امکان یا امتناع خصوصی‎ سازی امور مربوط به قوه قضاییه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق (ع)، پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضائیه

2 دانش آموخته دکتری حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه

چکیده

مشارکت دادن بخش خصوصی در برخی حوزه­های مربوط به قوه قضاییه با هدف کاهش حجم امور غیرضروری و چابک­سازی دستگاه قضایی و قادر ساختن آن به تمرکز کامل در ایفای نقش اصلی خود یعنی حل ­و ­فصل اختلافات، به نظر یکی از مهم­ترین ضرورت­های موجود برای این قوه باشد. علی­رغم این ضرورت، پرسش اصلی آن است که آیا واگذاری امور مربوط به قوه قضاییه به بخش خصوصی در نظام حقوقی ایران امکان‌پذیر است یا خیر. برای پاسخ به این پرسش، باید میان انواع امور مربوط به قوه قضاییه تفاوت گذاشت. بدین توضیح که می­توان دسته­ای از امور قضایی را، امور با ماهیت محض یا ذاتی قضایی یا امور قضایی در معنای اخص محسوب کرد؛ همانند، دادرسی و حل‌وفصل اختلافات. بخشی دیگر، امور مرتبط با امور قضایی هستند؛ برای نمونه، امور اداری مرتبط با امر قضا. و قسم سوم، امور مربوط به وظایف و مسئولیت­های سازمان­های وابسته به قوه قضاییه است؛ به نظر می­رسد آنچه که مربوط به وظیفه ذاتی قوه قضاییه در فصل خصومت و رسیدگی به دعاوی است، قابلیت واگذاری به هیچ نهاد دیگری ندارد، اما امور اداری مرتبط با امور قضایی و هم­چنین امور مربوط به سازمان‌های وابسته به قوه قضاییه حسب مورد قابل‌ واگذاری به بخش خصوصی است. با وجود این، به‌ منظور تفکیک امور قضایی و غیرقضایی لازم است مفهوم و حدود و ثغور امر قضا و قضاوت روشن گردد. بر این اساس، مقاله پیش­رو با بررسی تفکیک­های پیش‌گفته، ضمن واکاوی امکان­سنجی واگذاری امور مربوط به قوه قضاییه از نظرگاه قانون اساسی و قوانین و مقررات موجود، به نمونه­های خصوصی­سـازی امور مربوط به قوه قضاییه در برخی کشورها نیز اشاره خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Possibility or Impossibility of Privatization of Judicial Affairs

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Mahdi Ghamami 1
  • Mahdi Moradi berelian 2
1 عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق (ع)، پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضائیه
2 دانش آموخته دکتری حقوق عمومی دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشگر پژوهشگاه قوه قضاییه
چکیده [English]

The main purpose of this article is feasibility study of privatizing affairs of judiciary with the aim of increasing judicial efficiency. For this purpose, the separation between types of judicial affairs is necessary. These affairs can be divided into inherent judicial affairs (like Settlement of disputes), administrative affairs related to the judiciary and affairs of organizations affiliated with the judiciary. It seems inherent judicial affairs cannot be transferred to other institutions or private section, but privatizing administrative affairs and affairs of organizations affiliated with the judiciary is possible. Accordingly, we analyze triple separation of judicial affairs mentioned above with look at the constitution of Iran and other related provisions and also status of privatizing judicial affairs in some countries in order to answer to main question of this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Privatization
  • Inherent Judicial Affairs
  • Administrative Affairs Related to the Judiciary
  • Notification
  • Enforcement of Court Decision

مراجع

-   آل‌عمران، رویا؛ آل‌عمران، سیدعلی، «خصوصی‌سازی و سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی»، بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره 12، اسفند 1390.
-     ارزیابی نظام­ های قضایی اروپا در سال 2012، گروه متـرجمان، چـاپ اول، پژوهـشگاه قوه قضاییه، 1395.
-     بهکش، محمدمهدی، اقتصاد ایران در بستر جهانی شدن، چاپ دوم، تهران، نشر نی، 1381.
-     جمشیدی، علی­رضا؛ رستمی غازانی، امید، «تمرکز امور قضایی در قوه قضاییه»، ­فصل­نامه­ دیدگاه­ های حقوق قضایی، شماره 63، پاییز 1392.
-     راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، چاپ پنجم، دمشق، دارالقلم، 1426 ق.
-     محمدی گیلانی، محمد، قضا و قضاوت در اسلام، چاپ سوم، تهران، انتشارات عرفان، 1378.
-   مرادی برلیان، مهدی، گزارش پژوهشی «مفهوم لوایح قضایی و آثار حقوقی آن»، تحت نظارت دکتر حسن وکیلیان، چاپ اول، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، 1394.
-     مشکینی، علی، قضا و شهادات، چاپ اول، قم، نشر یاسر، 1359.
-     نجفی، محمدحسین، جواهر الکلام، جلد چهارم، اصـفهان، مرکز تحـقیقات رایانه ­ای قائمیه، بی‌تا.
-     هادوی تهرانی، مهدی، قضاوت و قاضی، چاپ اول، تهران، انتشارات خانه خرد، 1385.
-     Enforcement of Court Decisions in Europe, Report prepared by the Research Team on enforcement of court decisions (University Nancy (France) / Swiss Institute of comparative law) and discussed by the CEPEJ-GT-EVAL at their 8th meeting. Available at:
https://www.coe.int/t/dghl/cooperation/cepej/series/Etudes8Execution_en.pdf
-     Hober, Eldar, “Privatization of The Judiciary”, Seattle University Law Review, vol. 40, 2016. Available at:
http://sentencingproject.org/wp-content/uploads/2015/12/International-Growth-Trends-in-Prison-Privatization.pdf.
-     Recommendation (2003) 17 of the Committee of Ministers to member states on enforcement. Available at:
http://www.scourt.gov.ua/clients/vsu/vsuen.nsf/%28documents%29/7887A705C14296F0C2257D88002FB42D
-     Report on "European judicial systems – Edition 2014 (2012 data): efficiency and quality of justice", Available at:
http://www.coe.int/t/dghl/cooperation/cepej/evaluation/2014/Rapport_2014_en.pdf
-     Uzelac, Alan, “Privatization of Enforcement Services – A Step forward for Countries in Transition?”, p. 86.
مجله حقوقی دادگستری
دوره 82، شماره 104
دی 1397
صفحه 179-213

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 دی 1397
  • تاریخ پذیرش: 01 دی 1397
  • تاریخ اولین انتشار: 01 دی 1397

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار