نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه علوم قضایی

2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه علوم قضائی

چکیده

رابطة سببیت یکی از ارکان مهم مسئولیت کیفری و مدنی و نقطه اشتراک این دو نوع مسئولیت است. بگونه ای که بدون اثبات  آن هیچیک از دو نوع مسئولیت قابل تحقق نمی باشد. با این وجود رابطة استناد در این دو قلمرو تفاوت‌های اساسی داشته ودر حوزه مسئولیت کیفری باید با نگرش کیفری به این پدیده نظاره کرد. زیرا هریک از آنها اقتضائات ولوازم خود را دارند وطبعا  بر مبنای همان ساختار، نوع مسئولیت بررسی وتحقق می باشد. هرچند جبران خسارت بعنوان نتیجه تحقق مسئولیت کیفری مورد قبول خواهد بود ولی قابلیت استناد در امر کیفری مبتنی بر اصولی بر گرفته از مبانی کیفری است. نوشتار حاضر تلاشی است در جهت ارائه یک نگرش جامع کیفری نسبت به رابطه سببیت و تحلیل معیارها و چالش‌های این رکن مسئولیت کیفری در پرتو اندیشه‌های فقهی، آرای قضایی و قوانین کیفری بویژه قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review of Causal link (Causation) In the Islamic Penal Code 1392

نویسندگان [English]

  • Farid Mohseni 1
  • Nasir Malakooti 2

1

2

چکیده [English]

Causation, being one of the essential elements of criminal and civil liabilities, is the meeting point of these two forms of liabilities. Unless causation is proved, neither of these two forms of liabilities would come into play. However, there is a fundamental difference in areas of criminal and civil liabilities as to the concept of causation. Thus, in area of former, causation must be analyzed through criminal methodology. This is given to the fact the each area of liabilities has its own means and necessities and therefore each type can only be reviewed on the basis of each respective structure. While, it is accepted that compensation would be a consequence of bearing criminal liability, invoking criminal liability is based on standards sourced from criminal principals. This paper will endeavor to provide a comprehensive criminal overview of the causation, its elements, norms as well as challenges of such essential element of criminal liability in light of Islamic thoughts, judicial verdicts and criminal legislations, particularly the new Islamic Penalty Code ratified in 1392 .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Causation
  • Criminal Liability
  • Civil Liability
  • Factual(But For) Cause
-           بازگیر، یداله، قانون مجازات اسلامی در آیینه آراء دیوان عالی کشور – 2 (قتل شبه‌عمد و خطای محض)، تهران، انتشارات ققنوس، 1377.
-           پاد، ابراهیم، حقوق کیفری اختصاصی، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1352.
-           حاجی‌ده‌آبادی، احمد، «استناد و نقش آن در شرکت در جرم»، مجلة تحقیقات حقوقی، شماره 53، 1390.
-           حلی، جعفربن‌حسن، شرایع‌الاسلام، جلد 3، قم، انتشارات اسماعیلیان، 1408 ق.
-           ___________، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، چاپ اول، قم، انتشارات اسلامی، 1413 ق.
-           خمینی، امام روح‌اله، تحریرالوسیله، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
-           خویی، سیدابوالقاسم، مبانی تکمله‌المنهاج، جلدهای 1 و 2، تهران، انتشارات خرسندی،1390.
-           سپهوند، امیر، جزوه درس حقوق جزای اختصاصی یک، کارآموزی قضایی، تهران، 1379.
-           طاهری‌نسب، سیدیزداله، رابطه علیت در حقوق کیفری ایران و انگلستان، تهران، نشر دادگستر، 1388.
-           طباطبایی، سیدعلی، ریاض‌المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، جلد 14، قم، مؤسسه آل‌البیت، 1423 ق.
-           عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، مسالک‌الافهام، جلد 12، قم، موسسه المعارف الاسلامیه، 1413 ق.
-           فاضل‌هندی، محمدبن حسن بن محمد اصفهانی، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، جلد 11، قم، انتشارات اسلامی، 1416 ق.
-           فلچر، جرج، مفاهیم بنیادین حقوق کیفری، ترجمه سیدمهدی سیدزاده ثانی، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1384.
-           قاسم‌زاده، مرتضی، «مسئولیت مدنی ناشی از ترک‌فعل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 44، تابستان 1378.
-           قیاسی، جلال‌الدین، تسبیب در قوانین کیفری، چاپ دوم،نشر جنگل، 1390.
-           لفیو، واین آر، سببیت و قتل در نظام کیفری ایالات متحده آمریکا، ترجمه حسین آقایی‌نیا، چاپ دوم، تهران، نشر میزان، 1390.
-           محسنی، فرید، جزوه حقوق جزای عمومی مقطع دکتری، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری، 1391.
-           محقق داماد، سیدمصطفی، قواعد فقه (بخش مدنی)، چاپ چهارم، تهران، انتشارات اندیشه‌های نو در علوم اسلامی، 1377.
-           میرسعیدی، سیدمنصور، مسئولیت کیفری (قلمرو و ارکان)، جلد اول، تهران، نشر میزان، 1390.
-           میرمحمد صادقی، حسین، جرایم علیه اشخاص (حقوق کیفری اختصاصی)، چاپ چهارم، تهران، نشر میزان، 1388.
-           نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، جلد 37، بیروت، دارالحیاء التراث العربی، 1981.
-           نجیب‌حسنی، محمود، رابطه سببیت در حقوق کیفری، چاپ سوم، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1391.
-           نقیبی، ابوالقاسم، «مطالعه تطبیقی ملاک ارزیابی خسارت در فرض تعدد اسباب ایراد خسارت در حقوق اسلامی»، فصلنامه حقوق و علوم سیاسی، 1386.
 
-       Duff, Antony, Answering for Crime, Responsibility and Liability in the Criminal Law, Oxford and Protland, Oregon, 2007.
-       Ross, Darrell, Civil Liability in Criminal Justice, Fourth edition, Anderson Publishing, 2009.
-       Samaha, Joel, Criminal Law, Tenth editionn, USA, Wadsworth Cengage Learning, 2007.
-       Wolhuter, Lorraine;  Olley, Neil; and David Denham, Victimisation and Victims'  Rights, London and New York, Routledge Cavendish, 2009.