نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

چکیده

طبق قانون مدنی و مبانی فقهی، یکی از شرایط اساسی تحقق عقد بیع، لزوم معین بودن ثمن است. در قوانین سایر کشورها نیز این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. در کشورهایی چون انگلیس، قواعد پیشرفته‌ای در این زمینه وضع شده که به موجب آن‌ها، قابلیت تعیین ثمن و حتی عدم تعیین آن خللی به عقد وارد نمی سازد و ثمن می تواند توسط طرف مقابل یا ثالث تعیین شود، حال آن‌که در نظام حقوقی ایران، طبق نظر مشهور فقها، از ضرورت تعیین ثمن در لحظه‌ی عقد و عدم امکان احاله‌ی آن به دیگری بحث شده است. نظرات غیرمشهوری هم در میان حقوق‌دانان و فقهای امامیه یافت می‌شود که با توجه به نیازهای اجتماعی و اقتصادی امروز کاربرد بیشتری دارد و بر طبق آن‌ها، در مواردی عدم تعیین ثمن در لحظه‌ی عقد و یا واگذاری تعیین آن به دیگری، به صحت عقد و قرارداد خدشه‌ای وارد نمی کند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A comparative study of the ability to determine the price in Iran and England legal system

نویسندگان [English]

  • Mahdi Alhooe Nazari
  • Jamshid Yahyapoor

چکیده [English]

