نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دکتری حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
ایجاد مراجع قضایی استثنایی برای دعاوی و شکایات حقوق مالکیت صنعتی دارای مزایا و در مقابل معایبی چند است. هزینۀ بالای بدون توجیه، زمینه‌سازی سوءاستفاده و تخلف، تضعیف عمومیت‌نگری در قضات، دشواری دسترسی عمومی افراد به این مراجع و تضعیف استقلال دادگاه مهم‌ترین معایبی است که برای مراجع قضایی استثنایی رسیدگی به دعاوی و شکایات حقوق مالکیت صنعتی مطرح گردیده است. در مقابل، ایجاد و حفظ رویۀ خاص یکپارچه و منسجم در دکترین و رویۀ قضایی، ارتقا و بهبود وضعیت حمایت از حقوق مالکیت صنعتی، بهبود و تسریع فرایند رسیدگی و صدور آرا در این حوزه، کاهش هزینه‌های مربوط به دادخواهی نزد مراجع قضایی، پویایی سیستم قضایی یک کشور در زمینۀ تحولات علمی و عملی در حوزۀ مالکیت صنعتی و بهبود حمایت از کسب‌وکار مهم‌ترین مزایای این نوع از مراجع هستند. مقالۀ حاضر درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی بر اساس توجه به جنبۀ کاربردی و عملی موضوع به ارزیابی و امکان‌سنجی مطلوبیت مراجع قضایی استثنایی مالکیت صنعتی بر مبنای مزایا و معایب مذکور بپردازد. نتایج تحقیق حاضر نشان می‌دهد مراجع قضایی استثنایی در هریک از اشکال و صور آن برای تمامی کشورها کارآمد نبوده و در کشورهایی همچون کشور ما ایجاد آن‌ها به‌واسطۀ وضعیت مالکیت صنعتی، حجم دعاوی و شکایات مربوط و ساختار و سازمان مراجع قضاوتی و نحوۀ رسیدگی آن‌ها فاقد توجیه است. در حال حاضر در حقوق ایران الگوی اتخاذی در مواد 8 و 9 لایحۀ آیین دادرسی تجاری مبنی بر تشکیل دادگاه‌های تجاری در کلیۀ مراکز استان‌ها (مادۀ 8)، که برخی از شعب آن به مالکیت فکری اختصاص یابد (مادۀ 9)، منوط به آنکه صلاحیت این دادگاه‌های تجاری نسبت به رسیدگی به جرایم مالکیت صنعتی نیز تعمیم یاید، الگوی بسیار مناسبی می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Assessment and Feasibility Study of the Desirability of Exceptional Courts for Proceedings Industrial Property Law Claims and Complaints with Emphasis on Iranian Law
نویسنده [English]
- JAFAR NEZAMOLMOLKI
PhD in Private Law, School of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]
Creation of Exceptional Courts for Proceedings Industrial Property Law Claims and Complaints has some advantages and in contrast some disadvantages. Unjustifiable high costs, grounding for abuse and misconduct, undermining the generalism view point of judges, difficulty of public access to these courts and debilitating the independence of the court are the most important disadvantages that have been raised for exceptional courts in industrial property cases. In contrast creating and maintaining a specific integrated and coherent procedure in doctrine and judicial procedure, promoting and improving the status of protection of industrial property rights, improving and accelerating the process of reviewing and issuing awards in this area, reducing costs related to litigation in judicial authorities, The dynamics of judiciary system of a country in the field of scientific and practical developments in industrial property and improving the protection of business are the most important benefits of this type of courts. This article has been written based on descriptive and analytic method for study of assessment and feasibility of desirability of industrial property exceptional courts with attention to aforementioned advantages and disadvantages.
The results of this study show that exceptional courts in each of its forms are not efficient for all countries and in countries such as Iran, due to the status of industrial property, the numbers of related claims and complaints and the structure and organization of courts and method of their proceeding aren’t justifiable. At present, in Iranian law, the model adopted in Articles 8 and 9 of the Commercial Procedure Bill in relation to the establishment of commercial courts in all provincial capitals (Article 8), which some of them are dedicated to intellectual property (Article 9), subject to expansion the jurisdiction of these courts to industrial property crimes is a desirable model.
کلیدواژه‌ها [English]
- desirability
- exceptional courts
- industrial property rights
- Iranian law
فارسی
- امّی، محمدحسن (1399)، مالکیت فکری در رویۀ قضایی ایران، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- باقری، سید کامران (1392)، «نگاهی تحلیلی به عملکرد نظام ثبت اختراع ایران»، فصلنامه سیاست‌گذاری علم و پژوهش رهیافت، دوره 23، شماره 55.
- بهمئی، محمد علی و حسنی شیخ عطار (1397)، «قابلیت داوری دعاوی حقوق مالکیت فکری نیازمند ثبت»، مجله حقوقی بین‌المللی، سال 35، شماره 58.
