برهانی, محسن, ابوذری, مهرنوش. (1396). حق دسترسی به داروها و حق حمایت از اختراعات دارویی. مجله حقوقی دادگستری, 81(99), 11-29. doi: 10.22106/jlj.2017.29206
محسن برهانی; مهرنوش ابوذری. "حق دسترسی به داروها و حق حمایت از اختراعات دارویی". مجله حقوقی دادگستری, 81, 99, 1396, 11-29. doi: 10.22106/jlj.2017.29206
برهانی, محسن, ابوذری, مهرنوش. (1396). 'حق دسترسی به داروها و حق حمایت از اختراعات دارویی', مجله حقوقی دادگستری, 81(99), pp. 11-29. doi: 10.22106/jlj.2017.29206
برهانی, محسن, ابوذری, مهرنوش. حق دسترسی به داروها و حق حمایت از اختراعات دارویی. مجله حقوقی دادگستری, 1396; 81(99): 11-29. doi: 10.22106/jlj.2017.29206
2دانشآموخته دکتری حقوق جزا وجرمشناسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
چکیده
در دهه های اخیر، بحث دسترسی همه کشورها به داروها به عنوان یک چالش اخلاقی مطرح شده است که علت اصلی آن اعطای حق مالکیت فکری به نتایج و فرآورده های دارویی و عدم دسترسی کشورهای در حال توسعه به این محصولات میباشد. اگرچه استدلال های اقتصادی و قانونی در حمایت از ابداعات دارویی طرح شده در زمینه فعالیت و توسعه این صنایع بوده است، اما نتیجه آن ایجاد یک شکاف ارتباطی بین صنایع مذکور و کشورهای کم درآمد شده است. بنایراین، بحث بر این مسأله است که آیا اساساً مالکیت فکری در مورد داروهای اساسی قابل اعمال است و آیا نباید این مالکیت را در پرتو مفهوم مداوا و نیاز بشر به معالجه تعریف و تحدید کرد. مبنای توجیهی این بحث چیست؟ آیا حق بر سلامت و دسترسی به داروها بر مبانی اخلاقی مبتنی است یا مبانی حقوقی نیز از این امر حمایت میکند؟ دیگر آنکه این حق، جواز دسترسی به همه داروها را در بر خواهد گرفت یا صرفاً داروهای اساسی در این قلمرو، حق بر ابداعات دارویی را تخصیص میزنند؟ به نظر میرسد که مبانی حقوقی و اخلاقی لازم در زمینه حمایت از سلامت افراد در دسترسی به داروهای اساسی برای تخصیص حق ابداعات دارویی وجود دارد. این مقاله در دو بخش توجیه حقوقی و اخلاقی بحث، سعی دارد با بیان تعارض بین حق بر سلامت و حق مالکیت فکری بر اختراعات، استدلال هایی را در دو جنبه ارائه کرده و با ترجیح مسئولیت اخلاقی حق بر سلامت، توجیه اخلاقی در این ترجیح را تبیین نماید.
- اسبقی، سیدمحمد، «ژنوم انسانی به مثابه میراث مشترک بشریت یا ژنتیک بیم و امید»، مجله کانون وکلا، شماره 11، بهار و تابستان 1376.
- امیر ارجمند، اردشیر؛ و محمد حبیبی مجنده، «جایگاه حقوق مالکیت معنوی در نظام بینالمللی حقوق بشر»، نامه مفید، شماره 52، اسفند 1384.
- حبیبا، سعید، «نظام حق اختراع ایران پس از پذیرش موافقتنامه راجع به جنبههای مرتبط با تجارت حقوق مالکیت فکری»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 66، زمستان 1383.
- راسخ، محمد، «بیوتکنولوژی و انسان: مسائل و دیدگاهها»، مجـله تحقیقات حقوقی، شماره 40، پاییز و زمستان 1383.
- زمانی، قاسم، «شبیهسازی درمانی و حق بر سلامتی در قلمرو حقوق بینالملل بشر»، پژوهش حقوق و سیاست، شماره 19، پاییز و زمستان 1385.
- صادقی، محسن، حمایت از ابداعات دارویی و الحاق به سازمان تجارت جهانی، تهران، میزان، 1387.
- صنیعی، منصوره، «حقوق مالکیت فکری و دسترسی به نتایج زیست فناوری در کشورهای در حال توسعه»، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، شماره 1 و 2، بهار و تابستان 1386.
- فتحی زاده، امیرهوشنگ، «بررسی حق اختراع در مقررات موافقتنامه و جنبههای تجاری حقوق مالکیت فکری: مطالعه موردی حق اختراع محصولات دارویی»، مجله بررسیهای بازرگانی، شماره 3، آذر و دی 1382.
- مکمیلان، جان، «حق ثبت اختراع یا نجات جان بیماران»، ترجمه مهدی نصرتی، روزنامه دنیای اقتصاد،20 اردیبهشت 1388.
- موحد، محمدعلی، در هوای حق و عدالت، چاپ دوم، تهران، طرح نو، 1381.
- Abbott, Fredrick, “The TRIPS Agreement Access to Medicine and the WTO Doha Declaration”, Florida State University College of Law, 2001, Available at:
http://papers.ssrn.com/abstract=285934, last visited: 10/06/2006.
- Ang, Steven, “Patent Term Extensions in Singapore for Pharmaceutical Products”, European Intellectual Property review, Vol. 27, 10 October 2005.
- Backer, Brook, “Process and issues for improving access to medicines; Willingness and ability to Utilize TRIPs Flexibilities in Non-Producing Countries”, Health systems Resource Centre, 2004.
- Beitz, Charles, ”Does global inequality matter?”, in: Pogge, Thomas (ed) Global Justice, Blackwell Publishers, Oxford, 2001.
- Chapman, Audrey, ”A Human Rights Perspective on Intellectual Property, Scientific Progress and Access to the Benefits of science”, in :WIPO, Intellectual Property and Human Rights, Geneva, WIPO Publications, 1999.
- Correa, Carlos, “Implications of the Doha Declaration on the TRIPs Agreement and Public Health”, Geneva, WHO, 2002.
- Daniel, Norman, ”Just Health Care”, Cambridge University Press, Cambridge, 1985.
- Ferbaey, Marc; Salles, Maurice; & John Weymark, ”Justice, Political Liberalism and Utilitarianism”, Cambridge, 2008.
- Miller, David, ”Distributing Responsibilities”, Journal of Political Philosophy, Vol. 9, 2001.
- Moon, Suerie; Bermudez, Jorge, & Ellen Hoen, ”Innovation and Access to Medicines for Neglected Populations: Could a Treaty Address a Broken Pharmaceutical R&D System?”, 2012, PLoS Med, Vol. 9, 2012.
- O’Neill, Onora, “Public Health or Clinical Ethics: Thinking Beyond Borders”, Ethic & International Affairs, Vol. 16, 2002.
- Petersmann, Ernst-Ulrich, “Human Rights and the Law of the World Trade Organization”, Journal of World Trade, Vol. 37, 2003.
- Pogge, Thomas “Responsibilities for Poverty-Related Ill Health”, Ethics & International Affairs, Vol. 16, 2002.
- Rawls, John, A theory of Justice, Oxford University Press, Cambridge, 1971.
- Schuklenk, Udo; & Richard Ashcroft, “Reaffordable Access to Essential Medication in Developing Countries: Conflicts between Ethical and Economic Imperatives”, Journal of Med Philos, Vol. 27, 2002.