نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب تهران

چکیده

در بسیاری نظام‌های حقوقی جهان، وجه التزام معنای تقریباً ثابتی داشته و به معنی مبلغ مقطوعی است که طرفین قرارداد مشخص می‌کنند تا در صورت نقض قرارداد از سوی متعهد، وی آن مبلغ را به متعهدٌله بپردازد. در مقابل، خسارت تنبیهی نوعی از خسارات است که دادگاه در صورت احراز سوءنیت، عمد یا بی‌احتیاطی عامل زیان در ورود زیان، وی را به پرداخت آن محکوم می‌کند؛ لذا، برخلاف وجه التزام، بیشتر بازدارندگی دارد و نه جنبه‌ی ترمیمی. نظام‌های حقوقی مختلف جهان، برخوردهای متفاوتی با این نوع خسارات دارند؛ به‌گونه‌ای که، این دو نهاد در بعضی کشورها مانند آمریکا به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته و گاه نیز در برخی نظام‌های حقوقی همچون انگلستان با محدودیت‌هایی مواجه است. در نظام حقوقی ایران، خسارت تنبیهی فقط در دعاوی بین‌المللی و در رفتار متقابل مورد حکم قرار می‌گیرد، لذا، در دعاوی داخلی باید از نهادهایی چون وجه التزام، خسارت معنوی، خسارت تأخیر تادیه و یا حتی دیه استفاده کرد؛ با این وجود، در بعضی موارد هیچ یک از این نهادها جایگزین کاملی نمی‌باشند و در حقوق داخلی ایران نیاز به تأسیس نهاد خسارت تنبیهی احساس می‌شود. به‌رغم آن‌که، وجه التزام نیز گاه به دلیل کمتر بودن ضرر وارده از میزان وجه التزام، دارای جنبه تنبیهی و غیرترمیمی است، این دو نهاد تفاوت‌های بسیاری دارند؛ از جمله این‌که، خسارت تنبیهی برعکس وجه التزام نمی‌تواند جنبه‌ی ترمیمی داشته باشد؛ افزون بر این، میزان خسارت تنبیهی را دادگاه مشخص می‌کند و نه طرفین قرارداد و مستلزم احراز عمد و سوءنیت است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Analysis of Liquidated Damage and the Punitive Damage

نویسندگان [English]

  • Ali Khosravi Farsani
  • Shahpour Beyranvand

چکیده [English]

