نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
مجازات خدمات عمومی رایگان به‌عنوان جایگزین حبس به‌دلیل لزوم همکاری توأمان دستگاه قضا، نهادهای پذیرنده و خود مجرم در فرایند اجرای این حکم از بارزترین مصادیق مجازات‌های جامعه‌محور است. با توجه به چندوجهی بودن و ضرورت وجود بسترهای لازم جهت اثربخش بودن چنین نهادهایی، بررسی چالش‌های احتمالی کاربست نهادهای کیفری نوین یکی از موضوعات مهم مباحث کیفرشناختی است. در این ارتباط قضات به‌عنوان افرادی که به قوانین تجسم می‌بخشند و حلقۀ اتصال مقنن، دستگاه قضا، نهاد پذیرنده و مجرم هستند، کنشگران اصلی کاربست مجازات خدمات عمومی در نظر گرفته شدند. در این راستا با گردآوری آرای مرتبط و پالایش آن‌ها، اقدام به شناسایی قضاتی که تجربۀ صدور یا اجرای چنین آرایی را داشته‌اند شد. از این طریق ابتدا یک گروه تمرکزی با حضور 12 نفر از قضات، تشکیل و دیدگاه و تجربیات این افراد گردآوری شد. در گام بعدی با استفاده از داده‌های حاصل از گروه تمرکزی محورهای پروتکل مصاحبۀ عمیق نیمه‌ساختاریافته تهیه شد و 11 تن از مقامات قضایی دارای تجربۀ صدور و اجرای چنین احکامی به‌علاوه دو تن از قضات مطلع نسبت به موضوع مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده‌های گردآوری‌شده بیان‌گر چالش‌های متعدد قضایی در این حوزه است که می‌توان آن‌ها را ذیل دو مقولۀ کلی «جاری بودن و استمرار معیارهای کیفرگزینی (حبس‌گرایی و آمارگرایی) متناقض با ماهیت مجازات‌های اجتماع‌محور (بازپروری و بازاجتماعی نمودن)» و «عدم توجه به زیرساخت‌های اجرایی مجازات‌های اجتماع‌محور» مطرح نمود. بر اساس تحلیل یافته‌های فوق می‌توان مدعی شد که وجود چنین چالش‌هایی تابعی از رویکرد نادرست سیاست‌گذران کیفری در ارتباط با مجازات‌های اجتماع‌محور بوده است؛ به این معنی که قانون‌گذار صرفاً با هدف کاهش جمعیت کیفری زندان به سیاست‌گذاری درخصوص مجازات خدمات عمومی رایگان پرداخته است و بدین سبب از تحقق پیش‌شرط‌های اساسی این مجازات که همانا بازپروری/بازاجتماعی کردن محکومان است، فروگذار بوده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Challenges of criminal justice policy in applying community service orders
نویسندگان [English]
- Mohammad Matin Parsa 1
- hasanali moazenzadegan 2
1 PhD Student in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Science, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
چکیده [English]
With the enactment of the Islamic Penal Code (May 1, 2013), a number of community-based punishments entered the Iranian legal literature under the title of alternatives to imprisonment. In this regard, the study of possible challenges in the application of new criminal institutions is one of the important topics in criminal science, which will indicate the effectiveness of these institutions The authors of the article by focusing on the experience of key actors in issuing and enforcing community service orders, have attempted to identify such challenges at the judicial level through (first) a focus group was formed with the presence of 12 judges and (in the next step) interviews with 13 judges who have had experience in this area. The data gathered from the focus group and interviews indicate multiples judicial challenges in application of community service orders, which can be following into two main categories: "current and continuing punishment criteria inconsistent with the nature of community-based punishments (imprisonment- orientation and statistic-orientation)" and "lack of attention to enforcement infrastructures of community-based punishments. Based on the collected data and by analyzing the above findings, it can be argued that the existence of such challenges has been a subordinate of the wrong approach of criminal policymakers in relation to community-based punishments. This means that the legislature has been enacting policies on community service orders merely for reducing the prison population; And so, have been abandoned the preconditions for the main purpose of this punishment, which is the rehabilitation / reintegration of the convicts.
