نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه حقوق خصوصی و اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

روش‌های جدید در حوزۀ باروری از قبیل روش‌ باروری داخل رحم یا روش تزریق اسپرماتوزوئید به داخل سیتوپلاسم تخمک سبب شده است تا حقوق‌دانان و فقها به بررسی و اظهارنظر در مورد ابعاد مختلف حقوقی فرزندانی که از این ‌روش‌ها متولد می‌شوند، بپردازند. تابعیت فرزندی که متولد می‌شود (تابعیت تولدی) یکی از ابعادی است که نیازمند تحلیل حقوقی است. مشخص‌شدن این مهم، مستلزم مشخص‌شدن نسب پدری طفلی است که از این‌ روش‌ها حاصل می‌شود؛ زیرا قانون‌گذار ایرانی ملاک تابعیت کشور ایران را نسب پدری طفل به شمار می‌آورد. درصورتی که جنین حاصل از اسپرم پدر ایرانی و تخمک مادر ایرانی باشد، فرزند ایرانی است و در صورتی که جنین، حاصل از اسپرم پدر ایرانی و تخمک زن غیرایرانی باشد، در این حالت نیز فرزند ایرانی است؛ اما در صورتی که جنین، حاصل از اسپرم مرد غیرایرانی و تخمک زن ایرانی یا غیرایرانی باشد، طبق ملاک بند 2 مادۀ 976 قانون مدنی فرزند غیرایرانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Nationality of children which are born by assisted reproduction techniques

نویسندگان [English]

  • mohammad hasan sadeghi moghadam 1
  • seyedreza amiri sararoodi 2

1 Professor, Faculty of Law and Political Science. Tehran University

2 private law . university of imam sadiq. teharan. iran

چکیده [English]

Nationality of children which are born by assisted reproduction techniques
Abstract:
New methods of fertility such as intrauterine fertility or injection of spermatozoa into the cytoplasm of ovule caused that lawyers and jurisconsults started to survey and claim about various legal dimensions of children which are born by this method. The nationality of the child which is born – citizenship birth – is among the subjects which require legal analysis. Recognizing of this vital fact required to recognize the patrilineal of child which is consequence of such methods like that, because the Iranian legislator accounts the citizenship of Iran as a criterion of patrilineal of child. If the fetus will be the result of the Iranian father’s sperm, and non-Iranian female’s ovule, the child will be Iranian, but if the fetus will be the result of non-Iranian male’s sperm, and Iranian or non- Iranian female’s ovule, the child will be non-Iranian.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nationality
  • assisted reproduction techniques
  • fertilization
  • womb
  • فارسی 

