نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران

2 قاضی دادگستری، دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

نحوۀ تعیین مجازات برای مرتکبین جرایم متعدد همواره موضوع مباحث نظری و تحولات تقنینی بوده است. قانون‌گذار ایران در آخرین تحولات ناشی از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399، با تفکیک میان جرایم «مختلف» از غیر آن در وضعیت تعدد مادی جرم، احکام متفاوتی مقرر داشته اما از تعیین معیار و ضابطه برای تفکیک این دو دسته جرایم از یکدیگر استنکاف ورزیده است که همین امر موجب تشتت آرا و رویه‌ها در این خصوص می‌گردد. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی چهار ضابطه جهت شناسایی جرایم غیرمختلف تبیین و نقد شده‌اند: وحدت عنوان مجرمانه، وحدت عنصر قانونی، وحدت عناصر متشکلۀ جرم، وحدت عناصر متشکله و مجازات. در پایان با توجه به ایرادات و مزایای هریک از این تفاسیر، ضابطۀ وحدت عناصر متشکله و مجازات به‌جهت سازگاری با اصول حاکم بر حقوق کیفری و تفسیر مضیق نصوص جزایی، بیش از سایر تفاسیر، کاشف نظر مقنن دانسته شده و به‌عنوان دیدگاه مختار، معرفی گردیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Criteria for distinguishing "different" crimes from "non-different" crimes in applying the rules of material multiplicity of crime

نویسندگان [English]

  • Mehrangiz Roustaie 1
  • hamed rahmanian 2

1 Assistant Professor of Law, Faculty of Literature and Humanities, Malayer University, Malayer, Iran

2 Judge of Justice, Doctor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The method of determining punishment for perpetrator of various crimes has always been the subject of theoretical discussions and legislative developments. In the latest developments resulting from The Law on Reducing the Imprisonment, passed on May 12, 2020, the Iranian legislatore has issued different rules on distinguishing between "different" crimes and non-different crimes in the case of material multiplicity of crimes, but refuses to set criteria for separating these two categories of crimes. This has led to a divergence of views and procedures in this regard. In this article, four criteria for identifying different crimes have been explained and criticized by descriptive-analytical method. Unification of criminal title, unification of legal element, unification of constituent elements of crime, unification of constituent elements and punishment. Finally, according to the advantages and disadvantages of each of these interpretations, the criterion of unification of the constituent elements and punishment in order to comply with the principles of criminal law and narrow interpretation of criminal texts, more than other interpretations, is considered a legislator and as an autonomous view, has been introduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Different crimes
  • Identical crimes
  • Similar crimes
  • multiple offenses
  • material offenses
  • Material Plularity of crime
  • فارسی

