دوره 87 (1402)
دوره 86 (1401)
دوره 85 (1400)
دوره 84 (1399)
دوره 83 (1398)
دوره 82 (1397)
دوره 81 (1396)
دوره 80 (1395)
دوره 79 (1394)
دوره 78 (1393)
دوره 77 (1392)
دوره 76 (1391)
دوره 75 (1390)
دوره 74 (1389)
دوره 73 (1388)
دوره 72 (1387)
دوره 71 (1386)
دوره 70 (1385)
دوره 69 (1384)
دوره 68 (1383)
دوره 67 (1382)
دوره 66 (1381)
دوره 65 (1380)
دوره 64 (1379)
دوره 63 (1378)
دوره 62 (1377)
دوره 61 (1376)
دوره 60 (1375)
دوره 59 (1374)
دوره 58 (1373)
دوره 57 (1372)
دوره 56 (1371)
دوره 55 (1370)
حقوق خصوصی
جایگاه تقصیر و سوء‌نیت در مطالبۀ خسارات ناشی از دعوای واهی؛ مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران و آمریکا

احسان بهرامی؛ مصطفی السان

دوره 87، شماره 123 ، مهر 1402، ، صفحه 49-74

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.1983303.5119

چکیده
  خوانده ممکن است در مقام دفاع از دعوای واهی با خسارات متعددی نظیر هزینۀ دادرسی، هزینۀ کارشناسی، حق‌الوکالۀ وکیل و... روبه‌رو شود. یکی از پرسش‌های مهمی که در رابطه با این قبیل خسارات وجود دارد، جایگاه تقصیر و سوء‌نیت خواهان در مطالبۀ آن‌ها است. به عبارت بهتر، پرسش این است که آیا مطالبۀ خسارات ناشی از دعوای واهی منوط به احراز تقصیر یا ...  بیشتر

حقوق خصوصی
مطالعۀ تطبیقی اعادۀ دادرسی در نظام حقوقی ایران و مصر

محمدصادق مهدوی راد؛ محمود حبیبی؛ اسماعیل شاهسوندی؛ علیرضا مشهدی زاده

دوره 87، شماره 123 ، مهر 1402، ، صفحه 293-316

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.1996034.5227

چکیده
  اعادۀ دادرسی در امور کیفری و مدنی متفاوت است به‌نحوی که در امور کیفری تنها محکوم‌علیه، دادستان مجری حکم و دادستان کل کشور آن هم از ناحیۀ محکوم‌علیه حق تقاضای تجویز اعادۀ دادرسی را دارند. در امور حقوقی حسب مواد ۴۲۶ الی ۴۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی؛ اولاً جهات تقاضای رسیدگی مجدد به جهات مندرج در ماده ۴۲۶ است. ثانیاً حسب ماده ۴۴۱ در اعادۀ ...  بیشتر

حقوق خصوصی
پذیرش دلیل جدید در مرحلۀ تجدیدنظر

یونس یوسفی گرجی؛ محمد باقر قربانوند؛ مسعود البرزی ورکی؛ علیرضا نواریان

دوره 87، شماره 123 ، مهر 1402، ، صفحه 343-362

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.555182.4872

چکیده
  به‌رغم اهمیت موضوع امکان ابراز دلیل جدید در مرحلۀ تجدیدنظر، حکم صریحی درخصوص آن وجود ندارد. این امر، محل نزاع استادان حقوق آیین دادرسی و قضات در فرایند رسیدگی مرحلۀ تجدیدنظر می‌باشد. اغلب محاکم از مقررات حاکم بر موضوع این‌گونه استنباط کرده‌اند که درمرحلۀ تجدیدنظر به دلایل جدید حتی اگر در مرحلۀ نخستین از عداد دلایل خارج یا از آن ...  بیشتر

حقوق خصوصی
تحلیل و تبیین اصل «قابلیت اجرای حکم» به‌عنوان یکی از معیارهای حکم دادگاه

رسول احمدی فر

دوره 87، شماره 122 ، تیر 1402، ، صفحه 1-19

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.544726.4574

چکیده
  قابلیت اجرای حکم دادگاه یکی از معیارهای مغفول مانده در منابع حقوقی ایران به‌عنوان شرط لازم برای صدور حکم می‌باشد. در همین راستا هدف پژوهش حاضر که تحت عنوان «تحلیل و تبیین اصل قابلیت اجرای حکم به‌عنوان یکی از معیارهای حکم دادگاه» انجام شد، تحلیل و تبیین میزان اهمیّت و اثر این معیار در مرحلۀ صدور و نه در مرحلۀ اجرا است که برای ...  بیشتر

