نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 عضو هیأت علمی دانشگاه کاشان

چکیده

تناظر یکی از اصول بنیادین در هر گونه رسیدگی است. اما مفهوم این اصل در فرایند کیفری ـ که تفاوت اساسی با دادرسی حقوقی خصوصاً به دلیل وجود تحقیقات مقدماتی و احتمال اتخاذ تصمیماتی در این مرحله بدون استماع اظهارات و بررسی دلایل طرفین امر کیفری دارد ـ و همچنین حدود و ثغور اجرای این اصل چندان مشخص نیست. از همین رو بررسی چگونگی اعمال این اصل به‌ویژه در رابطه با قانون آیین دادرسی کیفری 1392، که در صدد هر چه بیشتر ترافعی نمودن فرایند کیفری به مانند دادرسی حقوقی است، لازم می‌باشد. تناظر در دادرسی کیفری یعنی هیچ تصمیمی در دادرسی مگر بعد از استماع اظهارات و بررسی ادله طرفین دعوی (متهم و دادستان) له و علیه یکی از اطراف دعوی عمومی در هیچ کدام از مراحل دادرسی (تعقیب، تحقیق و محاکمه) نباید اخذ گردد. قانون آیین دادرسی کیفری 1392 صراحتاً متذکر این اصل نشده، اما تناظر به صورت تلویحی مورد پذیرش قرار گرفته و مهم‌ترین مصادیق رعایت این اصل در قانون مذکور مورد اشاره قرار گرفته است. اما با توجه به وضعیت نابرابر اطراف دعوای عمومی و تأکید اسناد بین‌المللی بر ارتقای وضعیت متهم از طریق اعمال هر چه بیشتر آموزه‌های حقوق بشری از جمله رعایت اصل تناظر در فرایند کیفری در اینجا به مصادیقی مانند صدور قرار عدم دسترسی به پرونده، اختیار حضور دادستان در جریان تحقیقات مقدماتی و نظارت بر آن، انجام تحقیقات غیرعلنی از شهود و عدم حضور طفل متهم در دادگاه اشاره خواهد شد که ناقض تناظر علیه متهم است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Adversary Principle in Criminal Proceedings

نویسندگان [English]

  • mahmood ashrafy 1
  • abas zeraat 2

1 criminal law and criminology department, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran

2 University President

چکیده [English]

