نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

قاضی دادگستری، دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه تهران (پردیس کیش)، تهران، ایران

چکیده

هر طرف قرارداد انتظار دارد تا در صورت فسخ، انفساخ یا اقالۀ قرارداد به عین عوض یا معوضی که در قرارداد به طرف دیگر منتقل کرده است، برسد تا به زعم خود هدف از انحلال قرارداد فراهم آید. اما در بسیاری از موارد پیش می‌آید که به‌رغم وجود و بقای اصل مال امکان استرداد آن وجود نخواهد داشت. در صورت تحقق انفساخ یا اقالۀ عقد قبل از اینکه مال موضوع قرارداد توسط خریدار (واگذارشونده) به ثالث منتقل شود، بی‌تردید مالکیت به فروشنده (واگذارکننده) اعاده شده و حقی برای انتقال مال به ثالث وجود ندارد. اگر حق فسخی از آغاز انعقاد عقد برای فروشنده و به‌موجب شرط قراردادی، وجود داشته باشد، خریدار حق انتقال مال را تا انقضای مدت خیار فروشنده ندارد. ولیکن اگر حق فسخ بالقوه برای فروشنده در قرارداد محتمل باشد و قبل از ایجاد حق فسخ، مال توسط خریدار به ثالث منتقل شود و همچنین اگر انفساخ یا اقالۀ عقد بعد از انتقال مال به شخص ثالث واقع شود، عین مال قابل‌استرداد نبوده و در حکم تلف است. سؤال اساسی آن است که وجود حق فسخ برای فروشنده تا چه حد می‌تواند مالکیت خریدار را تحدید کند؟ اگر مال به ثالث منتقل و قرارداد فسخ شود، مبیع در حکم تلف محسوب است، مگر اینکه شرط خلاف (صریح یا ضمنی) شده باشد و خریدار حق تصرف منافی با خیار را نداشته باشد. ولی، در مورد بیع شرط مقنن این موضوع را مفروض می‌داند که حق فسخ درج شده حاوی این تعهد ضمنی است که مورد معامله می‌بایست آمادۀ اعاده به مالک اولیه باشد و به همین جهت تصرف منافی با خیار را ممنوع اعلام کرده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Concept and scope of destruction of sold object in law with a comparative study in the English legal system

نویسنده [English]

  • Abolfazl Aghakhani

Judge of Justice, PhD Student in Private Law, University of Tehran (Kish Campus), Tehran, Iran

چکیده [English]

Abstract
Each party to the contract expects that in the event of termination, automatic cancellation or cancellation of the contract, the same exchange or compensation that it has transferred to the other party in the contract, to achieve the purpose of terminating the contract. But in many cases it happens that despite the existence and survival of the original property, it will not be possible to return it. In the event of automatic cancellation or cancellation of the contract before the property subject to the contract is transferred to the third party by the buyer (transferor), If there is a right of termination for the seller from the beginning of the contract and according to the contractual condition, the buyer does not have the right to transfer the property until the expiration of the seller's option. However, if the seller has a potential right of termination in the contract and the property is transferred to a third party before the right of termination is created, and also if the termination or termination of the contract occurs after the transfer of property to a third party, the same property is non-refundable. It is destructed in law. The fundamental question is to what extent the existence of a right of termination for the seller can limit the ownership of the buyer? if the property is transferred to a third party and the contract is terminated, the seller is considered a destructed, unless the condition is violated (explicit or implicit) and the buyer does not have the right to seize the option. However, in the case of a sale, the legislature presupposes that the right of termination contains the implicit obligation that the transaction must be ready to be returned to the original owner, and therefore prohibits seizure contrary to the option.

کلیدواژه‌ها [English]

  • destruction of sold object in law
  • Restitution of the Object of sale
  • Payment fungible or Price
  • Recession
  • automatic cancellation
  • cancellation
  • فارسی