حقوق خصوصی
ماهیت طلاق از ناحیۀ زوجه به‌وکالت از زوج و آثار ناشی از آن بر فرایند دادرسی

سیده مطهره حسینی؛ لیلاسادات اسدی؛ سید محسن فتاحی

دوره 87، شماره 122 ، تیر 1402، ، صفحه 67-87

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.1972452.5067

چکیده
  در خصوص نوع طلاق از ناحیۀ زوجه به وکالت از زوج و منبعث از ماده 26 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 سه رویکرد قابل‌مشاهده است؛ نخست نظریۀ طلاق توافقی که جایگاه صدور گواهی عدم امکان سازش است؛ دوم نظریۀ طلاق یک‌طرفه به درخواست زوجه که محل صدور حکم طلاق است؛ و سوم نظریۀ دومرحله‌ای بودن فرایند چنین طلاقی. آثار متفاوت ناشی از پذیرش هر یک از این ...  بیشتر

حقوق خصوصی
بحثی در تمیز دعوای متقابل از دفاع ماهوی

رضا شکوهی زاده

دوره 87، شماره 122 ، تیر 1402

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.555257.4865

چکیده
  برای شناخت موضوع این مقاله، نخست باید دعوای متقابل ساده را از دعوای متقابل دوگانه تفکیک نمود. دعوای متقابل دوگانه، دعوایی است که دارای کارکردی دوگانه است؛ از یک‌سو اثری همانند دفاع ماهوی دارد، چون هدف اولیۀ آن رد ادعای خواهان است. از سوی دیگر، همانند دعوای متقابل ساده، ادعایی است خارج از موضوع دعوای اصلی. موضوع این مقاله، تفکیک دعاوی ...  بیشتر

حقوق خصوصی
تجزیه ناپذیری دعاوی در آیین دادرسی مدنی ایران و فرانسه

بدیع فتحی؛ خیراله هرمزی

دوره 87، شماره 122 ، تیر 1402

https://doi.org/10.22106/jlj.2023.559636.4943

چکیده
  چکیده تجزیه ناپذیری دعاوی از تجزیه ناپذیری دعوا و تجزیه ناپذیری رای متفاوت می باشد. در قانون آیین دادرسی مدنی ایران هر چند اصطلاح تجزیه ناپذیری دعوا(مواد 104،298) و تجزیه ناپذیری و تفکیک ناپذیری رای ( مواد 308، 359،404،425)آمده است تجزیه ناپذیری دعوا بر تجزیه ناپذیر یک خواسته دلالت دارد و تجزیه ناپذیری رای هنگامی مطرح است که دو یا چند شخص طرف ...  بیشتر

حقوق خصوصی
بررسی وضعیت قطعی بودن رأی و مهلت در اعتراض شخص ثالث

مهدی حسن زاده

دوره 87، شماره 121 ، فروردین 1402، ، صفحه 145-163

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.549678.4718

چکیده
  قانون آیین دادرسی مدنی درخصوص رأی مورد اعتراض شخص ثالث از این نظر که آیا لازم است قطعی باشد یا رأی غیر قطعی هم قابل‌اعتراض شخص ثالث است، تصریحی ندارد. در این زمینه، دیدگاه‌ها و تحلیل‌های متفاوت و متقابلی ارائه شده است. بیان مادۀ 422 قانون آیین دادرسی مدنی نیز درخصوص اعتراض شخص ثالث، قبل از اجرای حکم و پس از آن، نامشخص و قابل‌بحث است ...  بیشتر

حقوق خصوصی
نظریۀ تحول غیرارادی خواسته در پرتو انتقال موضوع دعوا

عبدالوحید صباغی؛ فریدون نهرینی؛ علیرضا آذربایجانی

دوره 87، شماره 121 ، فروردین 1402، ، صفحه 213-242

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.539387.4426

چکیده
  اصل تغییرناپذیری عناصر دعوا مانع از تصرفات بدون ضابطه در ارکان دعواست. ایجاد هرگونه تحول در خواسته، مقید به شرایط منصوص در مادۀ ۹۸ قانون آیین دادرسی مدنی است. این ملاحظات در راستای اصل تناظر و حراست از حقوق خوانده در برابر هرگونه غافل‌گیری است، اما وقتی خوانده بدون رعایت اصل حسن‌نیت، در جریان رسیدگی اقدام به انتقال موضوع دعوا می‌نماید ...  بیشتر

حقوق خصوصی
چالش‌های رویۀ قضایی در دعوای اثبات مالکیت

مجید عزیزیانی

دوره 87، شماره 121 ، فروردین 1402، ، صفحه 265-282

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.539196.4417

چکیده
  دعوای اثبات مالکیت خصوصاً در اموال غیرمنقول که با الزامات و تشریفات قانونی مواجه است، در مراحل مختلف ثبت املاک درخصوص نحوۀ ثبت چنین املاکی، قواعدی دارد که می‌بایست مورد توجه قرار گیرد و نمی‌توان اجابت چنین خواسته‌ای را به‌صورت مطلق در تمامی اموال غیرمنقول با یک شکل و کیفیت واحد، مورد پذیرش قرار داد. دعوای اثبات مالکیت ازجمله دعاوی ...  بیشتر

حقوق خصوصی
شاخص‌های اتقان آرای قضایی مستند به اسناد بین‌المللی؛ با تأکید بر آرای دعاوی خانواده

عاطفه ذبیحی

دوره 86، شماره 120 ، دی 1401، ، صفحه 117-138

https://doi.org/10.22106/jlj.2022.543815.4550

چکیده
  یکی از نمودهای سیستم قضایی عادلانه و کارآمد، اتقان و استحکام آرایی است که از دادگاه‌های این سیستم در سطوح مختلف ساختار قضایی صادر می‌شود و محصّل شدن این ویژگی در آرا، در گرو رعایت معیارهایی در مقام انشای حکم از سوی قاضی صادرکننده است. در این راستا، در نگارش اسباب موجهۀ رأی، قاضی موظف به تبیین دقیق ادله و مستندات رأی خود است که این ...  بیشتر

حقوق خصوصی
شرایط توجه دعوا به وارث در فقه امامیه و راهکارهای احراز آن در حقوق ایران

احسان بهرامی؛ سید امین پیشنماز؛ امیر زارع

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 43-66

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.538999.4409

چکیده
  دعوا زمانی متوجه خوانده است که دادگاه بتواند با فرض صحیح بودن ادعای خواهان، حکم دعوا را علیه خوانده قلمداد کند. در این معنا، هر گاه ادعای خواهان در ماهیت دعوا، علیه خوانده باشد، دعوا نیز متوجه او خواهد بود. این گزاره در دعوایی که مدعی‌علیه و خواندۀ واحدی دارد، کارآمد است. با این حال، کارآمدی آن در دعوا بر متوفی، محل تردید است؛ چراکه ...  بیشتر

حقوق خصوصی
ضرورت شناسایی احقاق شخصی حق؛ با تأکید بر حق فکری

عبداله رجبی؛ سید حسین حسینی

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 171-193

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.539203.4419

چکیده
  هرگاه اشخاص برای اجرا یا تضمین حق خود، دست به اقدام شخصی بزنند، با مفهومی با نام احقاق شخصی حق روبه‌رو هستیم. چراکه به باور ما، امروز و در عرصه‌های جدید حقوق، حمایت‌های عمومی و رسمی از حق، به‌ویژه در دنیای رقومی و دربارۀ حق فکری، توانایی اجرای کامل حق و تضمین آن را ندارد. پس، اگرچه اقدامات شخصی در گذشته مشروعیت داشته، در دنیای مدرن ...  بیشتر

حقوق خصوصی
تحلیل مبانی و چالش‌های تأمین مالی دعوا و تبیین رهیافت‌هایی نوین برای حقوق ایران

محمدحسین وکیلی مقدم

دوره 86، شماره 119 ، مهر 1401، ، صفحه 373-394

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.533361.4269

چکیده
  فرض رایج بر این است که هزینۀ طرح دعوا و دادرسی از سوی طرفین فراهم می‌شود. اما افزایش هزینه‌های دادرسی، لزوم مدیریت ریسک طرح دعاوی در کنار منفعت‌طلبی و کسب سود موجب بروز و رواج سرمایه‌گذاری در دادرسی نیز شده است. به‌موجب این فرایند که «تأمین مالی دعوا» نامیده می‌شود، بدون واگذاری حق یا انتقال دعوا، شخص ثالث هزینه‌های دادرسی ...  بیشتر

حقوق خصوصی
ارزیابی بیمۀ‌ هزینه‌های دادرسی از منظر حقوق مصرف‌کنندگان

ناهید صفری

دوره 86، شماره 118 ، تیر 1401، ، صفحه 179-199

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.536128.4349

چکیده
  یکی از ابعاد مهم حمایت از مصرف‌کنندگان که کمتر مورد توجه قرار گرفته، تسهیل اقامۀ دعوای مصرف‌کنندگان است. هزینه‌های اقامۀ دعوا از جمله موانع مهم اقامۀ دعوای مصرف‌کنندگان محسوب می‌شوند. در حقوق ایران نیز فقدان معاضدت‌های خاص برای مصرف‌کنندگان و محدویت‌های قواعد عام اعسار و محدود بودن منابع مالی سازمان‌های حمایت از مصرف‌کننده ...  بیشتر

حقوق خصوصی
وضعیت صدور حکم به نفع خوانده دعوای مدنی بر اساس اصل برائت و بدون سوگند او

مهدی حسن زاده

دوره 86، شماره 117 ، فروردین 1401، ، صفحه 43-58

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.532463.4242

چکیده
  اضافه شدن قید «با سوگند خوانده» در مادۀ 197 قانون آیین دادرسی مدنی (مصوب 1379) سؤال‌ها، تردیدها و بحث‌هایی را در مورد امکان یا عدم امکان صدور حکم برائت خوانده بدون سوگند او، در موارد عدم ارائۀ دلیل و عدم درخواست سوگند از جانب خواهان و همچنین در خصوص اختیار یا عدم اختیار قاضی در سوگند دادن خوانده بدون درخواست خواهان، ایجاد کرده است. ...  بیشتر

حقوق خصوصی
تأثیرات متقابل آرای حقوقی و کیفری؛ از تئوری تا رویۀ قضایی

مجید عزیزیانی

دوره 86، شماره 117 ، فروردین 1401، ، صفحه 153-174

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.524002.3960

چکیده
  تاثیرات متقابل آرای حقوقی و کیفری بر هم یکی از موضوعات مهم پرونده‌های حقوقی و کیفری است. بنا بر نظر مشهور، محکمۀ حقوقی مکلف به‌تبعیت از رأی قطعی دادگاه کیفری است و در صورت رسیدگی هم‌زمان، دادگاه حقوقی را مکلف به توقف رسیدگی می‏دانند. هرچند دقیقاً همین رویه در تبعیت دادگاه کیفری از رأی حقوقی قطعی وجود دارد و این قاعده مختص دادگاه ...  بیشتر

حقوق خصوصی
بررسی مصادیق ایراد عدم احراز سمت در دادرسی مدنی با تأکید بر رویۀ قضایی

مصطفی السان؛ پیام خنجری کاکاوندی

دوره 85، شماره 116 ، دی 1400، ، صفحه 109-129

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.528393.4105

چکیده
  ایراد فاقد سِمَت بودن نمایندۀ خواهان در زمان تقدیم دادخواست، یکی از ایراداتی است که طبق بند 84 و مادۀ 89 قانون آیین دادرسی مدنی موجب صدور قرار رد دعوا می‌شود. در صورتی که دادخواست را اصیل تقدیم کند، این ایراد صدق نمی‌کند؛ زیرا سمت، موضوعی است که تنها در مورد نماینده مطرح می‌شود. به‌علاوه، آثار فقدان یا از دست دادن سمت در جریان دادرسی، ...  بیشتر

حقوق خصوصی
اصل منع استناد به عمل خلاف قانون خود در ادعا و دفاع

حسن محسنی؛ حسین داودی

دوره 85، شماره 116 ، دی 1400، ، صفحه 185-207

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.130304.3507

چکیده
  اطراف دعوا گاه عمل خلاف خود را مستند قرار داده و از دادگاه‌ها انتظار صدور رأی به نفع خویش دارند. در فرض پذیرش چنین دعاوی یا دفاعیاتی عدالت محقق نشده و باید دنبال چاره‌ای برای حل این معضل حقوقی بود. در این رابطه اصل رومی «ممنوعیت انتفاع از عمل خلاف قانون خود» در نظام‌های حقوقی و رویۀ دادرسی آن‌ها مورد استناد قرار می‌گیرد که مهم‌ترین ...  بیشتر

حقوق خصوصی
رأی وحدت‌رویۀ 792 مورخ 24/4/99 هیئت عمومی دیوان عالی کشور و تأثیر آن بر صلاحیت شعب دیوان عدالت اداری و دادگاه‌های عمومی

کوروش استوارسنگری

دوره 85، شماره 115 ، مهر 1400، ، صفحه 1-19

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.135224.3622

چکیده
  یکی از موضوعات مطروحه پس از تشکیل دیوان عدالت اداری این بود که چه اشخاصی می‌توانند در دیوان عدالت اداری به‌عنوان شاکی حضور پیدا کنند و آیا دستگاه‌های دولتی می‌توانند در شعب دیوان عدالت اداری طرح دعوا کنند. طبق رأی شمارۀ ۳۷، ۳۸ و 39 دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۶۸ دستگاه‌های دولتی به هیچ نحو نمی‌توانند در شعب دیوان عدالت اداری به‌عنوان ...  بیشتر

حقوق خصوصی
اصل ترمیم دادرسی در حقوق دادرسی مدنی

علی اکبر فرحزادی؛ سیدرسول میرنژاد

دوره 85، شماره 115 ، مهر 1400، ، صفحه 307-326

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.523596.3947

چکیده
  فرایند رسیدگی به دعاوی حاوی قواعد و شرایطی است که از سوی قانون‌گذار مشخص شده و طرفین دادرسی باید جهت پایان دادن به اختلاف حقوقی و در نتیجه قلع دائمی نزاع حقوقی این قواعد را رعایت کنند. با این حال، این قواعد، وسیلۀ احقاق حق محسوب می‌شوند و لذا باید به‌نحوی تفسیر شوند که مانع از ورود دادگاه در ماهیت دعوا و در نتیجه فصل خصومت نگردد. در ...  بیشتر

حقوق خصوصی
کاربرد مدیریت ارجاع در تضمین دادرسی بی‌طرفانۀ کیفری

علی امیری؛ جواد طهماسبی؛ بتول پاکزاد

دوره 85، شماره 114 ، تیر 1400، ، صفحه 27-52

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.130157.3502

چکیده
  «مدیریت ارجاع پرونده‌های کیفری در تضمین دادرسی بی‌طرفانه» در عین حالی که از ویژگی نامحسوس و ناملموسی در فرآیند دادرسی برخوردار است، در فرآوری شکلی و ماهوی رسیدگی‌ها و راهبرد مدیریت کلان قضایی کشور، نقش فوق‌العاده ای دارد. هرچند با عدول نسبی قانون‌گذار از رویکرد مدیرمدارانه و تعیین دو ضابطۀ «تخصص» و «ترتب»، در ...  بیشتر

حقوق خصوصی
تحلیل قلمرو «جهت مخالفت با موازین شرعی» در نقض آراء محاکم

مهدی حسن زاده

دوره 85، شماره 113 ، فروردین 1400، ، صفحه 93-107

https://doi.org/10.22106/jlj.2020.106542.2679

چکیده
  «مخالفت با موازین شرعی» در قوانین مربوط به دادرسی (مواد 348 و 371 قانون آیین دادرسی مدنی و مادۀ 477 قانون آیین دادرسی کیفری) به‌عنوان «جهت» (عامل) نقض آراء محاکم، اعلام شده است. وضعیت قلمرو این عامل از این جهت که همۀ آراء محاکم را در بر می‌گیرد یا صرفاً مربوط به آرایی است که به استناد منابع و فتاوای فقهی و بر اساس اصل 167 قانون اساسی ...  بیشتر

حقوق خصوصی
جستاری بر مادۀ 492 قانون آیین دادرسی مدنی؛ گریز از اطلاق‌گرایی و رسیدن به انصاف

عبدالله خدابخشی

دوره 85، شماره 113 ، فروردین 1400، ، صفحه 109-130

https://doi.org/10.22106/jlj.2021.135337.3628

چکیده
  اعتراض به رأی داور، مهلت مشخصی دارد (20 روز یا دو ماه، حسب مورد). در صورتی که این مهلت رعایت نشد، دادگاه قرار رد درخواست خواهان را صادر می‌کند که به تصریح مادۀ 492 قانون آیین دادرسی مدنی، قطعی است. به این جهت راهی برای خواهان در اعتراض به قرار دادگاه باقی نمی‌ماند. این نتیجه، در مواردی، به وضوح غیرعادلانه است و سبب تضییع حق می‌شود. بدین ...  بیشتر

حقوق خصوصی
اصل اختیار خواهان در تعیین عنوان دعوای مدنی

سعید صفیان؛ محمدمهدی مقدادی

دوره 85، شماره 113 ، فروردین 1400، ، صفحه 207-233

https://doi.org/10.22106/jlj.2020.117823.3022

چکیده
  دعوا را خواهان آغاز می‌کند؛ بنابراین، تعیین عنوان دعوا نیز به تصمیم خواهان وابسته است. قانون‌گذار جز در موارد استثنایی عناوین الزام‌آوری را برای دعاوی مدنی انتخاب نکرده و با توجه به مبنا و ماهیّت دعوا و نیز به سبب نامحدودبودن مصادیق دعوای مدنی، انتخاب عنوان دعوا را به خواهان واگذار کرده است. ازاین‌رو، دادرسان ملزم‌اند تصمیم خواهان ...  بیشتر