In many legal systems of the world , liquidated damage has an almost fixed meaning and is a price which parties set , so that in case of a breach on the part of the warrantor) ,s)he pays it to the warrantee. On the other hand, the punitive damage is a kind of damage which the court condemns the agent to pay in case of attaining a bad faith, intention or negligence on his/her part; thus, unlike liquidated damage, is more deterrent than  remedial. Different legal systems of the world face them variously; such that these two entities in some countries like the United States are used widely and sometimes in some countries like England have faced limitations. In the Iranian legal system, the punitive damage is only issued in international actions and in reciprocity. So in internal claims, entities like liquidated damage, moral damage, late payment damage or even atonement have to be used. Despite this, in some cases none the aforementioned entities is a suitable substitute and in the Iranian internal law the need to establish the punitive damage entity is felt. Although liquidated damage has sometimes penal and remedial aspects, due to the actual damage being less than the liquidated damage, these two entities have several differences; including the fact that the punitive damage, unlike liquidated damage, cannot have remedial aspect. Also, the court adjusts the amount of the punitive damage not the parties, and there is no need for attaining a kind of intention or bad faith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • punitive damage
  • Liquidated Damage
  • Remedial Damage
  • Deterrent
  • Quasi-offence
الف) منابع فارسی و عربی
1- انور، سلطان، 1983 م، احکام الالتزام، بیروت، دارالنهضه العربیه.
2- جعفری لنگرودی، محمد‌جعفر، 1386، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج پنجم، چ سوم، تهران، انتشارات گنج دانش.
3- خدابخشی، عبدالله، 1388، بیمه و حقوق مسئولیت مدنی، چ اول، تهران، نشر معاونت حقوقی و توسعه‌ی قضایی قوه‌ی قضاییه.
4- خدابخشی، عبدالله، 1388، «پیشگیری از حوادث ناشی از کار»، مجله حقوقی دادگستری، شماره‌ی 68.
5- ره پیک، حسن، 1387، حقوق مسئولیت مدنی و جبران‌ها)، چ اول، تهران، انتشارات خرسندی.
6- ره‌پیک، حسن، 1385، حقوق مدنی، (حقوق قرار دادها، چ اول، تهران، انتشارات خرسندی.
7- رودیجانی، محمد‌مجتبی، 1385، «ضمانت‌های اجرای مفاد قرارداد»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده‌ی حقوق دانشگاه شیراز.
8- سماواتی، حشمت‌الله، 1385، خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات قراردادی، چ سوم، تهران، انتشارات خط سوم.
9- صفایی، سید‌حسین، 1385، قواعد عمومی قراردادها، ج دوم، چ چهارم، تهران، نشر میزان.
10- اسکینی، ربیعا، 1367، «وجه التزام در قراردادهای بین‌المللی»، مجله حقوقی دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، شماره‌ی نهم، پاییز و زمستان.
11- عبدالهی، محسن، 1383، «خسارت تنبیهی در حقوق بین‌الملل»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره 30.
12- قاسم زاده، سید‌مرتضی، 1383، حقوق مدنی، اصول قراردادها و تعهدات، چ اول، تهران، نشر دادگستر.
13- کاتوزیان، ناصر، 1387، الزامات خارج از قرار داد، مسئولیت مدنی، ج اول، چ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
14- کاتوزیان، ناصر، 1384، حقوق مدنی، وقایع حقوقی، چ نهم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
15- کاتوزیان، ناصر، 1385، قواعد عمومی قراردادها، ج چهارم، چ هفتم، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار.
16- مقصودی پاشاکی، رضا، 88-1387، «مطالعه تطبیقی وجه التزام»، رساله‌ی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده‌ی حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
17- ندرتی کلوانق، اکبر، 1386، «مطالعه تطبیقی خسارت تنبیهی»، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشکده‌ی حقوق دانشگاه تهران، واحد پردیس قم.
18- نوری حمد، خاطر، 2001 م، عقود المعلوماتیه، الطبعه الاولی، عمان (اردن)، الدار العلمیه الدولیه جامعه ال البیت.
 
ب) منابع انگلیسی
19- Black, H.Campbell, Blacks Llaw Dictionary, Fourth edition, West Publication, London, 1968.
20- Lunney, Mark & Oliphant, Ken, Tort law, Waterloo  Publication, London, 2002.
21- Owen, David G., Philosophical Foundations of Tort law, First edition, Clarendon Press, New York, 1995.
22- Royers W. V. H. ,The Law of Tort Fundamental Principles of Law,  Sweet and Maxwell Publication, London, 1989.
 
ج) منابع الکترونیکی
23-Andrea, Idge D., Punitive Damages (www.bonora dandrea.com)
24-Calnan, Alan, Ending the punitive Damage Debate (www.heinonline.org)
25-Curcio, Andrea A., Painful Publicity- an Alternatie Punitive Damage Sangtion
26-Hamshahri newspaper (www.hamshahri.on line.ir)
27-Heriot, Gail, Civilizing punitive damages (www.llr.lls.edu.com)
28-Legal remedies(www.law.Freeadvice.Com)
29-Olson, Theodore, Some thoughts on punitive damages (www.manhattan-institute.org)
30-Punitive damages (www.answers.com)
31-Punitive damages (www.en.wikipedia.ir)
32- Punitive damage in financial injury verdicts (www.rand.org)