نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه شهید مطهری

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خانواده دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

در اثر پیشرفت‌های چشمگیر علم پزشکی، استفاده از درمان‌های کمکی برای غلبه بر مشکل نازایی، رو به افزایش است. یکی از روش‌های نوین درمان ناباروری، استفاده از رحم جایگزین می‌باشد. این امکان، زمانی ضرورت می‌یابد که زوجین همه عوامل دخیل در باروری را دارند، ولی به دلیل فقدان رحم سالم از داشتن فرزند محروم می‌باشند. این پدیده نوظهور، همانند دیگر دستاوردهای علمی، دارای ابعاد فقهی و حقوقی گسترده‌ای است که خود نیازمند توجه و تدقیق می‌باشد. ابهام در ماهیت قرارداد رحم جایگزین جزء چالش‌هایی است که همواره نظر صاحبان اندیشه را به خود جلب نموده است. از این‌ رو با تطبیق ماهیت این قرارداد با عقود معینی که دارای ساختار مشابهی با قرارداد مذکور هستند، مشخص شد که قرارداد رحم جایگزین، از مجموعه‌ای تعهدات تشکیل یافته‌ است؛ به ‌طوری‌که کلیه این تعهدات را نمی‌توان ناشی از یک عقد دانست. لذا این قرارداد را باید با بهره‌گیری از اصل حاکمیت اراده و آزادی قراردادها، در زمره عقود نامعین و ماده 10 قانون مدنی به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Nature Of Surrogacy Contract

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Mazaheri 1
  • Nayereh Porrasol 2

چکیده [English]