    • آرامش، کیارش (1387)، «بررسی اخلاقی رابطه‌ پولی در رحم جایگزین»، فصلنامه باروری و ناباروری، شمارۀ اول، سال نهم، شمارۀ پیاپی34.
    • آل‌کجباف، حسین (1390)، بایسته‌های حقوق بین‌الملل خصوصی1، چاپ هشتم، تهران: انتشارات جنگل.
    • ابراهیمی، سید نصرالله (1383)، حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ اول، تهران: سمت.
    • افلاطونیان، عباس؛ حبیب‌زاده، ویکتوریا (1380)، روش‌های نوین درمان نازایی، تهران: انتشارات تیمورزاده.
    • امامی، اسدالله (1382)، «وضعیت حقوقی باروری مصنوعی و انتقال جنین»، مجموعه مقالات روش‌های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • امامی، سیدحسن (بی‌تا)، حقوق مدنی، ج5، تهران: انتشارات اسلامیه.
    • پور بخش، سیدمحمدعلی (1388)، «درمان ناباروری و رازداری در اهدای گامت»، فصلنامه اخلاق پزشکی، تهران، سال 3، شمارۀ 7.
    • تاتاری، فرین؛ محمدپور، یوسف؛ شمسی، احسان؛ عباسی، محمود (1393)، «بررسی ابعاد اخلاقی اهدای جنین وگامت از منظر اصول چهارگانه اخلاق پزشکی»، فصلنامه اخلاق پزشکی، تهران، سال 8، شمارۀ 27.
    • حرم‌پناهی، محسن (1376)، «تلقیح مصنوعی»، فقه اهل بیت، قم، سال 76، شمارۀ‌ 10، تابستان.
    • دانش‌پژوه، مصطفی(1381). اسلام و حقوق بین‌الملل خصوصی. ج1 . تهران و قم: مرکز چاپ و انتشارات صحیفۀ وزارت امور خارجه و پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
    • دانش‌پژوه، مصطفی (1382)، «تابعیت طفل طبیعی در نظام حقوقی ایران»، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، تهران، سال1382، شمارۀ 36، پاییز.
    • رضانیامعلم، محمدرضا (1380)، «وضعیت حقوقی(نسب) کودک ناشی از انتقال جنین»، مجموعه مقالات روش‌های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، چاپ اول، قم: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • رضانیامعلم، محمدرضا (1389)، باروری‌های پزشکی از دیدگاه فقه و حقوق، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
    • شهیدی، مهدی (1375)، مجموعه مقالات حقوقی، چاپ اول، تهران: نشر حقوق‌دان.
    • صادقی‌مقدم، محمدحسن (1383)، «باروری مصنوعی از دیدگاه حقوق اسلام»، فصلنامه مدرس علوم انسانی، تهران، سال 1383، شمارۀ 37، زمستان.
    • صادقی‌مقدم، محمدحسن (1383)، «مبانی فقهی و بایسته‌های قانون«نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور مصوب1382»، نامه مفید، قم، سال 83، شمارۀ46، بهمن و اسفند.
    • صادقی‌مقدم، محمدحسن (1391)، «نام و نام خانوادگی کودکان حاصل از انتقال جنین»، مجموعه مقالات همایش ملی حقوق ثبت احوال، ج1.
    • صادقی‌مقدم، محمدحسن (1392)، «نسب و ارث جنین آزمایشگاهی”»، فصلنامه حقوق پزشکی، تهران، سال 1392، شمارۀ 24.
    • صفایی، سیدحسین (1384)، «نا‌رسائی‎‌های قانون ایران دربارۀ اهدای گامت و جنین با توجه به حقوق تطبیقی»، مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین در درمان نا‌باروری، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • طباطبایی، سیدمحمدصادق (1393)، «ماهیت حقوقی قرارداد استفاده از روش مادر جانشین»، پژوهش حقوق خصوصی، تهران، سال 3، شمارۀ 9.
    • عامری، جواد (1362)، حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه.
    • غفاری، معرفت (1382)، «روش‌های پیشرفته در درمان نازایی»، مجموعه مقالات روش‌های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • فروزان‌فر، مجتبی؛ مزروعی، رسول (1384)، «برخی از احکام تکلیفیه و وضعیه تلقیح مصنوعی و طفل متولد از آن»، مجموعه نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی، ج4، چاپ اول، قم: نشر قضا.
    • فیض‌اللهی، نجات (1389)، اهدای جنین و دیگر روش‌های باروری کمکی در حقوق ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل.
    • قبله‌ای خویی، خلیل (1380)، بررسی مسائل فقهی و حقوقی انتقال جنین»، مجموعه مقالات روش‌های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، چاپ اول، قم: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • قبله‌ای خویی، خلیل (1384)، «اهدای گامت و جنین در درمان ناباروری»، بررسی احکام وضعی کودکان ناشی از اهدای گامت در رابطه با توارث، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • قربانی، فرج الله (1382)، آرای وحدت رویه حقوقی، تهران: انتشارات فردوسی.
    • کریمی‌نیا، محمد‌مهدی (1390)، حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ اول، قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص).
    • کی چانگ، ربار سولز (1375)، ناباروری، ارزیابی و درمان، ترجمه محمد علی کریم‌زاده و همکاران، یزد: مؤسسه انتشارات یزد.
    • محمدی باردئی، احمد (1389)، «اهدای جنین در حقوق ایران، پیدا یا پنهان»، مجله حقوقی دادگستری، تهران، سال 74، شمارۀ 72.
    • مرقاتی، سیدطه (1384)، «حقوق کودکان در اهدای گامت»، مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین در درمان نا‌باروری، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • نایب‌زاده، عباس (1380)، باروری مصنوعی، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.
    • ناصرزاده، هوشنگ (1372)، اعلامیه‌های حقوق بشر، چاپ اول، تهران: مؤسسه انتشارات جهاد دانشگاهی(ماجد).
    • نصیری، محمد (1393)، حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ بیست و نهم، تهران: انتشارات آگاه.
    • یاوری، ندا؛ متوسلی، الهه (1384)، «رازداری در اهدای گامت»، مجموعه مقالات اهدای گامت و جنین در درمان نا‌باروری، تهران: انتشارات پژوهشکده ابن سینا و سازمان سمت.
    • یزدی، محمد (1375)، «باروری‌های مصنوعی و حکم فقهی آن»، فصلنامه فقه اهل بیت(ع)، سال دوم، شمارۀ 5 و 6.

    عربی

    • آصف‌المحسنی، محمد (1382)، الفقه و المسائل الطبیه، قم: مؤسسه بوستان قم.
    • حرعاملی، محمدبن‌حسن (1403ق)، وسایل الشیعه، ج14، چاپ ششم، تهران: انتشارات مکتبه ‌الاسلامیه.
    • حلى، حسن بن یوسف بن مطهر (1388ق)، تذکره الفقهاء، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت(ع)
    • خویی، ابوالقاسم (بی‌تا)، مستحدثات المسائل، قم: بی‌نا.
    • صانعی، یوسف (1376)، مجمع‌المسائل، قم: انتشارات میثم تمار.
    • فاضل‌لنکرانی، محمد (بی‌تا)، جامع‌المسائل، ج2، چاپ یازدهم، قم: انتشارات امیر قلم.
    • کرکی، علی بی حسین (محقق ثانی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج12، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل بیت(ع).
    • مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، استفتائات جدید، ج2، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع).
    • مؤمن قمی، محمد (1415ق)، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، چاپ اول، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    • موسوی بجنوردی، سید حسن (1413ق)، القواعد الفقهیه، ج4، چاپ دوم، قم: مطبعه اسماعیلیان.
    • موسوی خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا)، تحریرالوسیله، قم: انتشارات دارالعلم.
    • نجفی، محمد حسن (1404ق‌)، جواهرالکلام، ج4، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی‌.
    • یحیی عبدالرحمن، خطیب (1418ق)، احکام المرأه الحامل فی الشریعه الاسلامیه، چاپ اول، اردن: دارالنفائس.