کلیدواژه‌ها [English]
- Community-based punishments
- Reintegration
- sentencing criteria
- Alternatives to imprisonment
- over incarceration
فارسی
- آشوری (1399)، جایگزین‌های زندان یا مجازات‌های بینابین، ویراست دوم، تهران: مرکز نشر جهش.
- آقایی جنت‌مکان، حسین (1390). حقوق کیفری عمومی (بر اساس لایحه مجازات اسلامی)، جلد دوم، تهران: جنگل جاودانه.
- اسدی، لادن (1396)، آسیب‌شناسی اجرای مجازات‌های جایگزین حبس در حقوق ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان (دانشکده حقوق و الهیات).
- پورمحی‌آبادی، حسین، داریوش بوستانی و سعید قماشی (1398). «سیطرۀ حبس‌گرایی و رویای حبس‌زدایی در سیاست کیفری ایران (مطالعۀ موردی حوزۀ قضایی شهر کرمان)»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال نهم، شماره اول: صص 59-33.
- پورقهرمانی، بابک و ایرج نگهدار (1397). «ارزیابی رویکرد قضات به اعمال نهادهای ارفاقی جدید (مطالعۀ موردی محاکم کیفری استان کردستان)»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دورۀ 48، شمارۀ 2.
- پولادمست سرابی‌نژاد، سعیده (1396)، خدمات عمومی رایگان در حقوق کیفری ایران، پایانامه دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه امام خمینی (دانشکده علوم اجتماعی).
- توجهی، عبدالعلی و ابراهیم زارع (1398)، «سابقۀ محکومیت کیفری به‌عنوان جلوه‌ای از «حالت خطرناک» و کاربست آن در مجازات‌های جایگزین حبس»، آموزه‌های حقوق کیفری، دوره شانزدهم، شماره هفده.
- تونری، مایکل (1387)، «کیفرهای اجتماع‌محور درایالات متحده آمریکا»، مجله حقوقی دادگستری، ترجمه مینا صدیق‌فر، شمارۀ 64.
- خاکسار، داوود و حسین غلامی (1398)، «عوامل مؤثر بر صدور مجازات‌های جایگزین حبس»، پژوهش حقوق کیفری، سال هفتم، شمارۀ بیست‌وششم.
- خاکسار، داوود و حسین غلامی (1397). «سیاست جنایی قضایی ایران در رابطه با مجازات‌های جایگزین حبس»، پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، شمارۀ یازده.
- ریاحی، محمداسماعیل (1395). سنجش نگرش قضات شهر تهران نسبت به قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
- زینالی، امیرحمزه (1387)، «سرمایۀ اجتماعی: بستری برای اعمال کیفرهای اجتماع‌محور در ایران»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 64.
- سلسله نشست‌های تدوین سند جامع اصول رهبردی سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران (1400)، مصاحبه شماره سه کارگروه کیفر با دکتر علی عزیزی، پژوهشگاه قوه قضائیه.
- شمس ناتری، محمد ابراهیم و جواد ریاحی (1391)، «ارزیابی مجازات‌های اجتماعی مندرج در لایحه مجازات اسلامی در پرتو الگوی جایگزینی»، حقوق اسلامی، سال نهم، شماره 33.
- عزیزی، علی و محمد فرجیها (1399)، «کاربست اصول حل مسئله در دادگاه‌های کیفری ایران؛ چالش‌ها و راهکارها»، مجله حقوقی دادگستری، دورۀ 85، شمارۀ 113.
- قاسمی کهریزسنگی، راضیه و محمد فرجیها (1394)، «چالش عدالت و کارآیی در گفتمان مدیریت‌گرایی کیفری»، آموزه‌های حقوق کیفری، شمارۀ 9.
- قاسمی مقدم، حسن (1387)، «مبانی ارزیابی اثربخشی کیفرهای اجتماع‌محور و تحلیل یافته‌های آن با تأکید بر مطالعۀ موردی دورۀ مراقبت در ایالات متحده و انگلستان»، مجله حقوقی دادگستری، شمارۀ 64.
