ORIGINAL_ARTICLE
تبیین مبانی و نقد سیاست کیفری ایران در زمینه منع شکنجه
شکنجه از زمرهی مهمترین جرایم علیه حقوق بشر میباشد. مبنای عدم مشروعیت این عمل، چه از لحاظ تعالیم مکتب اسلام و چه از لحاظ قواعد حقوق بشر، توهین به کرامت و شرافت انسان است. نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران با صراحت تمام، ممنوعیت مطلق شکنجه را مورد پذیرش قرار داده است. مبنای این حکم را میتوان در آموزه های مکتب مقدس اسلام و همچنین کنوانسیون های بین المللی مربوط به ممنوعیت شکنجه جستجو کرد. عموم و اطلاق ادلهی شرعی، ایراد هر نوع اذیت و آزار نسبت به انسانها را ممنوع دانسته است و جامعهی جهانی نیز به شدت به دنبال ریشهکن کردن این پدیدهی شوم می باشد. نظام کیفری ایران به متابعت از اصول اساسی نظام حقوقی ایران و در راستای حمایت کیفری از اصول قانون اساسی اقدام به جرم انگاری شکنجه کرده است. مادهی 578 قانون مجازات اسلامی جرم شکنجه را مورد حکم قرار داده است. این ماده به واسطهی نواقصی که دارد نمیتواند ضمانت اجرای شایستهای برای اصل 38 قانون اساسی باشد. ولی به هرحال با عنایت به این که اصل 38 قانون اساسی به نحو مطلوبی مسئلهی ممنوعیت مطلق شکنجه را مطرح کرده است، با اصلاح قوانین عادی و همسو کردن آنها با اصول قانون اساسی میتوان قدم بزرگی در پیشگیری از ارتکاب این جرم برداشت.
https://www.jlj.ir/article_14387_f13f5eec1255a41227fafe22a92ac6bd.pdf
2015-06-22
7
36
10.22106/jlj.2015.14387
شکنجه ـ قانون اساسی ـ حقوق اسلام ـ حقوق بشر ـ سیاست کیفری ایران
احمد
حاجی دهآبادی
adehabadi@ut.ac.ir
1
دانشیاردانشگاه تهران، پردیس قم
AUTHOR
ابراهیم
احمدی
ahmadie39@yahoo.com
2
کارشناس ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تهران، پردیس قم
LEAD_AUTHOR
جلالالدین
صمصامی
lawyer@yahoo.com
3
کارشناس ارشد حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه مازندران
AUTHOR
- آقایی نیا، حسین، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اشخاص (جنایات)، ویرایش دوم، نشر میزان، 1385.
1
- ابراهیمزاده آملی، بنیالله، حاکمیت دینی، انتشارات اداره آموزشهای عقیدتی سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه، 1378.
2
- اردبیلی، محمدعلی، حقوق بینالملل کیفری، گزیده مقالات 1، نشر میزان، 1383.
3
- ـــــــــــــــــــ، حقوق جزای عمومی، جلد 1، ویرایش سوم، انتشارات میزان، 1392.
4
- ـــــــــــــــــــ، «شخصیت شکنجهگر»، بانک مقالات حقوقی دادگستری2، 1388.
5
- ـــــــــــــــــــ، «شکنجه»، مجله تحقیقات حقوقی 9، بیتا.
6
- افراسیابی، محمداسماعیل، حقوق جزای عمومی، جلد 1، ویرایش اول، انتشارات فردوس، 1382.
7
- انصافپور، غلامرضا، فرهنگ فارسی کامل، ویرایش اول، انتشارات زوار، 1377.
8
- باهری، محمد، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، مقارنه و تطبیق رضا شکری، ویرایش دوم، انتشارات مجد، 1380.
9
- بستهنگار، محمد، حقوق بشر از منظر اندیشمندان، شرکت سهامی انتشار، 1380.
10
- جلالی، تهمورس، فرهنگ جلالی ویراست فرهنگ پایه، به کوشش لیلا جلالی، نشر اختران، 1386.
11
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 3، انتشارات گنج دانش، 1378.
12
- جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت، فقاهت و عدالت، انتشارات اسراء، پاییز 1379.
13
- حجتی، سیدمهدی، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، انتشارات میثاق عدالت، 1384.
14
- خالد مسعود، محمد، فلسفه حقوق اسلامی، ویرایش اول، ترجمه محمد رضا ظفری و فخرالدین اصغری آقمشهدی، قم، انتشارات بوستان کتاب، 1382.
15
- دهخدا، علیاکبر، لغتنامه دهخدا، جلد 9، ویرایش دوم از دوره جدید، انتشارات دانشگاه 1377.
16
- ذاکریان، مهدی، مفاهیم کلیدی حقوق بشر بینالمللی، نشر میزان، زمستان 1383.
17
- رنجبران، امیرحسین، «جایگاه قاعده منع شکنجه در حقوق بینالملل معاصر»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 70،زمستان 1384.
18
- زراعت، عباس، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی، ویرایش سوم، انتشارات ققنوس، زمستان 1380.
19
- زراعت، عباس، شرح قانون مجازات اسلامی، بخش تعزیرات ـ 1، انتشارات ققنوس، زمستان 1382.
20
- سرمدی، مهدی، «تجزیه و تحلیل کنوانسیون منع شکنجه و سایر رفتارها و مجازاتهای ظالمانه، غیر انسانی و تحقیرآمیز»، مجله دادرسی 61، فروردین و اردیبهشت 1386.
21
- شاهدی، مظفر، ساواک ـ سازمان اطلاعات و امنیت کشور، انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، بهار 1386.
22
- شریفیان، جمشید، راهبرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق بشر در سازمان ملل متحد، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1380.
23
- شکری، رضا؛ و سیروس قادر، قانون مجازات اسلامی در نظم حقوق کنونی، ویرایش دوم، نشر مهاجر، 1385.
24
- صادقی، محمدهادی، «جرم شکنجه در حقوق ایران»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز 37، زمستان 1381.
25
- طبرسی، امین السلام ابی علی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد20، ویرایش اول، ترجمه میر باقری و دیگران، قم، انتشارات فراهانی، 1350.
26
- علامه، غلامحیدر، جنایات علیه بشریت و حقوق بین الملل کیفری، نشر میزان، پاییز 1385.
27
- عوده، عبدالقادر، حقوق جنایی اسلام با تعلیقات مرحوم سید اسماعیل صدر، جلد 1، ویرایش دوم، ترجمه اکبر غفوری، مشهد، انتشارات موسسه چاپ آستان قدس رضوی، 1379.
28
- گلدوزیان، ایرج، محشای قانون مجازات اسلامی، ویرایش اول، انتشارات مجد، آبان 1382.