    • آخوندی، محمود (1379)، «جرایم مشابه و تشدید مجازات: نقد و توجیه یک رویه قضایی»، ‌مجلۀ مجتمع آموزش عالی قم،‌ شمارۀ 6.
    • آقایی‌نیا، حسین و ‌هادی‌ رستمی (1397)، حقوق کیفری اختصاصی جرایم علیه اموال و مالکیت، چاپ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    • احمدزاده، رسول و مجتبی تام (1399)، ملاحظاتی درباره قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، چاپ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
    • اردبیلی، محمدعلی (1396)، حقوق جزای عمومی، جلد سوم،‌ تهران، بنیاد حقوقی میزان.
    • اعظمی، علی اصغر،‌ مسعود حیدری و محمدجواد جعفری (1397)، «بررسی تعدد نتیجه و مقایسه آن با تعدد جرم»، پژوهش حقوق کیفری، سال هفتم، شمارۀ بیست و پنجم.
    • الهام، غلامحسین (1372)، مبانی فقهی و حقوقی تعدد جرم، چاپ اول، تهران: نشر بشری.
    • باهری، محمد (1396)، حقوق جزای عمومی، چاپ دوم، تهران: نگاه معاصر.
    • پوربافرانی، حسن (1384)، «نقد سیاست جنایی حدودمحور در مقررات تعدد و تکرار در حقوق کیفری ایران»، قم، مجله نامه مفید، شمارۀ 49.
    • پوربافرانی، حسن (1384)، «تعدد و تکرار جرم در حقوق کیفری ایران»،‌ فصلنامه مدرس علوم انسانی،‌ ویژه‌نامه حقوق.
    • پوربافرانی، حسن، اصغری احمدی و جواد پولادی (1399)، «چالش‌های اعمال قواعد تعدد جرم نسبت به اشخاص حقوقی»، مجله حقوقی دادگستری، سال 84، شمارۀ 111.
    • پیمانی، ضیاءالدین (1374)، بررسی تاریخی و تطبیقی قاعده تعدد جرم، چاپ اول، قم: انتشارات مجتمع آموزش عالی قم.
    • جعفری، مجتبی (1392)، «تعدد جرم و آثار آن در قانون جدید مجازات اسلامی (مصوب 1392)»، پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره پنجم.
    • حاجی ده‌آبادی، احمد، امیر باقرزادگان و محمد میرزایی (1395)، «جایگاه تعدد نتیجه در حقوق کیفری ایران»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال هفتم، شمارۀ اول.
    • ذاکرحسین، محمد هادی (1388)، «چشم انداز تعدد جرم از افق مبانی فقهی»، مجله دادرسی، فروردین و اردیبهشت، شمارۀ 73.
    • رایجیان اصلی، مهرداد (1382)، «تحلیلی بر مقررات تعدد جرم و دشواری‌های آن»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی، دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری، شمارۀ 28 و 29.
    • رسولی زکریا، علی (1399)، شرح قانون کاهش مجازات حبس تعزیری؛ تفسیری-انتقادی، چاپ اول، تهران: انتشارات کتاب آوا.
    • زراعت، عباس (1393)، حقوق جزای عمومی 3، مجازات‌ها و اقدامات تأمینی، جلد 2، چاپ دوم، تهران: جنگل جاودانه.
    • شکری، ‌رضا،‌ قادر سیروس (1383)، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی،‌ تهران: نشر مهاجر.
    • شیخ‌الاسلامی، عباس (1395)، تعدد جرم؛ نظریه‌ها و رویه‌ها، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    • طاهری نسب، یزدالله (1381)، تعدد و تکرار جرم در حقوق جزا، چاپ اول، تهران: نشر دانشور.
    • طهماسبی، جواد، مجید عطایی جنتی و پیمان مربی (1400)، تحلیل کاربردی قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399، چاپ سوم، قم: حقوق پویا.
    • عابد، رسول (1391)، «ضابطه‌ای برای اختلاف جرایم در اعمال قاعده تعدد مادی جرم»، مجله پیام آموزش (معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه)، سال دهم، شماره 55.
    • عابدی، احمدرضا (1399)، نگرشی کاربردی به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، چاپ دوم، قم: نشر طه.
    • علی‌آبادی، عبدالحسین (1392)، حقوق جنائی،‌ جلد دوم،‌ تهران: انتشارات فردوسی.
    • فرهی، بابک (1399)، یادداشت‌هایی بر قانون کاهش مجازات حبس، چاپ اول، تهران: انتشارات کولاد.
    • فروغی، فضل‌الله و بهزاد جودکی (1394)، «تعدد نتیجه در جرایم تعزیری بر اساس قانون مجازات اسلامی 1392»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شمارۀ 70.
    • مصدق، محمد (1399)، شرح قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، چاپ چهارم، تهران: جنگل.
    • میرمحمدصادقی، حسین و علیرضا درزی رامندی (1399)، «بررسی تطبیقی تعدد جرم در حقوق کیفری ایران و آمریکا»،‌ دو فصلنامه علمی حقوق تطبیقی، دوره هفتم،‌ شمارۀ یک،‌ شمارۀ 13.
    • نوربها، رضا (1382)، زمینه حقوق جزای عمومی، تهران: نشر میزان.
    • هاشمی، سیدمحمد (1394)، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران،‌ ‌حاکمیت و نهادهای سیاسی، جلد دوم،‌ چاپ بیست و ششم،‌ تهران: ‌بنیاد حقوقی میزان.

    فرانسه

    • Larguier, Jean et Conte, Philippe et Patrick Maistre du Chambon (2008), Droit Pénal Général, 21th édition, Paris, Dalloz.