نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه حقوق، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
با توجه به اینکه یکی از کارویژه‌های اصلی نظام سیاسی حمایت از شهروندان و تضمین امنیت ایشان در مواجهه با حوادث و خطرات مختلف است، تنظیم سازوکار ادارۀ جامعه در شرایط اضطراری، حق و تکلیفی برای دولت تلقی می‌شود. شرایط اضطراری، جریان عادی زندگی را تغییر داده و اقدامات متناسب با خود را می‌طلبد. با این حال، اقدامات دولت در شرایط اضطراری نیز لازم است مقید به قانون و رویه‌هایی باشد که برای مدیریت این وضعیت طراحی شده است. حقوق وضعیت اضطراری، متکفل مقررات، ساختار مدیریتی و رویه‌ها و نحوۀ اجرای قانون در شرایط اضطراری است. در این مقاله با روش تحلیلی و تفسیری، به این پرسش پرداخته‌ایم که با توجه به مدل‌های مواجهه با وضعیت اضطراری در حقوق کشورهای مورد مطالعه، سامانۀ حقوقی کارآمدی در حقوق ایران برای مدیریت شرایط اضطراری وجود دارد؟ یافته‌های تحقیق حاکی است که هرچند وجود سازوکار شورای عالی امنیت ملی مشکل‌‌گشای مقررات تجویزی و شرایط پیش‌بینی نشده بوده و تشکیل ستاد ملی کرونا و اجرای مصوبات آن با همین منطق توجیه می‌شود، اما با توجه به اصل 79 قانون اساسی، و بهره‌مندی از تجربۀ کشورهای مختلف، تدوین حقوق وضعیت اضطراری ضروری است. مقررات جامع و کارآمدی که با اجرای خودکار خود، ضمن مدیریت امور کشور در وضعیت اضطراری، مجوز وضع مقررات خاص متناسب با وضعیت اضطراری را داشته باشد و تنظیم پاسخ‌های نقض مقررات و تعیین دستگاه متولی جهت تضمین حتمیت و قطعیت اجرای قانون را عهده‌دار باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A comparative study of emergency law with a look at the management of COVID-19 disease; from legal foundations to imposing criminal intervention
نویسنده [English]
- Hossein Aghababaei
Associate Professor, Department of Law, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran
چکیده [English]
A comparative study of emergency law with a look at the management of COVID-19 disease; from legal foundations to imposing criminal intervention
Given that one of the main functions of the political system is to protect citizens and ensure their security in the face of various accidents and dangers, regulating the mechanism of governing society in emergency situations is considered as a right and duty of the government. Emergencies change the normal course of life and require appropriate action. However, in a democratic political system, government actions in emergencies also need to be bound by law and procedures designed to manage the situation. Emergency rights are governed by regulations, management structure and procedures, and how the law is enforced in an emergency. In this article, with analytical-interpretive method, in examining the question that according to the models of dealing with the emergency situation in the law of the studied countries, is there an efficient legal system in Iranian law for managing emergency situations? The findings of the study indicate that although the existence of the mechanism of the Supreme National Security Council solves the problem of prescribed regulations and unforeseen conditions and the formation of the National Corona headquarters and the implementation of its resolutions are justified by the same logic, but according to Article 79 of the Constitution, and Benefiting from the experience of different countries, it is necessary to formulate emergency law. Comprehensive and efficient regulations that, by their automatic implementation, while managing the affairs of the country in an emergency situation, have the authority to make special regulations appropriate to the emergency situation and are responsible for regulating violations and determining the responsible body to ensure the certainty of law enforcement.
کلیدواژه‌ها [English]
- Corona epidemic
- state of emergency
- law of emergency
- suspension of rights
- criminal intervention
فارسی
- آقابابایی، حسین (1389)، قلمرو امنیت در حقوق کیفری، چاپ نخست، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ابدی، سعیدرضا (1386)، «نگاهی به مقررات اضطراری ترکیه، مصوب 25 اکتبر 1983»، نشریه حقوق اساسی، شمارۀ ۸، سال چهارم.
- بوزان، باری (1378)، مردم، دولت‌ها و هراس، ترجمه پژوهشگاه مطالعات راهبردی، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه مطالعات راهبردی.
- جلالی، علی‌رضا و محمد ابوعطا (1399)، «وضعیت اضطراری و محدودیت حقوق بنیادین: بررسی اقدامات حکومت ایتالیا در مقابله با بیماری کرونا»، پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 67.
