نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تربیت معلم تهران، رییس شعبه‌ی سوم دادگاه عمومی(حقوقی) اسلامشهر

2 کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دادیار دادسرای عمومی و انقلاب رامسر

چکیده

سیر تحولات قانونگذاری در ارتباط با دادرسی و حکم غیابی در حقوق ایران مواضع متغیری را نشان می‌دهد. قانونگذار ایرانی پس از چند دهه از اجرای نخستین مقررات دادرسی مدنی، در خصوص احکام غیابی دو معیار ابلاغ واقعی به خوانده و قابلیت تجدید‌نظر از رأی غیابی را به ترتیب موجب حضوری تلقی شدن رأی و عدم امکان واخواهی آن دانست. این معیارها، پس از پیروزی انقلاب اسلامی بی‌اعتبار شد. تا این‌که در سال 1379 قانونگذار ابلاغ واقعی را موجب حضوری شدن حکم دانست. در فقه امامیه نیز به رغم تجویز رسیدگی غیابی، حضور یا عدم حضور خوانده شاخص توصیف رأی به حضوری یا غیابی است. در وضع فعلی که کثرت پرونده‌های مطرح در دادگستری، کیفیت رسیدگی و آرا را تحت تأثیر قرار داده است، احیای قابل واخواهی نبودن احکام غیابی قابل پژوهش، امری  ضروری است این تحول، با دیدگاه فقها در رعایت  حق اعتراض محکومٌ‌علیه غایب مباینتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Default Judgement

نویسندگان [English]

  • Homayoun Rezaei Nejad 1
  • Amirhossein Rezaei Nejad 2

چکیده [English]

The survey of the legislation developments in relation to trial and default judgement in Iranian law shows the variable aspects. The Iranian legislator, after elapsing many decades  from enforcement of the first regulations of the civil procedure as to the default judgement, shall recognize two criteria of real notice to the defendant and the appealability from the default  judgement as cases that the judgment is deemed verbally and the protest is impossible.  These criteria became invalid after the victory of the Islamic revolution. In 2000, the legislator shall take into consideration the real notice as a case by which the judgement is regarded verbally. In Imamieh religious jurisprudence, despite prescription of hearing by default, the attendance or nonattendance of the defendant is considered as a basis for distinguishing the default or verbal judgement.          In the present situation which the over cases are initiated in court of justice and affect  the quality of hearing & judgements passed, it is necessary to restore that the appealable default judgements can not be protested. Such development is not inconsistent with the jurists’ standpoint as to the compliance of the protest right of the absent losing party.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Default Judgement
  • Principle of Defensive Rights Compliance
  • Dispute Settlement
  • Ordinary Trial
  • Summary Proceedings
الف: فارسی
1- انصاری، باقر، نقش قاضی در تحول نظام حقوقی، انتشارات میزان، چاپ اول، 1387.
2- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد دوم، انتشارات کتابخانه‌ی گنج دانش، چاپ دوم، 1381، تهران.
3- خدابخشی، عبدالله، مبانی فقهی آیین دادرسی مدنی و تأثیر آن در رویه قضایی، جلدهای اول و دوم، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، تهران، 1390.
4- دل وکیو، ژرژ، فلسفه حقوق، مترجم: دکتر جواد واحدی، انتشارات میزان، چاپ دوم، 1386.
5- رضایی‌نژاد، امیرحسین، آیین دادرسی مدنی شیوه‌های عادی شکایت از آرا (پژوهش و واخواهی)، انتشارات اندیشگران جوان، چاپ اول، 1390.
6- سنگلجی، محمد، آیین دادرسی در اسلام، انتشارات طه، چاپ سوم، 1380.
7- شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، انتشارات دراک، چاپ پنجم، 1383.
8- شمس، عبدالله، جزوه آیین دادرسی مدنی تطبیقی، دوره‌ی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، نیم‌سال اول سال تحصیلی 1379-1378.
9- شیروی، عبدالحسین، حقوق تطبیقی، انتشارات سمت، چاپ اول، 1387.
10- صالح، علی‌پاشا، سرگذشت قانون مباحثی از تاریخ حقوق، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1386.
11- غمامی، مجید؛ محسنی، حسن، اصول فراملی آیین دادرسی مدنی، بررسی تطبیقی اصول آیین دادرسی مدنی فراملی، میزان، تهران، 1386.
12- کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق، جلد اول، انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، تهران، 1385.
13- کریم‌زاده، احمد، نظارت انتظامی در نظام  قضایی، تهران، انتشارات روزنامه‌ی رسمی کشور، چاپ اول، 1378.
14- کیوان‌فر، شهرام، مبانی فلسفی تفسیر قانون، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، 1390.
15- متین دفتری، احمد، آیین دادرسی مدنی، جلد اول و دوم در یک مجلد، انتشارات مجد، چاپ دوم، 1381.
16- محسنی، حسن، اداره‌ی جریان دادرسی مدنی، بر پایه‌ی همکاری و در چارچوب اصول دادرسی، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، 1389.
17- محسنی، حسن، اصول حاکم بر دادرسی عادلانه در دعاوی مدنی، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، 1384.
18- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه (بخش قضایی)، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ سوم، 1383.
19- معاونت آموزش قوه قضاییه، مجموعه نشست‌های قضایی (3)، مسایل آیین دادرسی مدنی (2)، نشر قضا، چاپ اول، 1386.
 