The contradictoriness is one of the fundamental principles in any proceedings. However, the concept of this principle in the criminal proceedings which has a fundamental difference with civil procedure especially because of existence of the preliminary investigation and the possibility of taking decisions without listening to statements and reasons of criminal claim parties, also the limits of implementation of this principle are not clear. So it is necessary to considering how to apply this principle, particularly in relation to the Criminal Procedure Act 1392, which seeks to further the adversarial criminal process such as a civil proceeding. contradictoriness in criminal procedure means that no decision against one of the public claim in any stages of the proceedings (prosecution, investigation and trial) should be made just after hearing testimony and considering evidences of public claim parties (accused and prosecutor). This principle is not explicitly mentioned by Criminal Procedure Act 1392 but the contradictoriness implicitly is accepted and the most important examples of implementation of this principle in this Act such as adversarial processing in the preliminary investigation stage in forgivable crimes and in the trial stage in the court, accessing to lawyer, prohibition of obtaining any defense bill, new document and evidence pursuant of announcement of termination of proceedings has been mentioned. However with regards to the unequal status of public claim’s parties and international documents emphasis on improving accused's status through using human rights instructions including applying of the principle of contradictoriness in the criminal procedure so here we will mention examples in the Criminal Procedure Act 2013 in violation of contradictoriness against accused.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Equality of Arms
  • Fair Trial
  • Adversarial Proceedings
  • Criminal Process
-       آخوندی، محمد، آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ دوازدهم، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1385.
-       آخوندی، محمود، داستان یک زندگی: نیم قرن در دادگستری، تهران، سازمان چاپ و انتشارات، 1389.
-       آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات سمت، 1385.
-       الیوت، کاترین؛ ورنون، کاترین، نظام حقوقی فرانسه، ترجمه صفر بیگ‌زاده، تهران، انتشارات سمت، 1387.
-       بیگ‌زاده، ابراهیم، «سازمان ملل متحد و محاکم کیفری بین‌المللی: تئوری و عمل»، تحقیقات حقوقی، شماره 18، 1374.
-       تدین، عباس (مترجم)، قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه، تهران، انتشارات خرسندی، 1391.
-       حیدری، سیروس، «اصل تناظر در حقوق فرانسه و کامن­لا»، مطالعات حقوقی، دوره دوم، شماره اول، بهار و تابستان 1389.
-       دلماس ـ مارتی، می‌ری، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ دوم، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1393.
-       دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، جلد چهارم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1372.
-       ریاضی، علی‌اکبر، «سئوال از شاهد طرف مقابل»، مجله کانون وکلا، شماره‌های 150 و 151، بهار و تابستان 1369.
-       زراعت، عباس، آیین دادرسی کیفری، جلد اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1393.
-       ـــــــــــــ ، بطلان در آیین دادرسی کیفری، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1390.
-       شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران، انتشارات میزان، 1381.
-       ـــــــــــــ ، «اصل تناظر»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره‌های 35 و 36، بهار تا زمستان 1381.
-       شهزادی، رستم (مترجم و گردآورنده)، قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان: گفتاری درباره کتاب ماتیکان هزار داتستان، تهران، انتشارات فروهر، 1386.
-       صانعی، پرویز، «ترجمه مقدمه ماتیکان هزار دادستان»، مجله حقوق مردم، شماره 26، 1350.
-       طوسی، ابی جعفر محمد بن الحسن، تهذیب الاحکام فی شرح المقنعه، جلد ششم، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365.
-       عمید، حسن، فرهنگ عمید، جلد اول، چاپ سیزدهم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1357.
-       غمامی، مجید؛ محسنی، حسن، آیین دادرسی مدنی فراملی، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1390.
-       قلی‌پور، حسن؛ احمدی، سیدمهدی؛‌ جعفری مته‌کلائی، محمدحسن، «بررسی اصل تعادل ترافعی (تناظر) در دادرسی قضایی و داوری تجاری بین‌المللی»، مجله پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، شماره 37، پاییز 1393.
-       کریمی، عباس؛ رحیمی‌پور، ایمان، «قواعد حاکم بر استجواب کیفری»، مجله حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 2، تابستان 1388.
-       گلدوزیان، ایرج، «حق دفاع در مراجع قضایی»، مجله دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، شماره 3، 1371.
-       متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد اول، تهران، انتشارات مجد، 1388.
-       محسنی، حسن، اصول حاکم بر دادرسی عادلانه در دعاوی مدنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1384.
-       ــــــــــــــ ، «نظام‌های دادرسی مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره 37، شماره 1، بهار 1386.
-       محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه (3) بخش قضایی، تهران، انتشارات علوم اسلامی، 1377.
-       محمود، سیداحمد، اصول التقاضی وفقاً لقانون المرافعات، قاهره، دار ابوالمجد للطباعه بالهرم، 2005.
-       Ambos, Kai, "International Criminal Procedure: Adversarial, Inquisitorial or Mixed?", International Criminal Law Review, vol. 3, 2003.
-       Bacigal, Ronald J., Criminal Law and Procedure: an Overview, 3rd Edition, Delmar Cengage Learning, 2009.
-       Cryer, Robert; Friman, Hakan; Robinson, Darry; Wilmshurst, Elizabeth, An Introduction to International Criminal Law and Procedure, Cambridge University Press, 2007.
-       Ellis Wild, Dudan, Webster’s new World Law Dictionary, Wily Publishing Inc, 2008.
-       Frase, Richars, "Sentencing and Comparative Law Theory", in: Crime, Procedure and Evidence in a Comparative and International Context, Essays in Honor of Professor Mirjan Damaška, edited by John Jackson, Máximo Langer and Peter Tillers, Oregon, Hart Publishing, 2008.
-       Hungerford-Welch, Peter, Criminal Litigation and Sentencing, Sixth Edition, Cavendish Publishing Limited, London, 2004.
-       Jackson, John, "Transnational Faces of Justice: Two Attempts to Build Common Standards Beyond National Boundaries", in: Crime, Procedure and Evidence in a Comparative and International Context, Essays in Honor of Professor Mirjan Damaška, edited by John Jackson, Máximo Langer and Peter Tillers, Oregon, Hart Publishing, 2008.
-       Krapac, Davor, "Some Trends in Continental Criminal Procedure in Transition Countries of South-Eastern Europe", in: Crime, Procedure and Evidence in a Comparative and International Context, Essays in Honor of Professor Mirjan Damaška, edited by John Jackson, Máximo Langer and Peter Tillers, Oregon, Hart Publishing, 2008.
-       Kubicek, Theodore, Adversarial Justice: Americas Courts System on Trial, Alogora Publishing, New York, 2006.
-       Landsman, Stephan, Reading on Adversarial Justice: the American Approach to Adjudication, West Publishing Company, 1988.
-       Nowak, Manfred, UN Covenant on Civil and Political Rights CCPR Commentary, Second Revised, N.P. Engel Publisher, 2005.
-       Safferling, Christophe, Towards an International Criminal Procedure, Oxford University Press, 2001.
-       Samaha, Joel, Criminal Procedure, 8th Edition, Belmont, Wadsworth, Cengage Learning, 2012.
-       Zander, Michael, Cases and Material on English Legal System, 10th Edition, Cambridge University Press, 2007.