- حبیب نژاد، احمد و زهرا عامری (1399)، «نظام مداخلات حمایتی دولت از گروه های آسیب پذیر در وضعیت های بحرانی و اضطراری»، نشریه حقوق اسلامی، شماره 64.
- راسخ، محمد و مهناز بیات کمیتکی (1393)، «مفهوم مصلحت عمومی»، حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفه حقوق و فلسفه ارزش، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
- جزایی، محدثه (1395)، «هوموساکرهای نوین، بررسی وضعیت فوق العاده در ترکیه بر اساس نظریه اشمیت و آگامبن»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 29.
- روشن، محمد (1399)، «نقش اضطرار در رفع تکلیف قانونی حضانت کودکان و حق ملاقات در شرایط پاندمی کووید 19»، تحقیقات حقوقی، شماره 90 (ویژه نامه).
- سروش محلاتی، محمد (1378)، دین و دولت در اندیشه اسلامی، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
- شاملو، باقر و ابوالفضل یوسفی (1392)، «ضوابط حاکم بر اعلام وضعیت اضطراری و اعمال محدودیت‌های کیفری فوق‌العاده»، حقوق تطبیقی، ویژه نامه شماره ۱۴.
- شیخ‌زاده، حسین (1398)، «نحوه مواجهه دولت با پاندمی کووید 19 و تاثیر این بحران بر بازتعریف حیطه اختیارات و مسئولیت های دولت»، دوفصلنامه علمی قدرت نرم، شماره 21.
- صحیفه نور (مجموعه سخنرانی‌ها و رهنمودهای امام خمینی) (1371)، چاپ دوم، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
- کوچ‌نژاد، عباس (1383)، «محدودیت‌های حقوق بشر در اسناد بین‌المللی»، نشریه حقوق اساسی، سال دوم، شماره سوم.
- قربان‌نیا، ناصر (1386)، «تعلیق اجرای حقوق بشر در شرایط اضطراری»، فصلنامه حقوق اسلامی، سال سوم، شماره 12.
- قربان‌نیا، ناصر (1385)، «تحدید حقوق و آزادی‌ها»، فصلنامه حقوق اسلامی، شماره 10.
- فغان‌نژاد، سعدالله و مهدی نوری (1391)، «بررسی حقوقی شهروندی در وضعیت بحران؛ مطالعه تطبیقی حقوق ایران، فرانسه و آمریکا»، مجله مدیریت بحران، سال اول شماره 1.
- مؤمنی‌راد، احمد، آرین پتفت و مهدی ثابتی (1396)، «چرایی و دامنه سلب اجباری حق بر اساس نظریه اضطرار»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 47، شماره 1.
- معرفت، محمدهادی (1380)، «امام علی (ع) و حقوق متقابل‌مردم و حکومت»، کتاب نقد، شماره 18.
- نجارزاده هنجنی، مجید (1399)، «تحلیل حقوقی وضع محدودیت های ناشی از همه‌گیری کرونا در ایران؛ در جست‌وجوی اداره صلاحیت‌دار»، نشریه حقوق اداری، شماره 23.
- نیازپور، امیرحسن (1399)، «اصول اجراء کیفر پس از شیوع ویروس کووید 19 (کرونا)»، تحقیقات حقوقی، شماره 90 (ویژه نامه).
- هابز، توماس (1381)، لویاتان، با ویرایش و مقدمه سی. بی. مکفرسون، ترجمه حسین بشیریه، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
- همپتن، جین (1385)، فلسفه سیاسی، ترجمه: خشایار دیهیمی، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
عربی
- مغنیه، محمدجواد (1430ق)، الشیعه و الحاکمون، بیروت: دارالکتاب الاسلامی.
- نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
انگلیسی
- Cyprus v. Turkey, Appl. 6780/74 and 6950/75, 1975, 4 European Human Rights Reports, PP. 482-556; Mcveigh v. UK, Appl, 8022/77.
- Lines, Rick, 2008, The right to health of prisoners in international human rights law, International Journal of prisoners health, Volume 4.
- Thomas E. Baker and John F. Stack, Jr., 2006, At War with Civil Rights and Civil Liberties: An Introduction, in AT WAR WITH CIVIL RIGHTS AND CIVIL LIBERTIES, (Thomas E. Baker and John F. Stack, Jr., eds., Rowman & Littlefield Publishers.
- loc.gov/law/foreign-news/article/turkey-government-takes-extraordinary-administrative-measures-for-the-coronavirus-pandemic.Last seen, 9/11/20.
)