ب: عربی
1- اسدی حلی، حسن بن یوسف مطهر (علامه حلی)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، 1410 هـ .ق.
2- اسدی حلی، حسن بن یوسف مطهر (علامه حلی)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان، جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، 1410 هـ .ق.
3- جبعی عاملی، زین‌الدین بن علی(شهیدثانی)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام، جلد سیزدهم، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، 1419 هـ .ق.
4- خوانساری، سیداحمد، جامع المدارک فی شرح مختصر نافع، جلد ششم، مؤسسه‌ی اسماعیلیان، چاپ دوم، 1405 هـ .ق.
5- خویی، سیدابوالقاسم، منهاج الصالحین، جلد اول، قم، نشر مدینه الصلح، چاپ بیست و هشتم، 1410 هـ .ق.
6- حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، جلد هیجدهم، مؤسسه‌ی آل البیت(ع)، چاپ اول، 1409 هـ .ق.
7- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، عروه الوثقی، جلد سوم، نجف، انتشارات الحیدریه، 1339 هـ .ق.
8- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، کتاب القضا من عروه الوثقی، در یک مجلد، نجف، انتشارات الحیدریه، 1339 هـ .ق.
9- طوسی، ابوجعفر محمدبن‌حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، جلد هشتم، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه، چاپ سوم، 1387 هـ .ق.
10- کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب، الکافی، جلد پنجم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، تهران، 1407 هـ .ق.
11- متقی ‌هندی، علی، کنزالعمال، جلد پنجم، به کوشش بکری حیانی و صفوت السقا، بیروت، 1985م.
12- مکی عاملی، شمس‌الدین محمد (شهید اول)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، چاپ دوم، 1417 هـ .ق.
13- موسوی خمینی، روح الله، تحریر الوسیله، جلد دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، چاپ دوم، 1404 هـ .ق.
14- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد چهاردهم، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هشتم، 1398 هـ .ق.
15- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد چهلم، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ هشتم، 1398 هـ .ق.
 
ج: فرانسه
1- Cadiet, Loic; Jeuland, Emmanuel, Droit judiciaire privé, Paris, Litec, 6ème  éd. 2009.
2- Couchez, Gerard,; Langlade, Jean-Pierre, Daniel Lebeau، Procedure civile, Paris, Dalloz, 1998.
3- Eudier, Frédérique, Jugement, in : Encyclopédie Juridique Dalloz, Paris, Dalloz, 2002.
4- Vincent, Jean; Guinchard, Serge, Procédure civile, Paris, Dalloz, 2003.