 21.3.
- Jeffrey J., Rachlinski, (2013), “contrition in the courtroom: do apologies affect adjudication?, cornell law faculty publications.
- Jehle, Alayna and miller, monica, (2006), “Apologies in the legal system: Helping offenders, victims and the community”, Restorative Directions Journal.
- Jones, Douglas, (2001), “expert determination and arbitration, arbitration”, the journal of the chartered institute of arbitration.
- Lazare, Aron, (2005), On apology, Oxford University Press, USA.
- Leslie H. Macleod (2008), a time for apology: the legal and ethical implications of apologies in civil cases.
- Levi, Deborah L. (1997), “The role of apology in mediation”, NYUL Rev. 72.
- Long Zhiting, (2016), “Analysis on responsibility of apology”, higher education of social science, Vol. 11, No.2, pp 28-31.
- O Hara, Erin Ann and Douglas Yarn, on apology and consilience, 777 wash.L. Rev, 2002.
- Petrucci, Carrie J. (2002), “Apology in the criminal justice setting: Evidence for including apology as an additional component in the legal system”, Behavioral sciences & the law,20.4.
- Prue Vines, (2007), “the power of apology: mercy, forgiveness or corrective justice in the civil liability arena?”, the journal of law and social justice, Vol 1, art 5.
- Qetz, Russell J, (2007), “uniform apology act, presented at the uniform law conference of Canada”, civil law section, Charlottetown, Prince Edward Island.
- Robyn Carroll, Alfred Allan, Margaret Halsmith (2017), “apology, meditation and the law: resolution of civil disputes”, onati socio- legal series, v. 7, n.3.
- Rehm, Peter H., and Denise R. Beatty (1996), “Legal consequences of apologizing”, J. Disp. Resol.
- Stephen D Sugarman, (2014), “Tort Damages for Non-Economic Losses”, Comparative Tort Law.
- Slocum, Debra, Alfred Allan, and Maria M. Allan (2011), “An emerging theory of apology”, Australian journal of psychology, 63.2.
- Smith N, (2005), the Categorical apology, 36(4) journal of social philosophy, 473.
- Shuman, Daniel W. (1991), “The role of apology in tort law”, Judicature, 83.
- Tavuchis, Nicholas, (1991), Mea culpa: A sociology of apology and reconciliation. Stanford University Press.
- Wagatsuma, H., & Rosett, A., (1986), “The implications of apology: Law and culture in Japan and the United States”, Law & Soc'y Rev., 20.
- Wei M, doberrymanctors, (2007), “apologies and the law: an analysis and critique of apology laws”, journal of health law, social science research network.
- White, Brent T. (2014), “Say you're sorry: court-ordered apologies as a civil rights remedy”, Cornell L. Rev. 91, 2005.
- Zwart-Hink, Andrea, Arno Akkermans, and Kiliaan van Wees. “Compelled apologies as a legal remedy: some thoughts from a civil law jurisdiction”, UW Austl. L, Rev. 38.