According to civil law and jurisprudence basics, determination of price is one of the essential conditions for creation of sales contracts. The issue has been considered in the laws of many countries. In some countries such as Uk Advanced rules has been passed by which ability of specifying and even failing to specify the price does not cause to invalidity of sale contract and the price can be determined by counter party or a third person, While in the Iran law system, according to dominant view it has been argued on specifying the price at the moment that the contract is being concluded and impossibility of confering it to others. Rare opinions exists between jurists and jurisprudence specialists which has more application as to social and economic necessities by which in some cases avoiding to determine the price or confering the issue to the other person would not cause any damage to the validity of contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sale
  • Price
  • The Ability to Determine
  • Risk
  • Reasonable Price
اراکی، شیخ محمدعلی، کتاب البیع، مؤسسه‌ی در راه حق، چاپ نخست، 1415هـ.ق.
اسکافی، ابن‌جنید، مجموعه فتاوی ابن جنید، تحقیق: علی پناه‌اشتهاردی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم، چاپ نخست، 1416هـ.ق.
اصفهانی کمپانی، شیخ محمد‌حسین، حاشیه کتاب المکاسب، جلد پنجم، قم: محقق، چاپ نخست، 1418هـ.ق.
الهویی نظری، مهدی، شرط معین بودن مورد معامله در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی با حقوق انگلیس، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، 1389.
امینی، عیسی، «تعیین مورد معامله»، مجله‌ی تحقیقات حقوقی آزاد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، پیش شماره‌ی اول، تابستان 1386.
انصاری، مرتضی، مکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ مرتضی انصاری، چاپ نخست، 1415هـ.ق.
بحرانی، شیخ یوسف، حدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه قم، چاپ نخست، 1405هـ.ق.
بهبهانی، محمدباقر، حاشیه مجمع الفائده و البرهان، قم: مؤسسه العلامه المجدد الوحید بهبهانی، چاپ نخست، 1417هـ.ق.
بهجت، محمدتقی، جامع المسائل، قم: دفتر آیت‌الله بهجت، چاپ دوم، 1426هـ.ق.
جبعی عاملی، زین‌الدین محمد (شهید ثانی)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم: مؤسسه‌ی معارف اسلامی، چاپ نخست، 1414هـ.ق.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ملیت‌های حقوقی در حقوق اسلام، تهران: گنج دانش، چاپ سوم، 1382.
حرعاملی، وسائل الشیعه، قم: موسسه‌ی آل البیت، چاپ نخست، 1406 هـ.ق.
حسینی عاملی، سیدمحمدجواد، مفتاح‌الکرامه، جلد یازدهم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ نخست، بی‌تا.
خویی، سیدابوالقاسم، المستند فی شرح العروه الوثقی، بی‌جا: جلد سی‌ام، بی‌تا.
خوئی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، جلد پنجم، بی‌جا: چاپ حیدریه، 1374هـ.ق.
رفیعی، محمدتقی، مطالعه تطبیقی غرر در معامله، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ نخست، 1378.
سبزواری، سیدعبدالاعلی، الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم: جلد نوزدهم، چاپ چهارم، 1413 هـ .ق.
شاهرودی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، بی‌جا، بی‌تا.
شهیدی تبریزی، میرزافتاح، هدایه الطالب الی اسرار المکاسب، تبریز: دارالفقه للطباعه و النشر، چاپ دوم، 1428هـ.ق.
شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران: حقوق‌دان، چاپ نخست، 1377.
صفی‌پور، عبدالرحیم ابن عبدالکریم، فرهنگ عربی به فارسی منتهی الارب فی لغه العرب، جلدهای 3 و 4.
علامه حلی، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم: مؤسسه‌ی بوستان قم، چاپ دوم، 1423هـ.ق.
علومی یزدی، حمیدرضا، روش‌های تعیین ثمن در عقد بیع، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1370.
عمید زنجانی، عباس‌علی، قواعد فقه- بخش حقوق خصوصی، تهران: سمت، چاپ نخست، 1386.
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، تهران: مجد، چاپ نخست، 1387.
قاسم‌زاده، سید قاسم، ‌اصول قراردادها و تعهدات، تهران: دادگستر، چاپ نخست، 1383.
قاسم‌زاده، سید قاسم، نظریه جواز تعیین ضابطه مورد تعهد و تملیک، فصل‌نامه‌ی مدرس، تهران: دانشکده‌ی علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس، زمستان1383.
قیم، عبدالنبی، فرهنگ معاصر عربی- فارسی، فرهنگ معاصر، 1381.
کاتوزیان، ناصر، عقود معین، جلد نخست، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ پنجم، 1385.
کاتوزیان، ناصر، فلسفه‌‌ حقوق، تهران؛ سهامی انتشار، چاپ نخست، 1377.
کاشف الغطاء، محمدحسین، تحریر المجله، نجف: المکتبه المرتضویه، چاپ نخست، 1359هـ.ق.
محقق حلی، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: استقلال، چاپ سوم، 1422هـ.ق.
مراغه‌ای، میرفتاح، عناوین، قم: نشر اسلامی، چاپ سوم، 1429هـ.ق.
مظفر، محمدرضا، الحاشیه علی البیع و الخیارات، جلد نخست، برگردان: عباس زراعت و حمید مسجدسرائی، بی‌جا، بی‌تا.
مقدس اردبیلی، مجمع الفائده و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، قم: جلد هشتم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ سوم، 1418 هـ.ق.
نجفی، شیخ محمدحسن، جواهرالکلام، بیروت: دارالکتب الاسلامیه، چاپ دهم، 1374.
نراقی، ملااحمد، عوایدالایام، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1375 هـ .ق.
نراقی، ملااحمد، مشارق الاحکام، قم: کنگره نراقین، چاپ دوم، 1422 هـ.ق.
وحدتی شبیری، سیدحسن، مجهول بودن مورد معامله، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ نخست، 1379.
ولایی، عیسی، اصول فقه، تهران: دارالفکر، چاپ ششم، 1387.
Atiyah ,P.S, Adams, John N, Macqueen, Hector, The Sale Of Goods, Pearson Education,10th edition, 2001.
O'Sullivan, Janet & Hilliard, Jonathan, The Law Of Contract, Oxford University Press, 2nd Edition, 2006.
Stone, Richard, The Modern Law Of Contract, Published By Routledge, Cavendish, 7th Edition, 2007.
Leigh Ellis,Varying Prices In Business Contract, available at http://www.goarticles.com.
Sale Of Goods Act 1979. Available at:http://www.legislation.gov.uk.
Supply of Goods and Services Act 1982, Available at  http://www.legislation.gov.uk