    • ابهری، حمید و زینب افچنگی (1394)، «مفهوم، ماهیت و آثار شرط انفساخ در حقوق ایران»، مجلۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، شمارۀ 1.
    • امامی، سیدحسن (1387)، حقوق مدنی، جلد اول، چاپ 28، تهران: انتشارات اسلامیه.
    • امینی، منصور و جواد پیری (1399)، «ضابطه ارزیابی خسارات ناشی از نقض تعهد در نظام‌های حقوقی و اسناد بین‌المللی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 85، شمارۀ 114.
    • جباری گلباغی ماسوله (1391)، «مبانی مشروعیت شرط فاسخ در فقه شیعه»، مجلۀ فقه و اصول، شمارۀ 91.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)، مجموعه محشی قانون مدنی، چاپ سوم، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 2، چاپ چهارم، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388)، دائرةالمعارف حقوق مدنی و تجارت، چاپ اول، تهران: انتشارات گنج دانش.
    • سکوتی نسیمی، رضا (1393)، «شرط عدم تصرفات ناقل در مبیع و ثمن (تحلیل مادۀ 454 ق.م)»، فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضایی، شماره 67.
    • شمس، عبدالله (1397)، اجرای احکام مدنی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات دراک.
    • شهیدی، مهدی (1388)، سقوط تعهدات، چاپ نهم (پنجم مجدد)، تهران: انتشارات مجد.
    • صدیقیان، عبدالله و جعفر جعفری ندوشن (1394)، «قلمرو نفوذ شرط فاسخ»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شماره 89.
    • صفایی، سیدحسین (1389)، قواعد عمومی قراردادها، چاپ 11، تهران: نشر میزان.
    • قاسم زاده، سیدمرتضی (1386)، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ هفتم، تهران، نشر دادگستر.
    • کاتوزیان، ناصر (1387)، قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، چاپ هفتم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
    • کاتوزیان، ناصر (1398)، اموال و مالکیت، چاپ 52، تهران، نشر میزان.
    • کوچکی پهنه کلایی،عظیم، حکمت‌اله عسکری و محمد‌حسین انصاری حقیقی (1399)، «تأملی نوین بر ماهیت تعلیق اراده با رویکرد به چالش‌های عملی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 84، شمارۀ 109.
    • نهرینی، فریدون (1395)، فسخ قرارداد با نگاهی به رویۀ قضایی، چاپ اول، تهران: انتشارات گنج دانش.

    عربی

    • اصفهانی، محمد حسین کمپانی (1418ق)، حاشیه کتاب المکاسب،جلد 4، چاپ اول، انوار الهدی.
    • انصاری، شیخ مرتضی (1422ق)، المکاسب، جلد 6، چاپ دوم، مجمع الفکر الاسلامی.
    • تستری، اسدالله کاظمی (بی‌تا)، مقابس الانوار و و نفائس الاسرار فی احکام النبی المختار و عترته الاطهار، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    • حلی، محقق، نجم الدین، جعفربن حسن (1408ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد 2، چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    • حلی، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1414ق)، تذکره الفقهاء، جلد 10، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    • طوسی، محمدبن حسن، ابوجعفر (1407ق)، الخلاف، جلد 3، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه حوزه علمیه مدرسین قم.
    • طوسی، محمدبن حسن، ابو جعفر (1387ق)، المبسوط فی الفقه الامامیه، جلد 2، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه الالحیاء الاثار الجعفریه.
    • عاملی، شهید اول، محمدبن مکی (1417ق)، الدروس الشرعیه فی الفقه الامامیه، جلد 3، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین قم.
    • گیلانی، میرزای قمی، ابواالقاسم بن محمدحسن (1413ق)، جامع الشتات فی اجوبه السؤالات، جلد 2، چاپ اول، تهران: مؤسسه کیهان.
    • موسوی خویی، سید ابوالقاسم (بی ‌تا)، مصباح الفقاهه-المکاسب، جلد 7، مقرر محمدعلی توحیدی.
    • موسوی خویی، سیدابوالقاسم (1410ق)، منهاج الصالحین، جلد2، چاپ 28، قم: نشر مدینه العلم.
    • نائینی، میرزا محمد حسین غروی (1373ق)، منیه الطالب فی حاشیه المکاسب، جلد 2، چاپ اول، تهران: المکتبه المحمدیه.
    • نجفی، محمد حسن (1404ق)، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد 23، چاپ 7، بیروت: نشر داراحیاء التراث العربی.

    انگیسی

    • Cheshire, Fifot & furmston’s (2012), Law of Contract, Oxford, 16th Edition.
    • Treitel by Edwin Peel (2018), The Law of Contract, Seewt & Maxwell, 14th Edition.
    • https://www.lawteacher.net/cases/crystal-palace-v-dowie.php
    • www.uniset.ca/lloydata/wilkinson_CA_lex.htm.