تدوین شکلی؛ حلقۀ مفقودۀ نظام تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق عمومی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

یکی از مشکلات بزرگ جامعۀ ایران از آغاز قانون‌گذاری در سال 1285 تاکنون که بیش از یک قرن می‌گذرد، ایرادهای مربوط به قانون‌گذاری بوده است. در این میان مسئلۀ مدیریت حجم عظیم قوانین و مقررات همچنان باقی بوده و نیازمند توجه و بررسی است. مسئلۀ تورم قوانین در کشور به‌حدی است که حتی حقوق‌دانان نیز در پیدا کردن قوانین و مقررات لازم‌الاجرا با مشکل مواجه هستند. با آنکه از دهۀ ۴۰ تلاش‌هایی برای مدیریت تورم قوانین در ایران صورت گرفته و در سال‌های 1350 و 1389 دو قانون در همین زمینه به تصویب رسیده است، بیشتر این تلاش‌ها مصروف تنقیح شده است. هرچند در تنقیح تلاش‌ می‌شود قوانین منسوخ شناسایی و حذف شوند و اضافات از بدنۀ قوانین و مقررات کشور خارج شود، تنقیح تنها بخشی از برنامۀ اصلی‌تر تدوین در معنای شکلی است که در برخی از کشورها همچون آمریکا و فرانسه و آرژانتین مورد توجه واقع شده است و هدف از آن تجمیع تمام قوانین در یک موضوع معین و در متنی واحد است؛ به‌نحوی که هر یک از مواد متون قانونی پیشین در ساختاری واحد و جامع توزیع شود و در جای مناسب خود قرار گیرد. در این معنا، تدوین شکلی امری فراتر از تنقیح است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Formal Codification; a missing link in the codification of laws and regulations in Iran

نویسنده [English]

  • moslem Aghaei
.
چکیده [English]

One of the great problems of our society from the very beginning of the legislation in Iran in 1906 until now which passes more than one hundred years is that of law and legislation. Among these problems, the management of the massive volume of the laws and regulations is still a problem that needs consideration. The legislative inflation is so much that even lawyers confront difficulties in finding applicable rules. Though different attempts have been made since 1960s to manage the legislative inflation in Iran and two laws are enacted in 1971 and 2010 in this respect, but much of these efforts belong to the depuration and not codification. Depuration that means to recognize and remove repealed laws and regulations and to do some minor edits on them, is a part of the codification in its formal sense that is fulfilled in some countries such as United States, France and Argentina. The main purpose of the codification is to consolidate all existing laws (and regulations) regarding a given subject in a single text with a unified and comprehensive structure and to locate all articles and sub-articles in their proper place in this structure. In this sense, formal codification goes beyond the mere depuration. The research method is descriptive and analytic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Codification
  • Depuration
  • laws and regulations
  • Legislation
  • legislative inflation