- پورنوری، منصور (1383)، حقوق مالکیت معنوی در دادگاه علامت تجاری و اختراعات، تهران: انتشارات مهد حقوق.
- حبیبا، سعید و زهرا شوشتری (1399)، «نظم عمومی و داوری پذیری دعاوی مالکیت فکری»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 110.
- حبیبا، سعید و معلّی، مهدی (1394)، حمایت حقوقی از نوآوری‌های زیست فناوری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- حبیبا، سعید و فرزانه شاکری (1389)، «دادگاه‌های مالکیت فکری در کشورهای جنوب شرقی آسیا»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 3.
- رئیسی، لیلا (1388)، نظام حل‌وفصل اختلافات حقوق مالکیت معنوی، تهران: انتشارات جنگل.
- رهبری، ابراهیم و حسنی سنگانی، وحید (1398)، حقوق رقابت در عرصه مالکیت‌های فکری، دوره دو جلدی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- زینالی، توحید (1397)، دعاوی مالکیت معنوی در رویه دادگاه‌ها، تهران: انتشارات چراغ دانش.
- سیدین، علی و مهدی کارچانی (1399)، «علامت تجاری عام؛ احراز فقدان و زوال تمایز بخشی در پرتوی پرونده «اکبرجوجه» »، مجله حقوقی دادگستری، شماره 111.
- شمس، عبدالله (1396)، آیین دادرسی مدنی، دوره سه جلدی، چاپ سی و هفتم، تهران: انتشارات دراک.
- شیروی، عبدالحسین (1391)، داوری تجاری بین‌المللی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- صادقی، محسن (1394)، «مطالعه تطبیقی نقش قوانین مالکیت فکری در بهبود محیط کسب‌وکار: با نگاهی نقادانه به حقوق ایران»، مجموعه مقالات همایش ملی بهبود محیط کسب‌وکار.
- صادقیان ندوشن، مهرداد (1397)؛ بررسی تطبیقی لزوم ایجاد مراجع تخصصی رسیدگی به دعاوی مالکیت معنوی، تهران: دبیرخانه کمیسیون‌های تخصصی اتاق ایران.
- ضیایی پرور، حمید (1385)، «موسیقی در اینترنت»، مجله پژوهش و سنجش، سال 13، شماره 45 و 46.
- عباسی، سیمین و بابک اخگر (1391)، مدیریت حقوق مالکیت فکری (اختراع، علائم تجاری، طرح‌های صنعتی)، تهران: انتشارات جنگل.
- عبدی پور، ابراهیم (1392)، لایحه تجارت (باب اول و ششم) و لایحه آیین دادرسی تجاری، قم: انتشارات کعبه دل.
- قاسمی حامد، عباس و غزل غفوری اصل (1395)، «لزوم احیای دادگاه‌های تجاری در ایران»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 19، شماره 73.
- مصاحبه با محمد حسن کیانی با عنوان «جدیدترین آمار قبت علائم تجاری در ایران»، در خبرگزاری میزان مورخ 3/3/1395 قابل‌دسترس در:
https://www.mizanonline.com/fa/news/176831
- نظام الملکی، جعفر (1396)، حمایت کیفری از حقوق مالکیت فکری در محیط اینترنتی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
- نظام الملکی، جعفر (1397)، حمایت حقوقی از نوآوری‌های زیست فناوری بر اساس نظریه متن باز با تأکید حقوق ایران، رساله دکتری حقوق خصوصی، قم: دانشکده حقوق دانشگاه قم.
- نقی زاده، محمد و همکاران (1395)، «بررسی چالش‌های قانونی و حقوقی مالکیت فکری در تجاری‌سازی محصولات زیست فناوری»، فصلنامه رشد فناوری، سال دوازدهم، شماره 47.
انگلیسی
- de Werra, Mr. Jacques (2019), “A closer look at specialized intellectual property courts”, Wipo Magazine. Available at:
https://www.wipo.int/wipo_magazine/en/2019/03/article_0005.html
- Holzapfelm, Henrik and Königs McDermott Will & Emery, martin (2019), Patents. Available at:
https://gettingthedealthrough.com/area/25/jurisdiction/11/patents-germany/
- International Bar Association Intellectual Property and Entertainment Law Committee (2007), International Survey of Specialised Intellectual Property Courts and Tribunals, International Bar Association, London.
- International Intellectual Property Institute (IIPI) and the United States Patent and Trademark Office (USPTO) (2012), Study on Specialized Intellectual Property Courts, 25 January. Available at:
https://iipi.org/wp-content/uploads/2012/05/Study-on-Specialized-IPR-Courts.pdf
- Li, Xuan and M. Correa (2009), Intellectual Property Enforcement International Perspectives, Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham.
- Pinyosinwat, Jumpol, (2010) A Model for Specialized Intellectual Property Court in Developing Countries, A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Laws, Faculty of Law, Waseda University.
- Supreme Court of Japan (2019), Intellectual Property High Court, Tokyo Court Complex.
)