The use of adjuvant therapies for overcoming infertility has increased as the result of prominent scientific advances in medical sphere. A new method to treating infertility is surrogacy. It's necessary, when the couple has all factors that affect fertility, but due to the lack of a healthy uterus, they are deprived of having children. But this new-emerging phenomenon, like other scientific achievements, has broad religious and legal dimensions which will be required attention and clarification. Confusion in the nature of the surrogacy, are some of challenges that always have attracted thinkers. Hence, by adapting the nature of this contract to certain contracts that have a similar structure, it was clear that surrogacy contract is formed by a set of obligations, so that all the obligations cannot be raised from a contract. This contract should be included in indefinite contracts and Article 10 of the Civil Code by utilizing principles of sovereignty of the will and freedom of contracts. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surrogacy Contract
  • Surrogates Women
  • Definite Contracts
  • Indefinite Contracts
-      افتخاری، جواد، کلیات عقود و حقوق تعهدات، نشر میزان، 1382.
-      الماسی، نجادعلی، حقوق بین­الملل خصوصی، نشر میزان، چاپ دوم، 1383.
-      امامی، حسن، حقوق مدنی، جلد دوم، کتاب فروشی اسلامیه، چاپ پنجم، 1368.
-      ــــــــــــ ، حقوق مدنی، جلد چهارم، کتاب فروشی اسلامیه، چاپ دوم، 1347.
-      امیری قائم مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهدات، جلد اول، نشر میزان، 1378.
-      بطحایی‌گلپایگانی، هاشم، تحقیقی پیرامون تولد بدون مناکحت، روش­های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، سازمان مطالعه و تدوین علوم انسانی (سمت)، چاپ دوم، 1382.
-      جبعی عاملی، زین‌الدین بن علی (شهید ثانی)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، جلد 2، قم، اسماعیلیان، چاپ سوم، 1417 ق.
-      ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مسالک‌الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، جلدهای اول، هفتم و هشتم، قم، المعارف الاسلامیة، ، 1416 ق.
-      جعفرزاده، قاسم، درآمدی بر مسائل فقهی و حقوقی، بولتن تولیدمثل و نازایی، پژوهشکده بیولوژی و تکنولوژی تولید مثل ابن‌سینا، شماره 2، 1377.
-      جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، گنج دانش، 1380.
-      جلالیان، محمدتقی، صحت قرارداد استفاده از رحم جایگزین، در: رحم جایگزین، سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، 1386.  
-      جیلانی قمی، میرزا ابی‌القاسم بن حسن (میرزای قمی)، جامع الشتات، جلد دوم، انتشارات کیهان، 1375.
-      حائری شاه‌باغ، سیدعلی، شرح قانون مدنی، جلد 1، تهران، گنج دانش، چاپ سوم،1380.
-      حسینی عاملی، سید محمد جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، جلدهای پنجم و هفتم، قم، جامعه مدرسین، 1419 ق.
-      حلی، ابی منصور حسن بن یوسف بن مطهر (علامة حلی)، تحریر الاحکام، جلد اول، قم، نشر امام الصادق، چاپ دوم، 1421 ق.
-      ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تذکره‌الفقهاء، جلد دوم، قم، آل البیت، 1414 ق.
-      حمداللهی، عاصف؛ و محمد روشن، بررسی تطبیقی فقهی حقوقی قرارداد استفاده از رحم جایگزین، انتشارات مجد، 1388.
-      شهیدی، مهدی، وضعیت حقوقی کودک آزمایشگاهی، روش­های نوین تولیدمثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، چاپ دوم، 1382.
-      ـــــــــــــــــ ، حقوق مدنی: تشکیل قراردادها و تعهدات، جلداول، انتشارات مجد، چاپ سوم، 1382.
-      صفایی، حسین؛ و اسدالله امامی، حقوق خانواده، جلد 2، انتشارات دانشگاه تهران، 1374.
-      طباطبایی یزدی، محمدکاظم، عروه الوثقی، جلد 2، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، 1412 ق.
-      طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد 3، بیروت، دارالمعرفه، 1406 ق.
-      طوسی، ابی جعفر محمد ابن الحسن، مبسوط فی فقه الامامیه، جلد 8، صدریه، چاپ سوم، 1387 ق.
-      علیزاده، مهدی، ماهیت قرارداد استفاده از رحم جایگزین، مجله تخصصی الهیات وحقوق، شماره 23، 1386.
-      قاسم­زاده، مرتضی، اجاره رحم در حقوق ایران، در: رحم جایگزین، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، 1386.
-      کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: اعمال حقوقی، سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، چاپ هفتم، 1379.
-      ـــــــــــــــ ، حقوق مدنی: عقود معین، جلد اول، شرکت سهامی انتشار، چاپ یازدهم، 1391.
-      ــــــــــــــــ ، حقوق مدنی: عقود معین، جلد 2، گنج دانش، چاپ هشتم، 1388.
-      ــــــــــــــــ ، حقوق مدنی: عقود معین، جلد 4، شرکت سهامی انتشار، چاپ ششم، 1389.
-      ـــــــــــــــــ ، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد 1، شرکت سهامی انتشار، چاپ هشتم، 1388.
-      ـــــــــــــــــ ، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، نشر میزان، چاپ بیستم، 1387.
-      ـــــــــــــــــ ، مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ بیست‌وهشتم، 1380.
-      کاشانی، محمود، حقوق مدنی: قراردادهای ویژه، نشر میزان، 1388.
-      کرکی، علی بن حسین (محقق ثانی)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد اول، قم، موسسة آل‌البیت، 1411 ق.
-      گواهی، زهرا، بررسی احکام وضعی استفاده از رحم جایگزین، در: رحم جایگزین، سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، 1386.
-      موسوی خمینی، روح­الله، تحریرالوسیله، جلد 1، قم، موسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، 1390 ق.
-      ــــــــــــــــــــــــ ، تحریرالوسیله، جلد 2، قم، دارالعلم، چاپ دهم، 1382.
-      مهرپور، حسین، نگرشی به وضعیت حقوقی و شرعی باروری مصنوعی: روش­های نوین تولید مثل انسانی از دیدگاه فقه و حقوق، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، چاپ دوم، 1382.
-      نائب­زاده، عباس، بررسی حقوق روش­های نوین باروری مصنوعی، انتشارات مجد، 1380.
-      نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، جلدهای 22، 27 و 31، بیروت، دار الحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1980م.
-      نراقی، مولی احمد بن مهدی، مستند الشیعه فی احکام الشریعه، جلد 16، قم، آل‌البیت، 1415 ق.