نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری تخصصی حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 عضو هیات علمی مدعو گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)

چکیده

در نوشته‎های حقوقی، مطابق یا مخالف «روح قانون» دانستن استنباط‎ها رایج است. نویسندگان علی‎رغم استناد به روح قانون هیچ‎گاه به چیستی و مبانی استناد به این عنوان نمی‎پردازند. روح قانون به عنوان منبع قاعده حقوقی در ماده 3 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1318 مطرح و در قوانین و مقررات پراکنده مورد توجه بوده است. هر چند اصل یکصد و شصت و هفتم قانون اساسی جایگاه «روح قانون» به عنوان منبع حقوقی حل و فصل دعاوی را متزلزل ساخت، اما این عنوان همچنان در کنار سایر موارد اعلامی در این اصل به حیات خود ادامه داد. در این راستا حتی پـس از نسـخ ماده 3 مزبور، رویه قضایی موارد متعددی از استناد به روح قانون را ثبت کرده است. دکترین حقوقی نیز معنی اجماعی از این عبارت به دست نمی‎دهد و شامل طیف وسیعی از ساده‎ترین مفاهیم نظیر مفهوم مخالف قانون تا کلی‎ترین مفاهیم مانند مبانی استنباط اصول کلی حقوقی را شامل می‎شود. در این طیف وسیع گاه معانی متضادی برای این مفهوم ارائه می‎گردد که به هیچ‎وجه قابل جمع نیستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Spirit of Law in the Legal System of Iran

نویسندگان [English]

  • sajad safari 1
  • hosein Mehrpour 2

1 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

2 عضو هیات علمی مدعو گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده [English]

In the legal works, it is usual to reason by relying on the spirit of law. In spite of this fact, authors do not explain the nature and basis of the spirit of law. The spirit of law as a legal source was incorporated in the former Civil Procedure Code 1940, article 3.Although the principle 167 of the Constitution weakened the spirit of the law as a legal source, but it survives accompanied with other sources mentioned in the principle. It is necessary to mention that even after the abrogation article 3, the spirit of law has been invoked by courts in several cases. There is no unanimity, in the doctrine, about its meaning. It contains a great spectrum of meanings; from a simple meaning such as contrary argument to the general conceptions like the basis to the deduction general principle of law. In this great spectrum, there are so contradictory meanings that cannot be harmonized in legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirit of Law
  • Legal Rule
  • Legal Principle
  • Purpose of Law
-      اصغری، سیدمحمد، عدالت به مثابه قاعده فقهی ـ حقوقی، چاپ اول، انتشارات اطلاعات، 1388.
-      امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد 1، چاپ بیست و سوم، انتشارات اسلامیه، 1390.
-      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مکتب‎های حقوقی در حقوق اسلام، چاپ دوم، گنج دانش، 1382.
-      راسخ، محمد، «ویژگی‎های ذاتی و عرضی قانون»، مجلس و پژوهش، سال 13، شماره 51، بهار 1385.
-      عمید زنجانی، عباسعلی، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
-      قاری سید فاطمی، سیدمحمد، حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر یکم، چاپ سوم، مؤسسه مطالعات و پژوهش‎های حقوقی شهر دانش، 1390.
-      کاتوزیان، ناصر، الزام‎های خارج از قرارداد، ضمان قهری، مسئولیت مدنی، چاپ سوم، انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
-      ـــــــــــــ ، فلسفه حقوق، جلد 1، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار، 1388.
-      ـــــــــــــ ، فلسفه حقوق، جلد 2، چاپ سوم، شرکت سهامی انتشار، 1388.
-      ـــــــــــــ ، مبانی حقوق عمومی، چاپ چهارم، نشر میزان، 1390.
-      ـــــــــــــ ، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ سی و یکم، شرکت سهامی انتشار، 1381.
-      گرجی ازندریانی، علی اکبر، در تکاپوی حقوق اساسی، تهران، انتشارات جنگل، 1388.
-      مرمور، آندره، تفسیر و نظریه حقوقی، ترجمه محمدحسین جعفری و مهسا شعبانی، چاپ اول، انتشارات مجد، 1390.
-      مظفر، محمدرضا، اصول فقه، جلد 1، ترجمه محسن غرویان، چاپ یازدهم، انتشارات دارالفکر، 1391.
-      مهرپور، حسین، دیدگاه‎های جدید در مسائل حقوقی، چاپ سوم، انتشارات اطلاعات، 1387.
-      Grindheim, Siguard, "The Law Kills But the Gospel Gives Life: The Letter-Spirit Dualism in 2 Corinthians 3.5-18", Journal for the Study of the New Testament, No. 84, 2001.
-      Saiman, Chaim, "Jesus Legal Theory – A Rabbinic Interpretation", Journal of Law and Religion, vol. 97, 2007-2008.