- محسنی، فرید و رضا رحیمیان (1398)، «از کیفرگذاری تقنینی تا کیفرگزینی قضایی؛ مدل‌ها و معیارها (با تأکید بر رویۀ قضایی ایران)»، مجله حقوقی دادگستری، دورۀ 83، شمارۀ 107.
- محمدکوره‌پز، حسین، محمد فرجیها و محمد متین‌پارسا (1400)، «موانع کاربست مجازات خدمات عمومی رایگان در نظام حقوقی ایران؛ مطالعۀ کیفی»، مجله مجلس و راهبرد، سال 28، شمارۀ 107.
- محمدیان پهنوار، یوسف (1396)، تحلیل کیفرشناختی خدمات عمومی رایگان در نظام حقوقی ایران، پایانامه دوره کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس (دانشکده حقوق).
- مؤذن‌زادگان، حسنعلی و محمد متین‌پارسا (1400)، «چالش‌های تقنینی اجرای خدمات عمومی رایگان از منظر قضات»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 85، شمارۀ 114.
- منصورآبادی، عباس و سلمان کونانی (1389)، «بستر مجازات‌های جامعه‌مدار؛ با تأکید بر رویکرد سیاست جنایی ایران»، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، سال پنجم، شمارۀ پانزدهم.
- منصورآبادی، عباس، جواد یاوری، مهدی شیدائیان و عباس رحیمی‌نژاد (1396). «الگوهای تصمیم‌گیری قضایی در آمریکا و ایران»، پژوهش حقوق کیفری، سال پنجم، شمارۀ هجدهم.
- میرخلیلی، سیدمحمود و تقی یعقوبی (۱39۶)،«بررسی عوامل قضایی افزایش جمعیت کیفری زندان‌ها»، مجله راهبرد، دورۀ 26، شمارۀ ۸2.
- ناظرزادۀ کرمانی، فرناز و زینب امامی غفاری (1393)، «بررسی رویه و نگرش قضات دادگاه‌های اطفال تهران به‌جایگزین‌های مجازات حبس». فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 65.
- نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1391)، «کیفرهای جامعه‌مدار»، دیپاچه در: بولک، برنار، کیفرشناسی، ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ هشتم، تهران: مجد.
- نوبهار، رحیم (1390)، «اصل کابرد کمینۀ حقوق کیفری»، آموزه‌های حقوق کیفری، شمارۀ 1.
- والهی، حمید و سیدرضا احسان پور (1395)، «جایگاه جایگزین‌های مجازات حبس با رویکرد فردی کردن آن‌ها در نظام عدالت کیفری ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، دورۀ 23، شمارۀ 85.
انگلیسی
- Hegde, Dinesh S. (2015). Essays on Research Methodology, Springer India.
- Tsang, Kwok Kuen; Dian Liu, Hong Y. (2019) “Introduction: Qualitative Research Methods in Empirical Social Sciences Studies—Young Scholars’ Perspectives and Experiences”. In: - Tsang, Kwok Kuen; Dian Liu, Hong Y. (eds) Challenges and Opportunities in Qualitative Research, Springer, Singapore.
- Nieuwbeerta, Paul; Nagin, Daniel S.; Blokland, Arjan A. J. (2009). “Assessing the Impact of First-Time Imprisonment on Offenders Subsequent Criminal Career Development: A Matched Samples Comparison”, Journal of Quantitative Criminology, 25 (3):227-257. DOI 10.1007/s10940-009-9069-7.
- Sanders, Alan & Senior, Paul. (1994). Jarvis’ Probation Service Manual. (5th edition). Sheffield: PAVIC Publications.
- Worrall, Anne; Hoy, Clare (2005). Punishment in the Community; Managing offenders, making choices, Devon (UK): Willan Publishing.
- Weaver, Beth; Armstrong, Sarah (2011). User Views of Punishment The dynamics of community-based punishment: insider views from the outside, Research Report No.03. SCCJR (The Scottish Center for Crime and Justice Research).
وب‌سایت
- https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3531164 - last visit: 1399/02/22
)