29
- ـــــــــــــــــــ، بایستههای حقوق جزای عمومی، ویرایش دوم، انتشارات میزان، زمستان 1380.
30
- گودرزی بروجردی، محمدرضا، و مظفر الوندی، حقوق بشر در نظام کیفری و زندانها، انتشارات راه تربیت، 1382.
31
- مارتینلی، فرانکو، تاریخ تفتیش عقاید، ترجمه ابراهیم صادقیانی، تهرن، انتشارات جهان رایانه، بهار 1378.
32
- مجتمع فرهنگی آیت الله طالقانی، حقوق بشر در جهان امروز (مجموعه مقالات کنگره بررسی مسائل اساسی حقوق بشر در جهان امروز)، شرکت سهامی انتشار، 1383.
33
- محقق داماد، سید مصطفی، حقوق بشردوستانه بینالمللی، انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی، 1383.
34
- محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی، ویرایش سوم، انتشارات دانشگاه تهران، زمستان 1377.
35
- مرکز مطالعات حقوق بشر، حقوق بشر و چشماندازها، نشر گرایش، تابستان 1382.
36
- معین، محمد، فرهنگ فارسی، جلد 2، ویرایش سوم، انتشارات امیرکبیر، 1364.
37
- ممتاز، جمشید، و امیر حسین رنجبران، حقوق بینالملل بشردوستانه مخاصمات مسلحانه داخلی، نشر میزان، 1384.
38
- موسوی، سید عباس، شکنجه در سیاست جنایی ایران، سازمان ملل متحد و شورای اروپا، نشر خط سوم، 1382.
39
- مهاجری، علی، جرائم خاص کارکنان دولت، انتشارات کیهان، 1372.
40
- مهرپور، حسین، نظام بینالمللی حقوق بشر، انتشارات اطلاعات، 1377.
41
- میرعباسی، سید باقر؛ و رُزی میرعباسی، نظام جهانی ارزیابی و حمایت از حقوق بشر، انتشارات جنگل، 1387.
42
- ناصحی، مصطفی، تفکیک قوا و ولایت فقیه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1378.
43
- نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، ویرایش دوم، انتشارات گنج دانش، 1380.
44
- هاشمی، محمد، حقوق بشر و آزادیهای اساسی، ویرایش دوم، انتشارات میزان، پاییز 1384.
45
- هنجنی، سید علی، «قواعد بنیادین حقوق بینالمللی کیفری و قواعد آمره»، نشریه مرکز امور حقوقی بینالمللی معاونت حقوقی و امور مجلس، ریاست جمهوری 1384.
46
- ابن روزبهان، فضلالله، سلوک الملوک، انتشارات خوارزمی، 1362.
47
- ابن عابدین، حاشیه ردالمحتار، جلد4، بیروت، انتشارات دارالفکر، 1415هـ،ق.
48
- الحصفکی، المصطفی، حقوق الانسان فی دعوا الجزائیه، جلد5، بیروت، انتشارات مؤسسه نوفل، بیتا.
49
- العاملی، الشیخ زین الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد7، انتشارات داوری، 1410 هـ،ق.
50
- الماوردی، ابی الحسن علی بن حبیب البصری البغدادی، الاحکام السلطانیه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، بی تا.
51
- الثقفی، ابراهیم بن محمد، القارات، جلد 1، انتشارات بهمن، بی تا.
52
- الموسوی الخویی، سید ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، جلد 1، انتشارات لطفی و دارالهادی، 1407 هـ،ق.
53
- الهیثمی، نورالدین، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، جلد 1، قم، انتشارات دارالکتب العلمیه، 1408هـ،ق.
54
- جرجانی، حسین بن حسن، جلاء الاذهان و جلاء الاحزان، جلد8، 1338.
55
- قاضی ابویعلی، محمدبن حسین فراء، احکام السلطانیه، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، بی تا.
56
- مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، جلد 2، بیروت، انتشارات مؤسسه الوفاء، 1403 هـ،ق.
57
- ــــــــــــــــــــ، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، جلد 76، بیروت، انتشارات مؤسسه الوفاء، 1403 هـ،ق.
58
- محقق اردبیلی، مجمع الفائده والبرهان، جلد 11، قم، انتشارات جامعه المدرسین، 1409 هـ،ق.
59
- نجفی، شیخ محمدحسن، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد22، قم، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1367.
60
- ــــــــــــــــــــــــ، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد41، قم، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، 1367.
61
- واعظ کاشفی، کمال الدین حسین، مواهب علیه، جلد 3، انتشارات اقبال، 1317.
62
- هندی، متقی، کنز العمال، جلد 1، بیروت، انتشارات مؤسسه الرساله، بی تا.
63
- Brownlie, Ian, Basic Documents on Human Rights, 2nd Ed, London, Oxford University Press, 1994.
64
- Kuhner, R, Torture, Bernhardt (editor), Encyclopedia of Public International Law, 1985.
65
- Roy S, Lee (editor), The International Criminal Court, Elementals of Crimes and Rules of Procedure and Evidence, NY, Transnational Publishers, 2002.
66
- Smith, Rhone, Textbook on International Human Rights, London, oxford University Press, 2005.
67
- Walker, David, The Oxford Companion to Law, Published by Oxford University Clarendon Press Oxford, 1980.
68
ORIGINAL_ARTICLE
تاملی درباره ماهیت و مبنای ارش مدنی
در باب ماهیت و مبنای ارش مدنی، هم در فقه و هم در حقوق ایران، بحثهای بسیاری درگرفته است، به گونهای که برخی ضمان ارش را ضمان ید یا ضمان قیمی تلقی نموده و نفس تفاوت قیمت مبیع سالم و معیوب در بازار را، ملاک تعیین میزان ارش میدانند و برخی، با انتقاد از این نظر، ارش را غرامت و جبران خسارتی میدانند که به دلیل عیب مبیع، بر خریدار وارد میشود. گروهی هم، ضمان ارش را ضمان معاوضی قلمداد نموده که باید از عین ثمن پرداخت گردد. در رابطه با ماهیت ارش میتوان گفت که این ضمان، نه ضمانی قیمی است، نه ضمان معاوضی، نه ضمان ناشی از نقض عهد و نه غرامت بلکه، شیوهای برای اجرای تعهد توافق شده در خود عقد است. وقتی طرفین عقد، بر مبنای تعادل ارزش عوضین به انعقاد قراردادی مثل بیع، مبادرت میورزند، اگر این تعهد، به دلایلی همچون معیوب بودن مبیع، نقض گردد، باید به گونهای این تعهد منقوض، اجرا گردد. پرداخت ارش سبب می شود که تعهد مورد توافق طرفین در رابطه با برقراری تعادل میان ارزش عوض و معوض، به اجرا در آید، بر این اساس که مبنای ضمان ارش، تراضی طرفین است و مفاد قرارداد طرفین، بر این اصل و تعهد استوار است که ارزش عوضین در قرارداد، نسبتا برابر باشد. پس، مسئولیت بایع در پرداخت ارش، بر این مبنا که ناشی از مفاد قرارداد و تراضی طرفین بر برابری ارزش عوضین می باشد، مسئولیتی قراردادی است.
https://www.jlj.ir/article_14388_26b39a36d5df7fb2478259f72795c543.pdf
2015-06-22
37
61
10.22106/jlj.2015.14388
ارش
تعادل ارزش
ضمانت اجرا
ضمان معاوضی
لاضرر
علی اکبر
ایزدی فرد
ali85akbar@yahoo.com
1
استاد دانشگاه مازندران- گروه حقوق خصوصی
LEAD_AUTHOR
مهدی
فلاح
mehdifallahh@gmail.com
2
دانشجوی مقطع دکتری حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران
AUTHOR
- آذرنوش، آذرتاش، فرهنگ معاصر عربی- فارسی، تهران، نشر نی، 1379.
1
- امامی، حسن، حقوق مدنی، ج 1، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ 5، 1353.
2
- انصاری، مسعود، طاهری، محمدعلی، دانشنامه حقوق خصوصی، ج اول، تهران، انتشارات محراب فکر، 1384.
3
- بروجردی عبده، محمد، حقوق مدنی، ج 1، تهران، مجد،1380.
4
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، الفارق، ج اول، تهران، گنج دانش، 1386.
5
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، تئوری موازنه (فلسفهی عمومی حقوق بر پایهی اصالت عمل)، تهران، گنج دانش، 1381.
6
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، روش جدید در مقدمهی عمومی علم حقوق، تهران، گنج دانش، 1387.
7
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، صد مقاله در روش تحقیق علم حقوق، تهران، گنج دانش، 1382.
8
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، فرهنگ عناصر شناسی، تهران، گنج دانش، 1382.
9
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، فلسفه اعلی در علم حقوق، تهران، گنج دانش، 1382.
10
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، فن استدلال (منطق حقوق اسلام)، تهران، گنج دانش، 1382.
11
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج اول، تهران، گنج دانش، 1378.
12
- ـــــــــــــــــــــــــــــ، مسائل منطق حقوق و منطق موازنه، تهران، گنج دانش، 1384.
13
- دهخدا، علی اکبر، فرهنگ لغت دهخدا، جلد 5، تهران، دانشگاه تهران، 1328.
14
- زراعتپیشه، محمود، ارش عیب مبیع (پایاننامه کارشناسی ارشد)، دانشکده حقوق، دانشگاه شهیدبهشتی، 1371.
15
- سلجوقی، محمود، نقش عرف، تهران، میزان، زمستان 1388.
16
- سیاح، احمد، فرهنگ جامع عربی- فارسی، جلد اول، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ چهارم، 1348.
17
- شهابی، محمود، دو رساله: وضع الفاظ و قاعده لاضرر، تهران، دانشگاه تهران، 1330.
18
- شهیدی، مهدی، اصول قراردادها و تعهدات، تهران، مجد، چاپ چهارم، 1385.
19
- ــــــــــــــــ، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، مجد، چاپ چهارم، 1384.
20
- ــــــــــــــــ، حقوق مدنی 6، عقود معین 1، تهران، مجد، چاپ دوم، دی ماه 1383.
21
- ــــــــــــــــ، سقوط تعهدات، تهران، مجد، 1381.
22
- صفایی، سیدحسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی، تعهدات و قراردادها، جلد دوم، تهران، موسسه عالی حسابداری، 1351.
23
- کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی، اعمال حقوقی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ یازدهم، 1385.
24
- ــــــــــــــ، الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری و مسئولیت مدنی)، جلد اول، تهران، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، 1384.
25
- ــــــــــــــ، حقوق مدنی، دوره عقود معین (1)، دوره عقود معین (1)، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ نهم، 1384.
26
- ــــــــــــــ، قواعد عمومی قراردادها، جلد 1 و 2، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ ششم، 1383.
27
- ــــــــــــــ، قواعد عمومی قراردادها، جلد 3 و 5، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم، تهران، 1383.
28
- لطفی، اسدالله، موجبات و مسقطات ضمان قهری، تهران، مجد، 1379.
29
- محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه (بخش مدنی1)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ سیزدهم، 1385.
30
- محمدی، ابوالحسن، قاعده ضمان ید، اهواز، چاپ حافظ، تیرماه 1347.
31
- مؤسّسه دائرهالمعارف فقه اسلامى (زیر نظر محمود هاشمى شاهرودى)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهمالسّلام، جلد اول، مؤسّسه دائرةالمعارف فقه اسلامى، چاپ دوم، 1385.
32
- مولوی وردنجانی، سعید، نظریه ارش در فقه و حقوق ایران با مطالعه تطبیقی (رساله دکتری)، مدرسه عالی شهید مطهری، سال تحصیلی 1388.
33
- ابن بابویه قمی، علی، فقه الرضا، الموتمر العالمی للامام الرضا، مشهد، (بی تا).
34
- أنصاری، مرتضى، المکاسب، مجمع الفکر الإسلامی، الطبعة الأولى، قم، 1420 ق.
35
- جبعی العاملی، زینالدین (الشهید الثانی)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، الجزء الثالث، جامعة النجف الدینیة، الطبعة الثانیة، 1398ق.
36
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغة وصحاح العربیة، تحقیق عبد الغفور، احمد، الجزء الثالث، دار العلم للملایین، الطبعة الرابعة، بیروت، 1407 ق.
37
- حلی، حسن بن یوسف، تذکره الفقها، الجزء الحادی عشر، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم،1414ق.
38
- خوانساری، احمد، جامع المدارک، مکتبه الصدوق، تهران،1394ق.
39
- خوانساری نجفی، موسی بن محمد، منیه الطالب، مطبعه المرتضویه، نجف، 1357ق.
40
- شیخ مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد، المقنعه، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، قم، 1410ق.
41
- طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، حاشیه المکاسب، الجزء الثانی، مؤسسة إسماعیلیان، قم، 1378.
42
- طباطبایی، علی بن محمد علی، ریاض المسائل، بی نا، قم، 1292ق.
43
- طوسی، جعفر محمد بن الحسن بن علی، المبسوط فی فقه الإمامیة، الجزء الثانی، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، المطبعة الحیدریة ،تهران، 1388.
44
- کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد 5، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، 1408 ق.
45
- مقدس اردبیلی، احمد، مجمع الفائده و البرهان، جلد 8، موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، قم، 1411ق.
46
- موسوی خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه، جلد 5، مکتبه الداوری، قم، 1377.
47
- نجفی، محمد حسن، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام،جلد 23، دار لاحیاء التراث، بیروت، 1376ق.
48
- نراقی، احمد بن محمد مهدی، عوائد الایام، الطبعة الثالثة، مکتبة بصیرتی، قم، 1408ق.
49
ORIGINAL_ARTICLE
رویکرد نوین حقوق کیفری در موضوع بار اثبات دفاعیات
صرف ارتکاب رفتار مادی مجرمانه نمی تواند منجر به محکومیت شخص مرتکب شود بلکه اثبات جرم و انتساب رفتار مجرمانه به شخص مرتکب است که منجر به محکومیت وی به مجازات جرم ارتکابی می گردد. در واقع بر مبنای قواعد شکلی است که وقوع جرم اثبات شده و مجرم محکوم و مجازات می شود. مسئله حائز اهمیت در اثبات وقوع جرم و مجرمیت متهم، " بار اثبات جرم و دفاعیات مطروحه" در روند رسیدگی کیفری می باشد. بار اثبات، پاسخ به این سئوال است که چه شخص یا مقامی باید در جریان رسیدگی کیفری ادعای خود را اثبات نماید. در این جا بحث بر سر وجود دلیل نیست بلکه مهم مسئولیت و وظیفه ی اثبات می باشد. اگر دادستان( مقام تعقیب) بار اثبات ادعای خود را بر عهده داشته باشد، در صورت عدم اثبات، متهم تبرئه می شود. بالعکس اگر متهم باید بار اثبات ادعای خود مبنی بر وجود دفاع را تحمل کند، در صورت عدم ارائه ی دلیل کافی و مناسب، متهم محکوم می گردد. بدیهی است نتیجه ی محاکمه رابطه ی تنگاتنگی با قرار دادن بار اثبات بر دوش متهم یا دادستان دارد. در خصوص دفاعیات آمده در قوانین جزائی شامل عوامل موجهه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری و بار اثباتی آن ها، قوانین جزایی و دکترین نظر واحدی را ارائه نداده و اتفاق نظری در این موضوع وجود ندارد. در این مقاله سعی شده با رویکرد نوین حقوق کیفری مبنی بر شکل گیری تئوری " قواعد جامع"در مقابل " قواعد نقض پذیر" در حقوق اروپایی و نفوذ تدریجی آن در قوانین داخلی، پاسخ به این مسئله به نحو دقیق تری مورد بررسی قرار گیرد و مشخص گردد که با تمسک به مفهوم گسترده مجرمیت و شمول عدم وجود موانع تعقیب در تعریف مجرمیت علاوه بر احراز عناصر جرم و شرایط مسئولیت کیفری، دادستان مسئول اثبات تمامی عناصر جرم و نقض تمامی موانع تعقیب و مجازات شناخته می شود.
https://www.jlj.ir/article_14389_334d5516e6e573618ebda39a05cacde8.pdf
2015-06-22
63
84
10.22106/jlj.2015.14389
بار اثبات
دفاعیات
موانع شخصی مجازات
موانع عینی مجازت
قواعد جامع
قواعد نقض پذیر
عبدالوحید
زاهدی
zahedi.abdolvahid@gmail.com
1
دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
نسرین
مهرا
docnas@mail.com
2
عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
- آزمایش، علی، تعزیرات، درس حقوق کیفری عمومی، دوره کلاسهای آزاد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی تهران، نیمسال دوم سال تحصیلی 1385-1384.
1
- آشوری، محمد، آیین دادرسی کیفری، جلد 2، تهران، انتشارات سمت، 1379.
2
- ________، اصل برائت و آثار آن در امور کیفری، عدالت کیفری (مجموعه مقالات)، چاپ اول، تهران، گنج دانش، 1376.
3
- حبیبزاده، جعفر، مقایسه عوامل موجهه جرم و عوامل رافع مسئولیت کیفری، فصل نامه مدرس علوم انسانی، 1384.
4
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه و مستدرکها، جلد 18، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1389.
5
- رحمدل، منصور، قانون اساسی و بار اثبات در امور کیفری، نشریه حقوق اساسی، سال چهارم، شماره 8، 1386.
6
- شاملو، باقر، اصل برائت کیفری در نظامهای نوین دادرسی، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، تهران، انتشارات سمت، 1383.
7
- فلچر، جورج پی، مفاهیم بنیادین حقوق کیفری، سیدمهدی سیدزاده ثانی، چاپ دوم، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1384.
8
- کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، جلد 1، تهران، چاپ دوم، نشر میزان، 1382.
9
- _________، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، نشر میزان، 1388.
10
- استفانی، گاستون، و دیگران، آیین دادرسی کیفری، ترجمه حسن دادبان، جلد 1، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1377.
11
- منصورآبادی، عباس، بار اثبات شرایط مساعد به حال متهم، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، تهران، انتشارات سمت، 1383.
12
- Cross, Jones & Card, Introduction to Criminal Law, Eleventh Edition, London, Cambridge, 1988.
13
- Hart, H.L.A., The Ascription of Responsibility and Rights, Proceedings of the Aristotelian Society, 49, Aristotelian, 1949.
14
- Samaha, Joel, Criminal law, Fifth Edition, U.S.A, West Publishing Company, 1999.
15
ORIGINAL_ARTICLE
عدم رعایت مصلحت در انتقال مال از سوی وکیل
در کلیه معاملاتی که شخصی به وکالت از دیگری مالی را منتقل میکند، بر مبنای ماده 667 قانون مدنی باید مصلحت موکل خود را رعایت کند. درعقود معوض و مغابنی وکیل در راستای تامین مصلحت موکل خویش، باید تعادل در عوضین را رعایت کند. معیار رعایت مصلحت در این خصوص انتقال به ثمن عرفی است؛ که اصطلاحاً به آن «ثمن المثل» میگویند. این موضوع از دو منظر قابل توجه است، اول: از حیث شیوه وکالت اعطایی ،زیرا وکالت ممکن است؛ «خاص» ، «مطلق» و «عام» باشد. در وکالت خاص ،حدود اختیار وکیل از حیث ثمن مشخص است؛ اما در دو شکل دیگر رعایت مصلحت موکل ضروری است. دوم: ازحیث ضمانت اجرای عدم رعایت مصلحت در انتقال مال از سوی وکیل است .گاهی انتقال بدون رعایت مصلحت موکل صرفا موجب مسئولیت وکیل است، اما گاه باالاخص وقتی سوءنیتی وجود داشته باشد، عقد غیر نافذ است.
https://www.jlj.ir/article_14390_37943367c078e143618e8f67274e5e23.pdf
2015-06-22
85
100
10.22106/jlj.2015.14390
وکالت
مصلحت
ثمن المثل
غبطه
تعادل عوضین
عباس
زمانی
abaszamani2000@yahoo.com
1
گروه حقوق خصوصی.واحد مرودشت.دانشگاه آزاد اسلامی ،قاضی دادگستری
LEAD_AUTHOR
- امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد دوم، چاپ ششم، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1370.
1
- انصاری، مهدی، تحلیل اقتصادی حقوق قراردادها، چاپ اول، تهران انتشارات جاودانه جنگل، 1390.
2
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مجموعه محشی– قانون مدنی، چاپ سوم، تهران، کتابخانه گنج دانش، 1387.
3
- خندانی، سید پدرام، و محمد خاکباز، «تفسیر نظریه عدالت معاوضی در قلمرو قراردادها»، نشریه مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 5، شماره 8، بهار و تابستان 92.
4
- سلطان احمدی، جلال، تأثیر عرف در تفسیر قراردادها ،چاپ اول، تهران، نشر جنگل، 1380.
5
- عابدیان، میرحسین، و دیگران، در تکاپوی عدالت، چاپ اول، تهران، نشر میزان، 1388.
6
- قاسمزاده، سیدمرتضی، اصول قراردادها و تعهدات، چاپ چهارم، تهران، نشر دادگستر، 1386.
7
- کاتوزیان، ناصر، عقود معین 4، حقوق مدنی، چاپ پنجم، تهران، شرکت انتشار، 1385.
8
- ــــــــــــــــ، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، چاپ پنجم، تهران، نشر دادگستر، 1380.
9
- محقق داماد، سیدمصطفی و دیگران، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد اول، چاپ اول، تهران، نشر سمت، 1379.
10
- مرتضوی، عبدالحمید، حقوق تعهدات – تعهد به وسیله و به نتیجه، چاپ اول، تهران، انتشارات جنگل.
11
- معین، محمد، فرهنگ فارسی، جلد سوم، چاپ هفدهم، تهران، انتشارات امیرکبیر، 1380.
12
- ابن منظور، جمال الدین بن محمد بن مکرم، لسانالعرب، جلد 2، چاپ سوم، بیروت، نشر دارصار، 1414 قمری.
13
- انصاری، شیخ مرتضی، کتاب المکاسب، جلد4، چاپ سوم، قم، نشر دارالحکمه (علامه)، 1426 قمری.
14
- خمینی، روحاله، تحریرالوسیله، جلدسوم، بدون نوبت چاپ، قم، دفترانتشارات اسلامی، بی تا.
15
- سبزواری، محمد باقر بن محمد بن مومن، کفایه الاحکام، جلد اول، چاپ اول، قم، دفتر نشر اسلامی، 1423 قمری.
16
- شبکی، تاجالدین عبدالوهاب، الاشباه و النظائر، جلد اول، چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1421 قمری.
17
- شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی، حاشیه شرایع الاسلام،چاپ اول، قم، نشر دفتر تبلیغات اسلامی، 1422 قمری.
18
- ــــــــــــــــــ، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، جلد 4، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری، 1410.
19
- شهید اول، شمس الدین محمد بن مکی العاملی، لمعه الدمشقیه،چاپ اول، تهران، نشر مجد، 1385.
20
- عاملی کرکی، محقق ثانی، علی ابن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد 8، چاپ دوم، موسسه آل البیت (ع )، 1414 قمری.
21
- عاملی، سید جواد بن محمد بن حسین، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه،جلد 21، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1429.
22
- علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسلامی، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه، چاپ اول، قم، موسسه امام صادق (ع )، 1420 قمری.
23
- ــــــــــــــــــ، قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام، جلد دوم، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی 1413 قمری.
24
- مجاهد طباطبائی حائری، سید محمد، کتاب المناهیل، چاپ اول، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1442 قمری.
25
- نجفی، شیخ محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع اسلام، جلد 27، چاپ هفتم، دارالکتب اسلامی، 1394 قمری.
26
ORIGINAL_ARTICLE
معامله به مال آینده
در این مقاله، امکان معامله به مال آینده مورد بازبینی قرار گرفته است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی مبانی بطلان معامله نسبت به مال آینده و طرح قاعده عمومی برای چنین معاملاتی بود و با این پرسشها مواجه بودیم که به چه دلیل مشهور فقها و حقوقدانان معامله نسبت به اموالی را که در آینده به وجود میآیند، باطل دانستهاند و استدلالهای طرح شده تا چه حد اعتبار دارد و همچنین، در چه مواردی میتوان تحت یک قاعده عام، معامله به مال آینده را صحیح دانست. نتیجه حاصل شده این بود که معامله به مال آینده عمدتاً به دلیل برخی از روایات وارده و منع تعلق تملیک به معدوم و غرری بودن آن باطل دانسته شده است، در حالیکه روایاتی نیز مبنی بر صحت معامله به مال آینده وارد شده است. به علاوه، تملیک فوری مقتضای عقود تملیکی نیست و تملیک پس از پیدایش موضوع قرارداد صورت میگیرد. همچنین، معامله به مال آینده، در صورتی که ظن ایجاد آن اموال در آینده و طبق روال عادی امور وجود داشته باشد و از حالت بخت و احتمال خارج شود و حالت ریسک و خطر شدید نداشته باشد، غرری نیست و باید صحیح شمرده شود. از این رو، وجود مورد معامله حین عقد از شرایط اساسی و قاعده عمومی قراردادها نیست و تنها در مواردی ضرورت دارد که بنای طرفین بر معامله به مال موجود باشد.
https://www.jlj.ir/article_14391_297e997addef6ebaf21c4561c0bbff9e.pdf
2015-06-22
101
127
10.22106/jlj.2015.14391
مال آینده
تملیک معدوم
غرر
خطر
جهل
عین معین
عباس
کریمی
abkarimi@ut.ac.ir
1
استاد گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
AUTHOR
هادی
شعبانی کندسری
h_shabani1367@ut.ac.ir
2
دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
- امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، جلد 1، چاپ بیست و ششم، اسلامیه، تهران، 1385.
1
- امینی، منصور، جزوه حقوق مدنی پیشرفته، دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، سال تحصیلی 92-1391.
2
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دایرهالمعارف حقوق مدنی و تجارت، جلد 1، چاپ اول، مشعل آزادی، بیجا، 2537.
3
- _________________، دائرهالمعارف عمومی حقوق، الفارق، جلدهای 1 و 3، چاپ اول، کتابخانه گنج دانش، تهران، 1386.
4
- _________________، فلسفه اعلی در علم حقوق، چاپ اول، کتابخانه گنج دانش، تهران، 1382.
5
- رهپیک، حسن، حقوق مدنی: حقوق قراردادها، چاپ اول، خرسندی، تهران، 1385.
6
- سیفی زیناب، غلامعلی، و منصوره حسنزاده، «استصناع در فقه و حقوق ایران»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره50، پاییز و زمستان 1388.
7
- شعبانی کندسری، هادی، وثیقه شناور در حقوق انگلیس و تحلیل آن در مبانی حقوق ایران و فقه امامیه، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم قضایی، 1392.
8
- شهیدی، مهدی، حقوق مدنی، جلد 1: تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ هفتم، مجد، تهران، 1388.
9
- صفایی، سیدحسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی، جلد 2: قواعد عمومی قراردادها، چاپ سوم، تهران، میزان، 1384.
10
- عیسائی تفرشی، محمد؛ نصیری، مرتضی؛ شهبازینیا، مرتضی؛ و فریده شکری، «وثیقه شناور در نظام حقوقی آمریکا و ایران»، مدرس علوم انسانی – پژوهشهای حقوق تطبیقی، شماره 2، تابستان 1389.
11
- کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت، چاپ یازدهم، میزان، تهران، 1385.
12
- ________، دوره مقدماتی حقوق مدنی: اعمال حقوقی، چاپ هشتم، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1381.
13
- ________، قواعد عمومی قراردادها، جلد 2: انعقاد و اعتبار قرارداد، چاپ اول، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1388.
14
- ________، حقوق مدنی: عقود معین، جلد 1: معاملات معوض- عقود تملیکی، چاپ دهم، شرکت سهامی انتشار، تهران، 1387.
15
- محقق داماد، سیدمصطفی و همکاران، حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد 2، چاپ اول، سبحان، قم، 1389.
16
- هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، «استصناع (سفارش ساخت کالا)»، مجله فقه اهل بیت (ع)، شماره 19 و 20، پاییز و زمستان 1378.
17
- ابن عابدین، محمدامین، حاشیة ردالمختار على الدرالمختار شرح تنویرالأبصار فقه أبو حنیفه، جلدهای 5 و 8، دارالفکر، بیروت، 1421 ق.
18
- ابن منظور، جمال الدین، لسان العرب، جلد 5، چاپ سوم، دارالفکر، بیروت، 1414 ق.
19
- اراکى، محمدعلى، کتاب البیع، جلد 2، چاپ اول، مؤسسه در راه حق، قم، 1415 ق.
20
- اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، جلد 8، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1403 ق.
21
- اصفهانى، محمد حسین، الإجارة، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1409 ق.
22
- انصارى، مرتضى، کتاب المکاسب، جلد 4، چاپ اول، قم، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ انصارى، 1415 ق.
23
- ایروانى، باقر، دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی على المذهب الجعفری، جلد 2، چاپ دوم، بینا، قم، 1427 ق.
24
- بحرانی (آل عصفور)، یوسف، الحدائقالناظره فی أحکام العترهالطاهره، جلدهای 19 و 22، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1405 ق.
25
- بهبهانى، محمدباقر، حاشیه مجمع الفائده و البرهان، چاپ اول، مؤسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی، قم، 1417 ق.
26
- تمیمى مغربى (ابوحنیفه)، نعمان بن محمد، دعائم الإسلام، جلد 2، چاپ دوم، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1385 ق.
27
- الحنبلی البهوتی، منصور بن یونس، کشاف القناع عن متن الإقناع، تحقیق: هلال مصیلحی، جلد 3، دارالفکر، بیروت، 1402 ق.
28
- جزیرى، عبدالرحمن و غروى، سید محمد - یاسر مازح، الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت (ع)، جلد 3، چاپ اول، دارالثقلین، بیروت، 1419 ق.
29
- جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغه و صحاح العربیه، جلد 2، چاپ اول، دارالعلم للملایین، بیروت، 1410 ق.
30
- حائرى، سیدکاظم، فقه العقود، جلد 2، چاپ دوم، مجمع اندیشه اسلامى، قم، 1423 ق.
31
- حسینی حنفى، سید محمدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، 20 جلد، جلد 7، چاپ اول، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، 1414 ق.
32
- حسینى روحانى، سیدصادق، فقه الصادق (ع)، جلدهای 15، 16 و 18، چاپ اول، دار الکتاب، قم، 1412 ق.
33
- حسینى شیرازى، سیدمحمد، إیصال الطالب إلى المکاسب، جلد 9، چاپ اول، منشورات اعلمى، تهران، بیتا.
34
- حسینى عاملى، سید جواد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، جلدهای 13، 18 و 19، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1419 ق.
35
- حلّى (ابنادریس)، محمدبنمنصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، 3جلد، جلد 2، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1410 ق.
36
- حلّى، شمس الدین محمد، معالم الدین فی فقه آل یاسین، جلد 1، چاپ اول، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، 1424 ق.
37
- حلّى (علامه)، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه، جلدهای 2 و 3، چاپ اول، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، 1420 ق.
38
- _______________، تذکرةالفقهاء (ط – الحدیثة)، جلد10، چاپ اول، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1414 ق.
39
- _______________، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، جلد 2، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1413 ق.
40
- حلی (محقق)، جعفر بنحسن، شرائع الإسلام فیمسائلالحلال و الحرام، جلد 2، چاپ دوم، مؤسسه اسماعیلیان، قم، 1408 ق.
41
- الحنفی، کمال ابن همام، فتح القدیر، جلد 5، مطبعه الامریه، قاهره، 1316 ق.
42
- خلخالى، سید محمدمهدى، فقه الشیعة - کتاب الإجارة، چاپ اول، تهران، انتشارات منیر، 1427 ق.
43
- خوانسارى، محمد، الحاشیة الأولى على المکاسب، بینا، بیجا، بیتا.
44
- خویى، سید ابوالقاسم، مبانی العروة الوثقى، جلد 2، چاپ اول، مدرسه دار العلم – لطفی، قم، 1409 ق.
45
- ___________، مصباحالفقاهة (المکاسب)، جلدهای 2 و 5، بینا، بیجا، بیتا.
46
- ___________، منهاج الصالحین، جلدهای 2، چاپ بیست و هشت، نشر مدینه العلم، قم، 1410 ق.
47
- رافعی، ابی القاسم عبدالکریم، شرح الوجیز (المعروف بالشرح الکبیر)، جلد 12، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1417 ق.
48
- راغب اصفهانى، حسین، مفردات ألفاظ القرآن، چاپ اول، دارالعلم، لبنان، 1412 ق.
49
- رشتی، میرزا حبیبالله، کتاب الاجاره، یک جلد، چاپ اول، بینا، بیجا، بیتا.
50
- زرعی (ابن قیم الجوزیة)، محمد بن أبی بکر، زاد المعاد فی هدی خیر العباد، جلد 5، مکتبة المنار الإسلامیة، الکویت، 1415 ق.
51
- _______________________، حاشیة ابن القیم على سنن أبی داود، جلد 9، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1415 ق.
52
- سبزوارى، محمدباقر، کفایة الأحکام، جلد 1، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1423 ق.
53
- السرخسی، شمسالدین أبو بکر، المبسوط للسرخسی، دراسة وتحقیق: خلیل محی الدین المیس، دارالفکر، بیروت، 1421 ق.
54
- السنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی، جلد 4، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، بیتا.
55
- سیستانى، سیدعلى، منهاج الصالحین، جلد 2، چاپ پنجم، قم، دفتر حضرت آیة الله سیستانى، 1417 ق.
56
- الشیخ نظام و جماعة من علماء الهند، الفتاوىالهندیة فی مذهب الإمامالأعظم أبیحنیفة النعمان، جلدهای 3 تا 5، دارالفکر، بیروت، 1411 ق.
57
- شویدح، احمد ذیاب و ابوهربید، عاطف، عقد التورید والمقاولة فی ضوء التحدیات الاقتصادیة المعاصرة، بینا، بیجا، 2007 م.
58
- صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، جلد 3، چاپ دوم، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1413 ق.
59
- طباطبایى بروجردى، آقاحسین، جامع أحادیث الشیعه، جلد 22، چاپ اول، انتشارات فرهنگ سبز، تهران، 1429 ق.
60
- طباطبایى قمی، سیدتقى، مبانی منهاج الصالحین، جلد 8، چاپ اول، منشورات قلم الشرق، قم، 1426 ق.
61
- طباطبایى یزدى، سید محمدکاظم، تکملة العروة الوثقى، جلد 1، چاپ اول، داورى، قم، 1414 ق.
62
- _________________، حاشیه المکاسب، جلد1، چاپ دوم، مؤسسه اسماعیلیان، قم، 1421 ق.
63
- _________________، عروه الوثقی، جلد 2، چاپ دوم، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، 1409 ق.
64
- _________________، العروه الوثقى مع التعلیقات، جلد 2، چاپ اول، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (ع)، قم، 1428 ق.
65
- طریحى، فخرالدین، مجمع البحرین، جلد 3، چاپ سوم، کتابفروشى مرتضوى، تهران، 1416 ق.
66
- طوسى (شیخ)، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، جلد 3، چاپ اول، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1390.
67
- _______________، تهذیب الأحکام، جلد 7، چهارم، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق.
68
- _______________، المبسوط فی فقه الإمامیة، جلد 2، چاپ سوم، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، تهران، 1387.
69
- عاملى (حرّ)، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، جلدهای 17 و 18، چاپ اول، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1409 ق.
70
- عاملی (شهید ثانی)، زینالدین، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشّى -کلانتر)، جلدهای 3، 4 و 5، چاپ اول، کتابفروشی داوری، قم، 1410 ق.
71
- عاملی کرکی (محقق ثانى)، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلدهای 4، 5، 9 و 10، چاپ دوم، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1414 ق.
72
- فیومى، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چاپ اول، منشورات دار الرضی، قم، بیتا.
73
- الکاسانی، علاءالدین، بدائع الصنائع فی ترتیب الشرائع، جلدهای 5 و 6، دار الکتاب العربی، بیروت، 1982م.
74
- کلینى (ابوجعفر)، محمد بن یعقوب، الکافی، جلد 5، چاپ چهارم، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق.
75
- محمصانی، صبحی، النظریه العامه للموجبات و العقود فی الشریعه الاسلامیه، چاپ سوم، دار العلم للملابین، بیروت، بیتا.
76
- مراغى، عبدالفتاح، العناوین الفقهیة، جلد 2، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1417 ق.
77
- مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، جلد 7، چاپ اول، مرکز الکتاب للترجمه و النشر، تهران، 1402 ق.
78
- مغنیه، محمدجواد، فقه الإمام الصادق (ع)، جلد 3، چاپ دوم، مؤسسه انصاریان، قم، 1421 ق.
79
- المقدسی (ابن قدامة)، عبدالله، الکافی فی فقه الإمام المبجل أحمد بن حنبل، دار الکتاب العربی، بیروت، 1421 ق.
80
- مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهه: کتاب البیع، یک جلد، چاپ اول، مدرسه الإمام علی بنأبیطالب (ع)، قم، 1425 ق.
81
- مکارم شیرازى، ناصر، کتاب النکاح، جلد 6، چاپ اول، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب (ع)، قم، 1424 ق.
82
- موسوی بجنوردی، سید حسن، القواعد الفقهیه، جلد 7، چاپ اول، نشر الهادی، قم، 1419 ق.
83
- موسوی خمینی، سید روحالله، تحریر الوسیله، جلدهای 1 و 2، چاپ اول، دار العلم، قم، بیتا.
84
- _______________، کتاب البیع، جلد 3، چاپ اول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره)، تهران، 1421 ق.
85
- موسوى خمینى، سیدمصطفى، کتاب البیع، جلد 2، چاپ اول، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، تهران، 1418 ق.
86
- موسوى قزوینى، سیدعلى، ینابیع الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، جلد 2، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1424 ق.
87
- نائینى، محمدحسین، المکاسب و البیع، جلد 2، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1413 ق.
88
- نجفى، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلدهای 22، 24 و 28، چاپ هفتم، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1404 ق.
89
- نجفى (کاشف الغطاء)، حسن بنجعفر، أنوار الفقاهة: کتاب البیع، چاپ اول، مؤسسه کاشف الغطاء، نجف اشرف، 1422 ق.
90
- نجفی (کاشف الغطاء)، محمد حسین، تحریر المجلة، جلدهای 1 و 2، چاپ اول، المکتبة المرتضویة، نجف، 1359 ق.
91
- نراقى، مولى احمد، مستند الشیعة فی أحکام الشریعه، جلد 14، چاپ اول، مؤسسه آل البیت (ع)، قم، 1415 ق.
92
- __________، عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، چاپ اول، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، 1417 ق.
93
- نراقى، مولى محمد بن احمد، مشارق الأحکام، یک جلد، چاپ دوم، کنگره نراقیین ملا مهدى و ملا احمد، قم، 1422 ق.
94
- نورى، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، جلد 13، بیروت، مؤسسه آلالبیت (ع)، اول، 1408 ق.
95
ORIGINAL_ARTICLE
مفهوم و صورتهای نسخ قانون
نسخ قانون در اصطلاح حقوقی و در بیانی ساده عبارت است از: بی اعتبار شدن قانونی که در تاریخ معیّن وضع شده به وسیله قانونی دیگر که پس از آن وضع میشود. برخلاف آنچه شایع و مشهور شده است، تقسیم نسخ به دو نوع صریح و ضمنی قابل دفاع نیست. زیرا مطابق مفهوم نسخ، فقط قانونگذار میتواند قانونی را که خود پیشتر وضع کرده است، نسخ نماید و این مهم زمانی محقق میشودکه به صراحت اعلام شود: این یا آن قانون منسوخ است؛ تنها در این صورت نسخ قانون واقع شده و اعتبار آن زایل می شود. لیکن، نسخ ضمنی قانون که در پی تفسیر قوانین متعارض و ناتوانی از جمع آنها اعلام میشود، نه از اقسام نسخ قانون که از قواعد تفسیر و رفع مغایرت قوانین است. بر این مبنا، ماهیت نسخ یکی بیش نیست اما، به گونهها یا صورتهای مختلف ظاهر می شود؛ بر این مبنا، چنانچه کلیة مادهها و مقررات یک قانون منسوخ گردد، نسخ کلی آن محقق است. لیکن، در صورت وقوع نسخ جزئی قانون، نه تمامی مقررات آن بلکه دست کم یک حکم و یا چند ماده قانون یا بخشهایی از آن نسخ میشود. بهعلاوه، با لغو شدن قانون معین نسبت به برخی افراد و موضوعات معین، نسخ نسبی یا تخصیص آن محقق است. بالاخره اینکه برخی قوانین، برحسب طبیعت خود، به تبع قانون دیگر منسوخ می شوند. درنتیجه، صورتهای نسخ قانون عبارت است از: نسخ کلی، نسخ جرئی، نسخ نسبی و نسخ تبعی قانون. به علاوه، نسخ تبعی در مورد قوانین تفسیری، اذنی، مکرر و قوانین احاله کننده صادق است.
https://www.jlj.ir/article_14392_8351b3cbbe6969a3083ff1b6b7668405.pdf
2015-06-22
129
154
10.22106/jlj.2015.14392
قانون
انواع نسخ
اصلاح
تخصیص
تفسیر
اقبالعلی
میرزایی
alimirzaee443@yahoo.com
1
استادیار گروه حقوق دانشگاه شهرکرد
LEAD_AUTHOR
- ابن حلاق، وائل، تاریخ تئوریهای حقوقی اسلامی، ترجمه محمد راسخ، نشر نی، چاپ اول، 1386.
1
- باریکلو، علیرضا، حقوق مدنی (1)؛ اشخاص و حمایتهای حقوقی آنان، مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ سوم، 1387،
2
- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دایرهالمعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، بنیاد استاد، 1357.
3
- _________________، حقوق اموال، تهران، گنج دانش، 1355.
4
- جناتی، محمدابراهیم، منابع اجتهاد از دیدگاه مذاهب اسلامی، کیهان،1370.
5
- شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، چاپ پنجم، نشر میزان، 1382.
6
- شهیدی، مهدی، حقوق مدنی، جلد اول: تشکیل قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، چاپ چهارم، 1384.
7
- _________، حقوق مدنی، جلد سوم؛ آثار قراردادها و تعهدات، انتشارت مجد، 1382.
8
- صفایی، سید حسین؛ و سیدمرتضی قاسمزاده، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، انتشارات سمت، 1382.
9
- عراقی، سید عزتالله ، حقوق کار (1)، انتشارات سمت، چاپ اول، 1381.
10
- کاتوزیان، ناصر، فلسفة حقوق، جلد دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1377.
11
- _________، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1382.
12
- _________، قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1379.
13
- میرزائی، اقبالعلی، تخصیص قانون، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 2، دوره 40، 1389.
14
- ___________، مبانی فلسفی تفسیر قانون، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهرکرد، سال ششم، شماره 20 و 21، بهار و تابستان 1390.
15
- الانصاری، عبدالعلی محمد بن نظامالدین ، فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت فی اصول الفقه ، المطبعه الامیریه ، مصر، 1322ق.
16
- الباجی، ابوالولید سلیمان بن خلف، احکام الفصول فی احکام الاصول، دارالغرب الاسلامی، بیروت، 1407 ق.
17
- البصری، ابی الحسین محمد بن علی، المعتمد فی اصول الفقه، به تصحیح شیخ خلیل المیس، جلد 1، دارالکتب العلیمه، بیروت، 1983.
18
- رحیم، محمدحسین بن محمد، فصول الغرویه فی اصول الفقهیه، چاپ سنگی، بیتا.
19
- شافعی، ابن ادریس، الرساله، تصحیح احمد محمد شاکر، مصطفی البابی الحلبی، مصر،1240 ق.
20
- شبلی، محمد مصطفی، اصول الفقه الاسلامی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1986.
21
- علمالهدی، سید مرتضی، الذریعه الی اصول الشریعه، جلد اول، تحقیق دکتر ابوالقاسم گرجی، دانشگاه تهران، 1362.
22
- غزالی، ابو حامد محمد، المستصفی من علم الاصول، تصحیح دکتر محمد یوسف نجم، دار صادر للطباعه و النشر، ج 1و 2، بیروت، 1322ق.
23
- مجاهد طباطبایی، سید محمد، مفاتیح الاصول، چاپ سنگی، 1229ق.
24
- میثمی عراقی، محمود بن جعفر، قوامع الفضول عن وجوه حقایق الاصول، چاپ سنگی، 1305ق.
25
- Beudant, R. Course de Droit Civil Francis, T. 1, Paris, 1934.
26
- Bix, Brian, Jurisprudence: Theory and Context, sweet and Maxwell, London, 1996.
27
- Burton , John , The Sources of Islamic Law: Islamic Theories of Abrogation , Edinburg University Press, 1990.
28
- Dalloz Encyclopedie Juridique, Rrepertoire de Droit Civil, Tome IV, Paris, 1973.
29
- Johnson, Conard, Philosophy of Law, Macmillan, New York, 1993.
30
- Kemp, Allen, Carleton, Law in the Making, Oxford, University Press, 1970.
31
- Marty, G. and Raynaud, P. Droit Civil, T. 1: Introduction General, Sirey, 1972.
32
- Mazeand, Hanry, and Jean Chabas, Francois, le Course de Droit Civil T. 1: Introduction al’etud du Droit Civil, Paris, 2000.
33
- Mc leod, Ian, Legal Method, Macmillan Press, London, 1999.
34
- Nectoux, J. Boucly, F. and Vismard, M. Jurisprudence Fancais T.4.sirey, Paris, 2001.
35
- Raz, Joseph, the Concept of a Legal System, Oxford, 1977.
36
- Thornto, g. c. Legislative Drafting, London, 1970.
37