مراجع

فارسی

  • آقایی‌طوق، مسلم (1396)، ابعاد حقوقی توانمندسازی بیمه‌شدگان، تهران: نشر آوش(سازمان بیمۀ سلامت).
  • آقایی‌طوق، مسلم (1387)، «درآمدی بر تورم قوانین»، گفتمان حقوق، سال سوم، شمارۀ 6 و 7.
  • آقایی‌طوق، مسلم (1392)، «ساده‌سازی اداری و راهکارهای آن»، فصلنامۀ حقوق اداری، شمارۀ 1.
  • آقایی‌طوق، مسلم (1396)، «نگاهی مفهوم شناختی به تدوین قوانین و تمیز آن از تنقیح»، فصلنامۀ مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 47، شمارۀ 1.
  • الموتیان، ابوالفضل (1389)، مقدمه‌ای بر اصول و قواعد تنقیح قوانین، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • بیگ‌زاده آروق، صفر (1382)، «تدوین و گردآوری علمی قوانین»، مجلس و پژوهش، شمارۀ 38.
  • برگل، جان لوییس (1388)، «روش‌ها و ویژگی‌های اصلی تدوین و تنقیح قوانین»، ترجمۀ فائزه عامری، گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 9616.
  • بهرامی احمدی، حمید (1383)، «تاریخچه تدوین قانون مدنی»، دین و ارتباطات، شمارۀ 24.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)، ترمینولوژی حقوقی، چاپ نوزدهم، تهران: گنج دانش.
  • سلطانی، سیدناصر (1393)، «علل نافرجامی تدوین و تنقیح قوانین در ایران»، پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 45.
  • شامبیاتی، ژاله (1382)، «شیوه تنقیح قوانین در ایران»، در فرآیند تدوین و تنقیح قوانین در ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • شفیعی، حمیدرضا (1386) «تأملی بر تنقیح و تدوین قوانین و مقررات در ایران؛ گذشته، حال و آینده»، فصلنامۀ اطلاع‌رسانی حقوقی، شمارۀ ۱۱.
  • صفا، ذبیح‌الله (1371)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد ۵، تهران: انتشارات فردوسی.
  • قربانی، موسی (1386)، «مقدمه همایش یکصدمین سال قانونگذاری»، مجموعه مقالات همایش یکصدمین سال قانونگذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • قره‌باغی، محسن و حبیب‌اله شاملو (1385)، «تنقیح قوانین و راهکار اجرایی آن»، مجموعه مقالات همایش یکصدمین سال قانونگذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • کاشانی، محمود (1382)، «کاستی‌های نظام قانونگذاری در ایران»، فرایند تدوین و تنقیح قوانین در ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • مرکز‌مالمیری، احمد و مهدی مهدی‌زاده (1394)، «قانون‌گذاری پراکنده در نظام تقنینی ایران»، پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 47.
  • مرکزمالمیری، احمد و حسن وکیلیان (1395)، «مقدمه‌ای بر فلسفه قانون‌گذاری؛ در تکاپوی ارتقای کیفیت قانون»، پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 47.
  • نبی‌لو، حسین (1386)، «تورم قوانین و تنقیح قوانین و مقررات؛ ملاحظاتی درخصوص طرح تدوین و تنقیح قوانین و مقررات کشور»، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوقی، شمارۀ 11.
  • نصیری، مرتضی (1382)، «تحولات تاریخی نحوع تدوین قوانین در ایران»، گزارش علمی کارگاه پژوهشی فرایند تدوین و تنقیح قوانین در ایران، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

غیرفارسی

  • Accatino S. Daniela (2005), Métodos de Codificacion y Racionalización del Derecho, en Wilson, Carlos Pizarro y Mauricio Tapia Rodríguez (eds.) De la Codificación a la Descodificación, Santiago: Universidad Diego Portales.
  • Barros Bourie, Enique (2005), Sentidos y Metodos de la Codificacion en el Derecho, en Wilson, Carlos Pizarro y Mauricio Tapia Rodríguez (eds.), De la Codificación a la Descodificación, Santiago: Universidad Diego Portales.
  • Canale, Damiano (2009), The Many Faces of the Codification of Law in Modern Continental Europe, In Canale, D., Grossi, P. and H. Hofmann (eds.) A History of the Philosophy of Law from the Seventeenth Century to 1900 in the Civil-law Tradition, NY: Springer.
  • Catta, Elisabeth (2007), CodifcationetQualité de la Réglementation; L’expérience Française, Vol.18, n.3, LEGES.
  • Crabbe, Vincent (1994), Legislative Drafting, London: Cavendish Publishing Limited.
  • Cruz Barney, Oscar (2004), La Codificación en Mexico entre 1821-1917; Una Aproximación, Universidad Nacional Autonoma de Mexico.
  • Deumier, Pascale (2008), La Re-codificationa Droit Constant: Outil deLegistique ou de Reforme, SUBB Jurisprudentia, Vol.31.
  • Dunand, J. Ph. (2008), Le Code: Une Quêted'éternité? Analyse Historique du Concept de Code, en Temps et le droit; Recueils de TravauxOfferts à la Journée de la Société Suisse des Juristes, Bâle: Helbing&Lichtenhahn.
  • Mattarella, B. G. (1994), La Codification du Droit: Réflexions sur L'expérience Française Contemporaine, Revue Française de Droit Administratif, Vol.10, no.4.
  • McClellan, John L. (1971), Codification, Reform and Revision; the Challenge of a Modern Federal Criminal Code, 20/4 Duke Law Journal, Vol.20, no.4.
  • MacQueen, Hector L.; Vaquer, Antoni and Santiago EspiauEspiau (eds.) (2003), Regional Private Laws and Codification in Europe, Cambridge University Press.
  • Weiss, Gunther A. (2000) The Enchantment of Codification in the Common Law World, 25 Yale Journal of International Law.
مجله حقوقی دادگستری

دوره 83، شماره 106
تابستان 1398
صفحه 1-19

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 13 اردیبهشت 1398
  • تاریخ پذیرش: 13 اردیبهشت 1398

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار