حقوق جزا و جرم شناسی
سپیده میرمجیدی
چکیده
در آخرین ویراست از کتابچۀ عدالت ترمیمی در سال 2020 میلادی، هر برنامهای که از فرایندهای ترمیمی برای رسیدن به اهداف و نتایج ترمیمی بهره میبرد، عدالت ترمیمی تعریف شده است. این تعریف نشان میدهد عدالت ترمیمی بدون آنکه به یک الگوی ایدهآل، یک رویه یا فرایند مشخص محدود شود، از اهداف، هنجارها و معیارهای مشترکی برای اتخاذ تدابیر ترمیمی ...
بیشتر
در آخرین ویراست از کتابچۀ عدالت ترمیمی در سال 2020 میلادی، هر برنامهای که از فرایندهای ترمیمی برای رسیدن به اهداف و نتایج ترمیمی بهره میبرد، عدالت ترمیمی تعریف شده است. این تعریف نشان میدهد عدالت ترمیمی بدون آنکه به یک الگوی ایدهآل، یک رویه یا فرایند مشخص محدود شود، از اهداف، هنجارها و معیارهای مشترکی برای اتخاذ تدابیر ترمیمی در بسترهای گوناگون حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تبعیت میکند. بر این اساس، مطلوبیت یک برنامۀ عدالت ترمیمی نه وابسته به یک الگو و مدل خاص، بلکه در داشتن ویژگیهایی است که بتواند مداخلههای ترمیمی را تا حد ممکن به اهداف و نتایج پیشبینی شده از عدالت ترمیمی نزدیک کند. بر این اساس، این مقاله که بهلحاظ نوع کیفی و بهلحاظ روش توصیفی ـ تحلیلی است، به دو مسئلۀ اصلی میپردازد: نخست، ویژگیهای یک الگوی مطلوب از عدالت ترمیمی کدامند؛ مطلوبیت از حیث میزان تحقق بیشترین اهداف و ارزشهای ترمیمی، صرف نظر از اینکه یک برنامۀ ترمیمی در قالب چه الگو و مدلی باشد و دوم، باتوجه به طرح مباحث عدالت ترمیمی در نظام قانونی و قضایی ایران در سالهای اخیر، با استفاده از مصاحبه با بیست قاضی دادگاه کیفری یک استان تهران و سی بزهدیدۀ خشونت جنسی (اعم از زن و مرد) به عوان یکی از مهمترین ابزارهای گردآوری اطلاعات، همچنین به این مسئله میپردازد که اگر قرار باشد تفسیرهای ترمیمی قاضی از اختیارات قضایی در پروندههای خشونت جنسی، یک گام از وضعیت موجود فاصله بگیرد و بیشازپیش حاوی ویژگیهای لازم برای تحقق بیشترین ارزشهای ترمیمی باشد، آنگاه این رویه به چه شکل خواهد بود. نتیجۀ تحقیق نشان میدهد «استفاده از کنشگران آموزشدیدۀ عدالت ترمیمی داخل محاکم کیفری»، در شرایط موجودِ نظام عدالت کیفری ایران، رویهای است که میتواند بیشترین تعداد از ویژگیهای یک الگوی مطلوب را در پروندههای مزبور نمایندگی کند.